0
0
Read Time:5 Minute, 5 Second
“Η εφαρμογή του νέου τρόπου αξιολόγησης στις πανελλαδικές 2019, η ανταπόκριση των μαθητών και η εμπειρία από συζητήσεις με συναδέρφους δείχνει ότι το στοίχημα για την υπεράσπιση των αρχαίων στη δευτεροβάθμια έχει κερδηθεί”
Βασίλης Συμεωνίδης
(Σημείωση του esos: Ο Βασίλης Συμεωνίδης είναι ένας από τους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες που εκπόνησαν τον Φάκελο Υλικού)
Κατά παράδοση η διδασκαλία στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών βασίζει την προσέγγιση των κειμένων στη λέξη και τη γραμματική της.
Συνήθως ακολουθείται η ιεράρχηση που ξεκινά από τη λέξη, την εξάσκηση στην αναπαραγωγή λεκτικών τύπων και την αναγνώριση συντακτικών σχέσεων μεταξύ των λέξεων.
Όταν πρόκειται για το αδίδακτο κείμενο, η προσέγγιση είναι αυστηρά γλωσσοκεντρική και δεν μας ενδιαφέρει καθόλου η σχέση του κειμένου με τον κόσμο στον οποίο αναφέρεται και με τον συγγραφέα του.
Όταν πρόκειται για το διδαγμένο, η γραμματοσυντακτική προσέγγιση υποχωρεί και αντικαθίσταται από την δοσμένη σωστή μετάφραση με στόχο τον σχολιασμό του περιεχομένου, δηλαδή τη σύνδεση του κειμένου με τον κόσμο και τον συγγραφέα, αλλά χωρίς την ουσιαστική επεξεργασία του κειμένου.
Η παραδοσιακή διδακτική πρακτική συσχετίζεται με την εξεταστική πρακτική που επιτρέπει την απάντηση στα θέματα των αρχαίων ελληνικών που αφορούν το διδαγμένο κείμενο ερήμην του κειμένου.
Η μετάφραση είναι αποτέλεσμα αποστήθισης παρασχολικών συνήθως μεταφρασμάτων που υποκαθιστούν το αρχαίο κείμενο και ακυρώνουν την ενασχόληση με την αρχαία γλώσσα, οι ερμηνευτικές ερωτήσεις βασίζονται στο σχολαστικό διάβασμα σχολίων και φλύαρων ερμηνευμάτων και η λεξιλογική ερώτηση εστιάζει στη μορφολογία χωρίς να λαμβάνει υπόψη τον ρόλο των λέξεων στη δομή του κειμένου και τη σημασία τους στην παραγωγή του νοήματος.
Για το αδίδακτο ο γλωσσοκεντικός χαρακτήρας της διδασκαλίας και της εξέτασης αναδεικνύει τη λέξη ως κομβικό σημείο, παράγει σχολικά μεταφράσματα που χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη γλωσσική χρήση υποταγμένη στην αντιστοίχιση με το αρχαίο κείμενο, ζητά αναπαραγωγή τύπων ανεξάρτητα από τη σημασία και τον ρόλο τους μέσα στο κείμενο και τον μεταγλωσσικό χαρακτηρισμό λέξεων ή προτάσεων.
Εν ολίγοις η αρχαία γλώσσα αντιμετωπίζεται αποκομμένη από τα κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα, από τις ιδέες και τις ανάγκες που εξέφρασε. Η γνώση της μορφολογίας και της γραμματοσυντακτικής μεταγλώσσας από τρόπος γλωσσικής επίγνωσης γίνεται αναγκαία προϋπόθεση πριν φτάσουμε στο κείμενο, όπως φαίνεται συχνά από την κρίση για τους μαθητές ότι «δεν ξέρουν ούτε το ειμί».
Ο Φάκελος Υλικού που χρησιμοποιείται φέτος στη Γ΄ Λυκείου αποπειράται στροφή στις διδακτικές πρακτικές. Κατά πρώτο λόγο ζητά την κατανόηση του αρχαίου κειμένου «αναφοράς» με ενδεικτικές δραστηριότητες που στρέφουν τον μαθητή στην ανάγνωσή του· για παράδειγμα, ζητιέται να εντοπίζονται φράσεις ή σημεία του κειμένου στα οποία θα στηριχθεί η απάντηση σε ερωτήσεις κατανόησης.
Επίσης, σημεία από το αρχαίο κείμενο γίνονται αφετηρία για να αναπτυχθεί η ερμηνεία τους ή να σχολιαστούν χωρίς να υποκαθίσταται ό,τι λέει το κείμενο από έτοιμα ερμηνεύματα.
Τέλος, σχολιάζει τη γλώσσα του κειμένου με βάση τη λειτουργία που έχει στην παραγωγή νοήματος· για παράδειγμα αναζητιούνται οι ποικίλοι τρόποι αιτιολόγησης ή χρονικών σχέσεων σε σχέση με το νόημα. Δηλαδή, ο μαθητής θα πρέπει να διαβάζει και να επιστρέφει συνεχώς στο αρχαίο κείμενο με διαφορετική κριτική στόχευση, για να δείξει ότι το κατανοεί, για να δείξει ότι μπορεί να το ερμηνεύσει με βάση τη δική του αφετηρία και την αρχαιογνωσία που κατέχει.
Στο αρχαίο κείμενο επιστρέφουμε και για να σχολιάσουμε τη σχέση του με το παράλληλο κείμενο η διδασκαλία του οποίου μπορεί να δείξει τον τρόπο με τον οποίο πλευρές της αρχαίας φιλοσοφίας ή της αρχαίας γραμματείας γενικότερα συσχετίζονται με φιλοσοφικά κείμενα, αλλά και τον τρόπο που η αρχαία φιλοσοφία τροφοδότησε την σύγχρονη σκέψη.
Έτσι,
για παράδειγμα, Αριστοτέλης, Πλάτωνας, Ντεκάρτ, Επίκουρος, Σενέκας.
Μακιαβέλι, Χομπς και άλλοι γίνονται μια παρέα που συζητούν για τα θέματα
που ορίζονται σε κάθε Διδακτική Ενότητα.
Και η προσέγγιση του κειμένου «αυτενέργειας», δηλαδή αυτού που
συνηθίζουμε να ονομάζουμε «αδίδακτο», ζητά την κατανόηση και την συνεχή
επιστροφή μας σ’ αυτό.
Με βάση το περιεχόμενό του θα πρέπει να εντοπιστούν τα σημεία που απαντούν σε συγκεκριμένες ερωτήσεις κατανόησης ή γενικότερες που αφορούν το θέμα του, συνήθως συγγενές με το θέμα του κειμένου «αναφοράς».
Συγγενής είναι και ο λογική των δραστηριοτήτων μετάφρασης, που γίνεται ένα κριτικό παιχνίδι αιτιολόγησης των μεταφραστικών επιλογών ως διαδικασίας που οδηγεί στη γνώση της αρχαίας ελληνικής και αφετηρία τη νεοελληνική γλώσσα.
Οι γραμματοσυντακτικές επιλογές του συγγραφέα γίνονται αντιληπτές ως τρόπος που υπηρετεί τη σημασία και διαμορφώνει συγκεκριμένες γλωσσικές δομές και λειτουργίες και οι σχετικές δραστηριότητες του Φακέλου προσπαθούν δειλά να διαπεράσουν την επιφάνεια του κειμένου και να συνδεθούν με το περιεχόμενό του.
Γενικά, διαφαίνεται μια προσπάθεια να γεφυρωθεί η διάκριση «διδαγμένου» και «αδίδακτου» κειμένου, «αναφοράς» και «αυτενέργειας» σύμφωνα με τους νέους χαρακτηρισμούς.
Επίσης, διαφαίνεται η προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα κείμενα της αρχαίας γραμματείας με τον τρόπο που αντιμετωπίζονται τα κείμενα κάθε γλώσσας αίροντας την μυθοποιητική προστασία και ταυτόχρονη ακύρωσή τους.
Φαίνεται ότι είναι ζητούμενο στο παιχνίδι της διδασκαλίας να μπει ο μαθητής και η προσωπική γλωσσική και πολιτισμική αφετηρία του σε μια πορεία προς το αρχαίο κείμενο και τον αρχαίο κόσμο.
Όλα τα προηγούμενα λίγη σημασία θα είχαν, αν δεν παρατηρούσαμε και κάποια ανάλογη στροφή στις εξεταστικές πρακτικές, όπως ορίζονται από την αρχή της περσινής σχολικής χρονιάς 2018-19 και όπως ήδη δοκιμάστηκαν με τα θέματα στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών στις πανελλαδικές εξετάσεις του Ιουνίου και στις επαναληπτικές του Σεπτεμβρίου.
Η ιδιαίτερη βαρύτητα των πανελλαδικών ως διαγωνισμού που ρυθμίζει την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καθορίζει και τις διδακτικές πρακτικές η αποτελεσματικότητα των οποίων θα κριθεί μαζί με την προσπάθεια των μαθητών στις πανελλαδικές του 2019-20.
Εκεί νομίζω ότι βρίσκεται η αιτία του προβληματισμού που αφορά τη διδασκαλία των αρχαίων στη Γ΄ Λυκείου και συνεπώς αυτό που θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας και να συζητήσουμε ως νέο στοιχείο είναι τα Κριτήρια αξιολόγησης σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις (ΦΕΚ 3807/04-09-2018 τ. Β΄), τα Θέματα του Ιουνίου 2019 και τα Θέματα του Σεπτεμβρίου 2019, εφόσον ξέρουμε καλά ότι ο τρόπος εξέτασης επηρεάζει την διδασκαλία.
Ο τρόπος που θα διαμορφωθούν και θα συγκεκριμενοποιηθούν οι διδακτικές πρακτικές από τους φιλολόγους είναι το ζητούμενο κατά τη διάρκεια της χρονιάς.
Η εφαρμογή του νέου τρόπου αξιολόγησης στις πανελλαδικές 2019, η ανταπόκριση των μαθητών και η εμπειρία από συζητήσεις με συναδέρφους δείχνει ότι το στοίχημα για την υπεράσπιση των αρχαίων στη δευτεροβάθμια έχει κερδηθεί.
Πηγή : https://www.esos.gr
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %