Θουκυδίδης, «Η Παθολογία του Πολέμου», 3.82.2-3.82.3
Τα δεινά του εμφυλίου πολέμου
Καὶ ἐπέπεσε πολλὰ καὶ χαλεπὰ κατὰ στάσιν ταῖς πόλεσι, γιγνόμενα μὲν καὶ αἰεὶ ἐσόμενα, ἕως ἂν ἡ αὐτὴ φύσις ἀνθρώπων ᾖ, μᾶλλον δὲ καὶ ἡσυχαίτερα καὶ τοῖς εἴδεσιδιηλλαγμένα, ὡς ἂν ἕκασται αἱ μεταβολαὶ τῶν ξυντυχιῶνἐφιστῶνται. Ἐν μὲν γὰρ εἰρήνῃ καὶ ἀγαθοῖς πράγμασιν αἵτε πόλεις καὶ οἱ ἰδιῶται ἀμείνους τὰς γνώμας ἔχουσι διὰ τὸμὴ ἐς ἀκουσίους ἀνάγκας πίπτειν· Ὁ δὲ πόλεμος ὑφελὼν τὴνεὐπορίαν τοῦ καθ’ ἡμέραν βίαιος διδάσκαλος καὶ πρὸς τὰπαρόντα τὰς ὀργὰς τῶν πολλῶν ὁμοιοῖ. [3.82.3] Ἐστασίαζέ τε οὖντὰ τῶν πόλεων, καὶ τὰ ἐφυστερίζοντά που πύστει τῶν προγενομένων πολὺ ἐπέφερε τὴν ὑπερβολὴν τοῦ καινοῦσθαι τὰςδιανοίας τῶν τ’ ἐπιχειρήσεων περιτεχνήσει καὶ τῶν τιμωριῶνἀτοπίᾳ.
[λεξιλόγιο]
ἥσυχος =ήσυχος, ήρεμος // διαλλάσσομαι ἐν εἴδεσι= διαφέρω ως προς τη μορφή // ἐν ἀγαθοῖς πράγμασι= σε ευημερία // ἡ ξυντυχία= η περίσταση// ἐφίσταμαι = επιβάλλομαι, τοποθετούμαι // ἀκούσιαι ἀνάγκαι= αναπότρεπτες ανάγκες // ὑφαιρέω-ῶ =αφαιρώ // πύστις-εως =πληροφορία // καινοῦμαι την διάνοιαν = επινοώ, βρίσκω λύσεις // ἡ περιτέχνησις= η πολυμήχανη υπουλότητα //ἀτοπία = παραλογισμός, παραδοξότητα
[συντακτικά]
κατὰ στάσιν=εμπρόθετος της αιτίας // γιγνόμενα-ἐσόμενα= επιθετικές μτχ. // ὡς ἄν…ἐφιστῶνται= αναφορική παραβολική του τρόπου και υποθετική // τοῦ καθ’ ἡμέραν ενν. βίου // δάσκαλος=επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου// πρός τά παρόντα =εμπρόθετος της αναφοράς // πύστει, περιτεχνήσει, ἀτοπίᾳ= δοτικές της αιτίας
Μετάφραση Ελ. Βενιζέλου[3.82.2-3.82.3]
Ένεκα τω όντι εμφυλίων σπαραγμών, ενέσκηψαν εις τας πόλεις πολλαί και μεγάλαι συμφοραί, αι οποίαι παρουσιάζονται και θα εξακολουθήσουν να παρουσιάζωνται πάντοτε, εφόσον η ανθρωπίνη φύσις μένει η ιδία, φέρουν όμως βαρύτερον ή έλαφρότερον χαρακτήρα και διαφέρουν κατά την μορφήν, αναλόγως της μεταβολής των παρουσιαζομένων εκάστοτε περιστάσεων. Διότι εν καιρώ μεν ειρήνης και ευημερίας και αι πόλεις και οι ιδιώται διαπνέονται από ευγενέστερα αισθήματα, καθόσον δεν περιπίπτουν υπό την πίεσιν αναποτρέπτων αναγκών. Αλλ’ ο πόλεμος, αφαιρών ολίγον κατ’ ολίγον από τους ανθρώπους την καθημερινήν ευμάρειαν, γίνεται διδάσκαλος βίαιος, και τείνει ν’ αφομοιώση τας διαθέσεις των πολλών προς την παρούσαν αυτών κατάστασιν. [3.82.3] Αι πόλεις λοιπόν ήρχισαν μαστιζόμεναι από στάσεις, και όσαι τυχόν περιέπιπταν εις αυτάς βραδύτερον, επειδή εμάνθαναν τα αλλαχού γινόμενα, εφιλοτιμούντο να υπερβάλουν εις εξεύρεσιν νέων επινοήσεων, δια της πολυμηχάνου υπουλότητος των επιθέσεών των και του πρωτοφανούς των εκδικήσεών των.