0
0
Read Time:4 Minute, 7 Second
της Σταυρούλας Καραλή.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο γιατρός Sigmund Freud προσπαθεί να κατανοήσει τις νευρώσεις, που έχουν κυριεύσει τα μέλη της ανώτερης βιεννέζικης τάξης. Μέσα από την ψυχανάλυση, καταφέρνει να ερμηνεύσει τα άγνωστα στάδια της ανθρώπινης ψυχής.
Μέχρι το τέλος της ζωής του, ο «πατέρας της ψυχανάλυσης» αναθεωρεί τις ιδέες του και εισάγει καινοτόμα στοιχεία στη θεωρία του. Πέρα από το συνειδητό και το ασυνείδητο, χωρίζει την ανθρώπινη ψυχή σε τρία μέρη: στο Έγω, το Υπερεγώ και το Αυτό (Es, id). Κάθε μέρος έχει διαφορετικές δικαιοδοσίες και αρμοδιότητες.
Το Αυτό, αντιπροσωπεύει το ασυνείδητο. Πρόκειται για το αρχαιότερο μέρος του μυαλού από το οποίο προέρχονται οι υπόλοιπες δομές. Το Αυτό είναι αρχέγονο, ανοργάνωτο και συναισθηματικό. Είναι «το βασίλειο του μη λογικού». Όπως επισημαίνει ο Freud, το Αυτό είναι ένα απρόσιτο κομμάτι της προσωπικότητας μας για το οποίο γνωρίζουμε ελάχιστα. Σημαντικό ρόλο στην ανάλυση του Αυτό, αποτέλεσε η μελέτη για τη λειτουργία των ονείρων και τη δομή των νευρωσικών συμπτωμάτων.
Το Αυτό είναι οι ορμές και τα πάθη, οι άγνωστες δυνάμεις που κατευθύνουν τον άνθρωπο σε ενέργειες που αδυνατεί να ελέγξει. Ως κάτι το ασυνείδητο, το Αυτό αγνοεί τον χρόνο, την άρνηση και την αντίφαση. Μέσα από το Αυτό εκδηλώνονται τα ανθρώπινα απωθημένα, συγκρούονται ο έρωτας και ο θάνατος. Το Αυτό αποτελεί την μεγάλη παρακαταθήκη της Libido και της ενορμητικής ενέργειας. Ανάμεσα στο Αυτό, το Εγώ και το Υπερεγώ υπάρχει μια σύγκρουση. Τα Εγώ και το Υπερεγώ μάλιστα, κατά τη γενετική άποψη, αποτελούν διαφοροποιήσεις του Αυτό.
Το Εγώ, αντίθετα από το Αυτό, αποτελείται από την συνείδηση και την αντίληψη. Το Εγώ είναι το μέρος του νού, που αντιπροσωπεύει το συνειδητό. Η κύρια λειτουργία του Εγώ είναι η αυτοσυντήρηση. Το Εγώ διαθέτει τη λογική και τη δύναμη της αναβολής των άμεσων αντιδράσεων απέναντι στα εξωτερικά ερεθίσματα και στα εσωτερικά ενστικτώδη κίνητρα. Για τον Freud, το Εγώ, είναι ένας «ειδικός οργανισμός» που αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα ενός ερεθίσματος που εισβάλλει από τον εξωτερικό κόσμο μέσω των αισθήσεων. Ως αποτέλεσμα, το Εγώ βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με τα όργανα της αντίληψης. Η αίσθηση, δηλαδή, του Εγώ βασίζεται στην αντίληψη του σώματος, ως ξεχωριστής οντότητας. Το Εγώ καταφέρνει να ελέγξει την εκούσια κίνηση, λόγω του νευρικού συνδέσμου, που βρίσκεται ανάμεσα στην κινητική δραστηριότητα και την αισθητηριακή αντίληψη. Ο Freud, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το Εγώ είναι πρωταρχικά και κατά βάση ένα σωματικό Εγώ».
Το Υπερεγώ, όπως επισημαίνει ο Freud, αποτελεί μια τρίτη δύναμη που διαφοροποιείται ή αντιτίθεται στο Εγώ. Στις θεωρίες του Freud, το Υπερεγώ εμφανίζεται στα άρθρα που αφορούν στον Ναρκισσισμό. Ο Ναρκισσισμός για τον Freud, είναι μια μορφή αυτολατρείας. Μια αυτοεκτίμηση, φυσιολογική και απαραίτητη για τη σωματική υγεία. Καθώς το παιδί μεγαλώνει ο πρωτογενής ναρκισσισμός του υποχωρεί. Όταν μάλιστα αποκτήσει πολιτιστικές και ηθικές αντιλήψεις, οι ενστικτώδεις παρορμήσεις απωθούνται. Υπάρχει δηλαδή ένας ψυχικός παράγοντας, το Υπερεγώ που παρακολουθεί το Εγώ. Ο ρόλος του είναι να ελέγχει και να απαγορεύει. Το Υπερεγώ ξεκινά με τις απαγορεύσεις και την κριτική που ασκούν οι γονείς στο παιδί τους. Οι κανόνες των γονέων, της οικογένειας και της κοινωνίας, ενσωματώνονται και αποτελούν μέρος της ανθρώπινης ψυχής. Το Υπερεγώ συγκροτείται μέσα από τις γονεϊκές απαγορεύσεις, γι’ αυτό το λόγο μάλιστα θεωρείται ως ο νόμιμος κληρονόμος του οιδιπόδειου συμπλέγματος.
Συγκεκριμένα, το παιδί λόγω των απαγορεύσεων, αναγκάζεται να παραιτηθεί από την ικανοποίηση των οιδιπόδειων επιθυμιών του. Έτσι εσωτερικεύει την απαγόρευση και ταυτίζεται με τους γονείς του. Η μοίρα του ανθρώπου ταυτίζεται με την μοίρα του κοινωνικού συνόλου και η οντολογική διάσταση με τη φυλο-γενετική. Κατά αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται το «πολιτιστικό Υπερεγώ».
Όταν το Εγώ υστερεί του ιδανικού Εγώ, ακούγεται η φωνή της συνείδησης. Το Υπερεγώ δημιουργήθηκε μέσα από την ταύτιση με τα πατρικά πρότυπα. Λόγω αυτής της ταύτισης επήλθε η από-σεξοποίηση και μετουσίωση των ορμών που έχουν την τάση να αποκλίνουν από τον πρωταρχικό τους ερωτικό στόχο. Ο αφανισμός των ενστίκτων στο όνομα της ηθικής είναι μια μορφή θανάτου. Το Υπερεγώ με σύμμαχο την ηθική βασανίζει το Εγώ και το αποσυνθέτει.
Συμπερασματικά, μπορούμε να καταλήξουμε ότι η θεωρία της ψυχής του Freud διαγράφει το εξής σχήμα: το Εγώ προσπαθεί να είναι ηθικό, το Υπερεγώ είναι ηθικό και στυγνό, ενώ το Αυτό είναι ηθικά ουδέτερο και αδιάφορο.
- (Στο δεύτερο μέρος της ανάρτησης θα μας απασχολήσει το πώς σχετίζει ο Freud τη θεωρία του για την ψυχή με τον Πολιτισμό)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κρανάκη Μ., Διαβάζοντας τον Φρόυντ., Εκδόσεις Εστία, Αθήνα χ.χ.
Μαρκέτος Σ., Εξελίξεις στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό κατά τον 20ο αιώνα., Εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα 2002.
Chatelet F., Η Φιλοσοφία, Ο εικοστός αιώνας., μτφρ. Παπαγιώργης Κ., Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1990.
Freud S., The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud., London 1953-1974.
Freud S., « 31η Διάλεξη: Ανάλυση της Ψυχικής Προσωπικότητας»: στο Νέες εισαγωγικές διαλέξεις για την ψυχανάλυση., μτφρ. Τρικεριώτη Κ., Εκδόσεις Επίκουρος, Αθήνα χ.χ.
Freud S., Ο Πολιτισμός πηγή δυστυχίας., μτφρ. Βαμβαλής Γ., Εκδόσεις Επίκουρος, Αθήνα 1994.
Λίποβατς Θ., Ψυχανάλυση και Νεωτερικότητα., επιμ. Κονιόρδος Σ, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα χ.χ.
Πηγή : https://www.postmodern.gr
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %