του Στράτου Τσαγκαρή
Το facebook μου απέστειλε πριν από λίγες μέρες ένα μουσικό άλμπουμ φωτογραφιών, για να μου θυμίσει πόσο υπέροχη χρονιά ήταν το 2018, που περάσαμε μαζί !
Πέρα από την…αμερικανιά του πράγματος, μου υπενθύμισε ακόμη μια φορά ότι δεν είναι τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο από ένα…μέσο. Και, όπως όλα τα μέσα και τα εργαλεία, δεν έχει σημασία τόσο αυτό καθεαυτό, όσο ο τρόπος με τον οποίο το χρησιμοποιούμε.
“Πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπος”, έλεγε ο σοφιστής Πρωταγόρας και είχε δίκιο. Σαν να λέμε, τα πράγματα εμείς, οι άνθρωποι, τα δίνουμε την αξία που τα αναλογεί. Εμείς είμαστε που καθορίζουμε την αξία ή την απαξία των πάντων. Εμείς καθορίζουμε την καλή ή κακή χρήση τους. Δε φταίει η πυρίτιδα για τον πόλεμο, ούτε το κρασί για τη μέθη. Δεν ευθύνεται το πετρέλαιο για τη μόλυνση του περιβάλλοντος, ούτε η μηχανή για την ανεργία.
Δε φταίει το facebook για όσα του προσάπτουν. Δεν είναι υπεύθυνο για τη μοναξιά, την απομόνωση, το bullying, την εξαπάτηση, την παραπληροφόρηση και τόσα άλλα καινά δαιμόνια που κατηγορείται ότι ενέσπειρε.
Το facebook αμφισβητήθηκε, απαξιώθηκε, κατηγορήθηκε, λοιδωρήθηκε και τελικά δαιμονοποιήθηκε. Είναι όμως εδώ, για να προσφέρει επικοινωνία, ενημέρωση και ψυχαγωγία. Κάποιοι το χρησιμοποιούν χωρίς μέτρο, για να σαχλαμαρίσουν, για να ικανοποιήσουν τον απύθμενο ναρκισσισμό τους, να εξαπατήσουν, να χλευάσουν, να κάνουν μόνο πλάκα ή να “ζήσουν” έναν παράλληλο κόσμο με την άχαρη ζωή τους.
Κάποιοι άλλοι όμως, το χρησιμοποιούν για να μάθουν , για να ενημερωθούν, για να εκφραστούν, για να διακηρύξουν τις πεποιθήσεις τους, για να επηρεάσουν θετικά και να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους, να συγκινήσουν και να προβληματίσουν, να οργανώσουν ή να προβάλλουν εκδηλώσεις φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης ή καμπάνιες προστασίας του περιβάλλοντος, των ζώων, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για να ανταλλάξουν ιδέες και απόψεις, να διαφημίσουν τη δουλειά τους, να προβάλουν τις αξίες και τα ιδανικά τους. Το facebook είναι ένα δημοκρατικό μέσο, αφού επιτρέπει σε οποιονδήποτε χρήστη του να εκφράσει ελεύθερα τις απόψεις του, αρκεί βέβαια να τηρεί κάποιους απολύτως θεμιτούς και σεβαστούς από τον καθένα κανόνες : να μην προσβάλλει την τιμή, την υπόληψη και την αξιοπρέπεια των άλλων και να μη «διαφημίζει» ιδέες που ωθούν στη βία ή στην εγκληματική δράση και διακινούν πορνογραφικό υλικό ή προϊόντα εγκληματικής και παράνομης δράσης.
Το πώς θα το χρησιμοποιήσει κάποιος, για να επικοινωνήσει, να ενημερωθεί ή να ψυχαγωγηθεί είναι θέμα παιδείας και κατά συνέπεια κριτικής σκέψης. Η καλή ή κακή χρήση του facebook εξαρτάται αποκλειστικά από την κριτική στάση του καθενός απέναντι στο εργαλείο. Το μαχαίρι στα χέρια του μάγειρα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, ενώ στα χέρια του εγκληματία είναι ένα φονικό όργανο. Δεν ευθύνεται το μαχαίρι για τη χρήση του, αλλά αυτός που το κρατά στα χέρια του. Η τεχνολογία δεν έχει βούληση. Δεν επιλέγει από μόνο του ένα τεχνολογικό επίτευγμα ή, έστω, ένα μέσο πώς θα χρησιμοποιηθεί. Η χρήση του είναι αποκλειστική ευθύνη του χρήστη. Επομένως, το facebook από μόνο του δεν μπορεί να βλάψει κανέναν. Ακόμη και ο εθισμός που προκαλεί, ο χρόνος που κλέβει από άλλες πιο χρήσιμες επαγγελματικές ή ψυχαγωγικές απασχολήσεις, είναι αποτελέσματα της καταχρηστικής ενασχόλησης των χρηστών με αυτό και όχι η ίδια η ύπαρξή του στον κυβερνοχώρο.
Ας μη δαιμονοποιούμε λοιπόν, το μέσο κοινωνικής δικτύωσης που άλλαξε τη ζωή και τον τρόπο επικοινωνίας μας και ας κοιταχτούμε στον καθρέφτη, κάθε φορά που ψάχνουμε ενόχους για τις αβελτηρίες, τα λάθη και τις παραλέιψεις μας ! Το facebook είναι εδώ και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο θα ανοίγουμε τις σελίδες του και θα σταματήσει να υπάρχει, όταν θα πάψουμε να το έχουμε ανάγκη. Με όποιο τρόπο ορίζει την έννοια αυτή ο καθένας…