Θεματικοί Κύκλοι Έκφρασης-Έκθεσης Γ' Λυκείου- Σχεδιαγράμματα Βασικών Εννοιών

0 0

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΝΝΟΙΩΝ

1. ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

3. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

4. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ

5. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

6. ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

7. ΕΠΙΣΤΗΜΗ

8. ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ- ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ

9. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

10. ΤΕΧΝΗ

11. ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΠΑΡΑΔΟΣΗ

12. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

13. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

14. ΛΑΪΚΟΤΗΤΑ- ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ

15. ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ

16. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ- Η/Υ

17. ΓΥΝΑΙΚΑ- ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ

18. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

19. ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ- ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

20. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

21. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

22. ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ

23. ΗΘΙΚΗ- ΣΕΒΑΣΜΟΣ

24. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

25.ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

26. ΒΙΑ- ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ- ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

27. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

28. ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

29. ΤΕΧΝΗ

30. ΕΡΓΑΣΙΑ

31. ΑΝΕΡΓΙΑ

32. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

33. ΠΡΟΤΥΠΑ- ΕΙΔΩΛΑ

34. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

35. ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

36. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

37. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

38. ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

39.ΜΕΣΣΙΑΝΙΣΜΟΣ 
40.ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ

41.ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ 

42.ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

1. ΠΑΙΔΕΙΑ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Παιδεία είναι το σύνολο των διαδικασιών με τις οποίες επιτυγχάνεται η πνευματική, κοινωνική και ηθική ολοκλήρωση του ατόμου.

Φορείς της παιδείας: Οικογένεια, εκπαίδευση, συναναστροφές, ΜΜΕ, αντικείμενο εργασίας, παράδοση, μορφές γνήσιας ψυχαγωγίας (βιβλίο, θέατρο, κινηματογράφος, πολιτιστικές δραστηριότητες κλπ.).

Εκπαίδευση είναι θεσμός της πολιτείας που με συγκεκριμένη δομή, μέσα, κατευθύνσεις στοχεύει στην παροχή γνώσεων και εφοδίων και στη δια­μόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.

Α. Αρνητικά της εκπαίδευσης στη χώρα μας

1.Έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής.

2.Αναντιστοιχία εκπαίδευσης κοινωνικο-οικονομικών αναγκών της χώρας μας.

3.Ελλιπής, μη ουσιαστικός επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων με συνέπεια:

-μη παραγωγική αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού,

-υπερπληθώρα επιστημόνων (ανέργων).

4.Παρεχόμενη γνώση:

ως περιεχόμενο:

– αναχρονιστική, παρωχημένη

– μη εναρμονισμένη με σύγχρονες εξελίξεις – απαιτήσεις

ως τρόπος μετάδοσης:

– ευνοείται η μηχανιστική μάθηση

– δεν καλλιεργείται η κριτική σκέψη

– συχνά ο μαθητής απλός δέκτης γνώσεων, χωρίς ανάληψη πρωτουβουλιών        (δασκαλοκεντρισμός, απουσία ουσιαστικού διαλόγου).

5. 5. Ελλιπής κατάρτιση εκπαιδευτικών αναφορικά με την παιδαγωγική γνώση αλλά και την εξειδίκευση στο αντικείμενο της διδασκαλίας.

6.Η αξιολόγηση του μαθητή περιορίζεται στο βαθμό επίδοσης σ” ένα μάθη­μα και δεν περιλαμβάνει ευρύτερα στοιχεία της προσωπικότητάς του. Έτσι όμως, εκτός των άλλων, δεν αναδεικνύονται οι ιδιαίτερες κλίσεις, οι πιθανές ειδικές ικανότητές του.

7.Ο τρόπος αξιολόγησης, εξάλλου, το εξεταστικό σύστημα κ.ά:

-αναπτύσσουν τη βαθμοθηρική διάθεση,

-μετατρέπουν τις αναγκαίες σχέσης άμιλλας σε ανταγωνιστικές,

-προκαλούν άγχος.

8.Έλλειψη ίσων ευκαιριών (λόγω των κοινωνικών, γεωγραφικών, οικονομι­κών κ.ά. ανισοτήτων και της απουσίας αντισταθμιστικής αγωγής για παι­διά υποβαθμισμένων περιοχών).

9.Γενικά, το εκπαιδευτικό σύστημα είναι μονόπλευρα προσανατολισμένο σε εξωτερικούς στόχους (επιτυχία στις εξετάσεις, εξειδίκευση, υλοποίηση απλώς επαγγελματικών στόχων) και όχι στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με αξίες, ιδανικά, κοινωνικές αρετές.

Είναι εμφανής, εξάλλου, η έλλειψη συλλογικών δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών σύνδεσης του σχολείου με την κοινωνική ή παγκόσμια πραγματικότητα.

Β. Προτάσεις

• Εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού θεσμού, ώστε να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες. Αντιστοιχία του περιεχομένου των σπουδών με τις τε­χνολογικές, πολιτισμικές κ.α. απαιτήσεις του παρόντος και του μέλλοντος.

• Απαλλαγή από το στενά τεχνοκρατικό, απλώς εξειδικευτικό της χαρακτή­ρα. Ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός.

• Επίτευξη ορθού επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων.

• Παροχή ίσων ευκαιριών με την αναγκαία αντισταθμιστική αγωγή, που θα αμβλύνει τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές κ.α. ανισότητες.

• Βελτίωση υλικοτεχνικής υποδομής για την καλύτερη εμπέδωση και συστη­ματοποίηση της γνώσης.

Γ. Οι στόχοι της Ανώτατης Εκπαίδευσης:

• Ανταπόκρισή της στις σύγχρονες εξελίξεις (οικονομικές, κοινωνι­κές, αναπτυξιακές κ.α.) με την προσαρμογή των προγραμμάτων στη διαρκώς μεταβαλλόμενη (οικονομική, τεχνολογική κ.λπ.) πραγματι­κότητα

• Το περιεχόμενο και οι προσανατολισμοί της να λαμβάνουν υπόψη τη διεθνή θέση της χώρας, ώστε να αντεπεξέλθει στο ιδιαίτερα         ανταγωνιστικό περιβάλλον που διαμορφώνει η παγκοσμιοποίηση.

• Προώθηση της γνώσης (συστηματοποίηση, ανανέωση, έρευνα).

• Κατάρτιση – εξειδίκευση νέων επιστημόνων (δίχως όμως μονομέ­ρεια).

• Καταπολέμηση αντιανθρώπινων αντιλήψεων όπως η «επιστήμη για την επιστήμη».

• Ανάδειξη της ηθικής δύναμης της επιστήμης και της αντίστοιχης ευ­θύνης του επιστήμονα.

• Συμβολή στην πνευματική ανάπτυξη του ευρύτερου κοινωνικού συ­νόλου (με καινοτόμες πρωτοβουλίες για εξάλειψη αναλφαβητι­σμού, επιμόρφωση πολιτών, π.χ. με το «ανοιχτό πανεπιστήμιο»).

• Μελέτη κοινωνικών θεσμών, διερεύνηση κοινωνικών φαινομένων     και αξιοποίηση των πορισμάτων στην καθημερινή ζωή.

• Σ” ένα κλίμα δημοκρατικής λειτουργίας να διαμορφώνει ολοκληρω­μένες προσωπικότητες, με υγιή κοινωνική και πολιτική συνείδηση και όχι στυγνή τεχνοκρατική αντίληψη.

2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Α. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Ατομικά

• Προστασία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας

• Ισότητα

• Ελευθερία

• Αξιοκρατία

• Ελευθερία λόγου

• Ανεξιθρησκία

• Το δικαίωμα στη μοναδικότητα (ως απόρροια της ανάπτυξης της Γενετικής)

Πολιτικά

• Το δικαίωμα του “εκλέγειν” και του “εκλέγεσθαι”

• Ισονομία

• Ισηγορία

• Ισοπολιτεία

Οικονομικά

• Δικαίωμα στην εργασία – ικανοποιητικές αποδοχές

• Δικαίωμα περιουσίας

• Ελευθερία στην οικονομική δραστηριότητα

• Ελεύθερη διάθεση της ατομικής περιουσίας  για νόμιμους σκοπούς

Κοινωνικά

• Προστασία εργασιακών δικαιωμάτων (συνθήκες εργασίας, ωράριο, ασφάλιση κ.ά)

• Το δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι»

• Ισοτιμία των δύο φύλων

• Δικαίωμα στη μόρφωση ( δωρεάν εκπαίδευση)

• Δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

• Εθνική αυτοδιάθεση

• Σεβασμός της ιδιαιτερότητας κάθε λαού – άρση διακρίσεων σε βάρος μειονοτήτων

• Δικαίωμα του ανθρώπου να ζει σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον

Πολιτιστικά

-Το δικαίωμα της καλλιτεχνικής έκφρασης

-Το δικαίωμα της παρακολούθησης ως θεατής σε μια καλλιτεχνική εκδήλωση (κινηματογράφος, θέατρο, συναυλίες μουσικής κ.ά)

-Το δικαίωμα συμμετοχής σε αθλητικές εκδηλώσεις

-Το δικαίωμα παρακολούθησης αθλητικών εκδηλώσεων

Β. ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ

• ρατσισμός (φυλετικός και κοινωνικός).

• παραβίαση πολιτικών δικαιωμάτων:

– του εκλέγειν και εκλέγεσθαι

– ελευθερίας διακίνησης ιδεών, έκφρασης πολιτικών πεποιθήσεων

– θρησκευτικής συνείδησης.

• παρακολούθηση επικοινωνιών (κυρίως ηλεκτρονική).

• λογοκρισία, φίμωση τύπου, έλεγχος ΜΜΕ για διοχέτευση κυρίαρχης ιδεολογίας.

• παράνομες, χωρίς ένταλμα, συλλήψεις, κρατήσεις, φυλακίσεις πολιτών.

• βία (σωματική, ψυχολογική) απλές μορφές, τρομοκρατία έως και πόλεμος.

• απουσία:

– ισοπολιτείας, ισότιμης μόρφωσης, κοινωνικής ασφάλισης, περίθαλψης, κατοικίας, ισονομίας, ίσων ευκαιριών, αξιοκρατίας

• ανεργία.

• πείνα, στερήσεις, εξαθλίωση κυρίως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

• παραβίαση δικαιωμάτων των μειονοτικών πληθυσμών (παραβίαση δι­καιώματος ανεξιθρησκίας, στέρηση δικαιώματος μόρφωσης).

• παραπληροφόρηση.

Γ. ΑΙΤΙΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ

• επεκτατική πολιτική ισχυρών κρατών (πόλεμοι, πυρηνική απειλή, παρα­βίαση δικαιώματος αυτοδιάθεσης λαών).

• ρατσιστικά κινήματα και ιδεολογίες που κατευθύνονται από πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους.

• αυταρχικές δομές πολιτικών συστημάτων, όπως είναι κυρίως οι δικτατορίες.

• οι προκλητικές οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.

• χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

• άγνοια δικαιωμάτων από τον πολίτη.

• το άτομο γίνεται εύκολα θύμα χειραγώγησης.

• έλεγχος από οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα.

Δ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

• Συνειδητοποίηση της σημασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων μέσω της παιδείας και των φορέων κοινωνικοποίησης για τη διασφάλιση της προσωπικής αξιοπρέπειας και της κοινωνικής δικαιο­σύνης.

• Ενεργητική παρέμβαση ατόμου σε περιπτώσεις παραβίασής τους στην καθημερινή ζωή. Η εναπόθεση της ευθύνης στην πολιτεία διαιωνίζει την καταστρατήγησή τους.

• Συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες (κινήματα, οργανώσεις) για:

• – έλεγχο αυθαιρεσιών οποιασδήποτε εξουσίας

–          προστασία δικαιωμάτων (για ειρήνη, πυρηνικό αφοπλισμό, διατήρηση φυσικού περιβάλλοντος, κατοχύρωση πολιτικών κ.α. δικαιωμάτων)

–           κατάργηση ανισοτήτων, εκμετάλλευσης κλπ.

–          επικράτηση υψηλών αξιών (ελευθερίας, ισότητας, δικαιοσύνης).

–          Παιδεία: πνευματική καλλιέργεια, διαμόρφωση ολοκληρωμένων προ­σωπικοτήτων με ανθρωπιστικές αξίες.

–          Δραστηριοποίηση διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, Διεθνής Αμνηστία).

–          Πνευματικοί άνθρωποι. Οφείλουν να επισημαίνουν τα δείγματα παρα­βίασής τους και να ευαισθητοποιούν τους πολίτες για την περιφρούρη­σή τους.

–          Πολιτεία:

. συνταγματική κατοχύρωση δικαιωμάτων

. εκδημοκρατισμός πολιτικής ζωής

. ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός θεσμών

. επικράτηση πνεύματος ισοπολιτείας

. μέριμνα για ασθενέστερες τάξεις, άτομα με ειδικές ανάγκες.

3. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαφήμιση είναι η τεχνική προβολής στο κοινό με κάθε τρόπο μηνύματος που αφορά πρόσωπα, προϊόντα ή ιδέες με σκοπό τη γνωστοποίηση των αρετών, των πλεονεκτημάτων ή του περιεχομένου τους.

A.ΑΙΤΙΑ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ

• Η αύξηση του κέρδους ,

• ο ανταγωνισμός ομοειδών επιχειρήσεων ,

• η τελειοποίηση του τύπου (έντυπου και ηλεκτρονικού),

• ο αστικός τρόπος ζωής (διεύρυνση αναγκών και απαιτήσεων),

• η επικράτηση δημοκρατικής αντίληψης που επιτρέπει την ελεύθερη διακί­νηση ιδεών (πολιτική διαφήμιση).

Β. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

• Ενημερώνει τους καταναλωτές: για τα προϊόντα (τιμή, χρησιμότητα).

• Παρέχει, έτσι, τη δυνατότητα σύ­γκρισης και επιλογής μεταξύ ομοειδών προϊόντων, με αποτέλεσμα να κερδίζουν χρόνο και χρήμα για κοινωνικά θέματα και προτείνει μέτρα πρόληψης (κάπνισμα, AIDS).

• Συμβάλλει στην οικονομική πρόοδο μιας χώρας με: την αύξηση παραγωγής και κατανάλωσης προϊόντων και  την ανάπτυξη του εμπορίου

• Συμβάλλει στην περιστολή της ανεργίας: δημιουργούνται νέα επαγγέλματα (διαφημιστές, μακετίστες, γραφίστες)και απασχολούνται περισσότεροι άνθρωποι για την αύξηση της παραγωγής.

• Προσπορίζει οικονομικά κέρδη στα ΜΜΕ, ώστε να είναι αδέσμευτα από τα πολιτικά κόμματα και να επιτελούν καλύτερα τον έλεγχο στην εξουσία.

• Ο ανταγωνισμός οδηγεί τις βιομηχανίες στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και των τιμών. Έτσι βελτιώνεται το επίπεδο ζωής του ανθρώπου.

Γ. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

• Προβάλλει πρότυπα κατανάλωσης και τελικά πρότυπα ζωής και αξιών τέ­τοιων που μεταβάλλουν τον πολίτη σε εύκολο θύμα της απληστίας του κε­φαλαίου.

• Η διαφήμιση επιβάλλεται με το να πλήττει καταλυτικά την ελευθερία της βούλησης.

• αλλοτριώνει ψυχολογικά τον άνθρωπο. Χάνοντας τη δύναμή του για πρωτοβουλία, ο άνθρωπος δεν είναι πια ο εαυτός του, είναι ήδη ένας άλλος του οποίου η προσωπικότητα τον αντικατέστησε.

• πετυχαίνει τον εθισμό των μαζών, εκτός από την αποδοχή και υπακοή σε διαφημιστικά μηνύματα, στην αποδοχή μηνυμάτων πολιτικού και ιδεολογικού περιεχομένου. Έτσι, οι μάζες απογυμνώνονται έντεχνα από το αναφαίρετο δικαίωμα και καθήκον τους να αποφασίζουν για  την τύχη τους.

• Δημιουργεί πλασματικές ανάγκες και αυξάνει το άγχος για την απόκτηση των διαφημιζόμενων προϊόντων.

• Η συνεχής διαφήμιση παραπληροφορεί και αποπροσανατολίζει τον κατα­ναλωτή για την ποιότητα του διαφημιζόμενου προϊόντος.

• Προκαλεί φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, βία και εγκληματικότητα, ιδίως στους νέους, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα καταναλωτικά αγαθά.

• Επιδρά αρνητικά στον ιδεολογικό κόσμο του ανθρώπου: το καταναλωτικό πνεύμα αμβλύνει το ενδιαφέρον του για τα  κοινωνι­κά και πολιτικά ζητήματα και ο άνθρωπος γίνεται υλιστής, ενώ απομακρύνεται από κάθε είδους ανώτερα ιδανικά και αξίες,

• Ευτελίζει την προσωπικότητα του ατόμου με:

-την κακή αλλά και προσβλητική χρησιμοποίηση των ατόμων και κυρίως του γυναικείου φύλου,

-τη γελοιοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων και συναισθημάτων.

• Προκαλεί αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον:

– οι αφίσες ρυπαίνουν, καταστρέφουν και αλλοιώνουν την αισθητική του του φυσικoύ τοπίου.

– με τη μεγιστοποίηση της παραγωγής εξαντλούνται οι φυσικοί πόροι.

• Η διαφήμιση ωραιοποιεί τη ζωή, καλύπτει τις άσχημες πλευρές της, δια­στρεβλώνει την αλήθεια και παρουσιάζει στον άνθρωπο έναν εξωπραγμα­τικό, πλαστό κόσμο.

• Κακοποιεί τη γλώσσα, με τη συνθηματική χρήση της και την πληθώρα ξε­νικών στοιχείων.

Δ. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ των αρνητικών πλευρών της διαφήμισης

• Το κράτος, ως έκφραση του οργανωμένου κοινωνικού συνόλου, μπορεί να παρέμβει και να καθιερώσει όρια και υποχρεώσεις, από την πλευρά των διαφημιστών, για σεβασμό της αλήθειας, προς χάρη του καταναλωτή.

• Η διαφήμιση να στηρίζεται στην αρχή: της αλήθειας, της αντικειμενικότητας, του θεμιτού ανταγωνισμού, του σεβασμού κοινωνικών – πολιτισμικών αξιών.

• Ο πολίτης οφείλει να: προκρίνει, κι αυτό είναι αποτέλεσμα παιδείας, εκείνα τα προϊόντα που πραγματικά του χρειάζονται., να  συνειδητοποιήσει ότι η ευτυχία δε βρίσκεται στην κατανάλωση, να  συμμετέχει σε ενώσεις καταναλωτών που μεριμνούν για την προστασία του κοινού από την παραπλάνηση και την κερδοσκοπία.

4. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ

Α. ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΥ

1. Η δομή της οικονομίας: στα πλαίσια της ελεύθερης οικονομίας οι ιδιωτι­κές επιχειρήσεις επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση του κέρδους με την υπερ­παραγωγή και έντονη προβολή των προϊόντων τους.

2. Ηανάπτυξη της τεχνολογίας (αυτοματοποίηση παραγωγής):

• μαζική παραγωγή

• ποικιλία και ελκυστικότητα προϊόντων

• χαμηλό κόστος: προσιτά στο ευρύτερο κοινό.

• 3. Ηάνοδος του βιοτικού επιπέδου. Δίνει τη δυνατότητα:

• ικανοποίησης πρωταρχικών αναγκών

• για περισσότερες αγορές (επιθυμία για ικανοποίηση δευτερευουσών ανα­γκών )

4. Ηχρεωκοπία των πνευματικών, κοινωνικών και ηθικών αξιών αποπροσα­νατόλισε το άτομο και το έστρεψε:

• στον υλικό ευδαιμονισμό

• σε μια νέα ιεράρχηση αξιών (πλούτος, κοινωνική ανάδειξη, «είμαι ό,τι έχω και ό,τι καταναλώνω»).

Ο νεοπλουτισμός, η τάση αυτοπροβολής έκαναν, γι” αρκετούς, την επιδει­κτική κατανάλωση τρόπο ζωής.

5. Τα οξυμμένα προβλήματα, το άγχος, η ανία, οδηγούν συχνά το άτομο στην       υπερκατανάλωση για εκτόνωση, φυγή.

6. Η υπερκατανάλωση, εξάλλου, προωθείται ως νοοτροπία για αποπροσανατολισμό του λαού από υψηλές επιδιώξεις και διαιώνιση του κατεστημένου.

7. Η διαφήμισημε επιστημονικά επεξεργασμένες τεχνικές ψυχολογικού επηρεασμού προκαλεί τεχνητές, πλασματικές ανάγκες.

Β. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

1. 1. Ο ανταγωνισμός των βιομηχανιών και λοιπών παραγωγικών φορέων συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση των αγαθών.

2. 2. Δυνατότητες επιλογής μεταξύ πολλών – ομοειδών προϊόντων.

3. Βελτίωση των υλικών όρων ζωής, άνοδος βιοτικού επιπέδου.

4. Ο άνθρωπος, ζώντας σ” έναν παραγωγικό και καταναλωτικό οργασμό, δραστηριοποιείται, γίνεται δημιουργικότερος και βελτιώνει την επαγγελ­ματική του κατάρτιση.

Γ. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ 

Για το άτομο

1. Στον ψυχισμό του:

• άγχος για την απόκτηση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών

• συμπλέγματα κατωτερότητας σε άτομα που αδυνατούν να εξασφα­λίσουν ισάριθμα με τους άλλους αγαθά

• ο καταναλωτής, χωρίς μέτρο, είναι δέσμιος των ανικανοποίητων,           συνήθως πλασματικών, αναγκών του.

2. Στην πνευματική του υπόσταση:

• Η ταύτιση του «έχειν» με το «είναι» οδηγεί στην αδιαφορία για την πνευματική του καλλιέργεια.

3. Στην εργασιακή – επαγγελματική του απασχόληση:

• Η εργασία αντιμετωπίζεται, συνήθως, χρησιμοθηρικά, αποκλειστι­κά ως πηγή κέρδους.

4. Στον κοινωνικό τομέα:

• ο άνθρωπος υπερεργάζεται, με αποτέλεσμα την έλλειψη ελεύθερου χρόνου αλλά και διάθεσης για ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους

• αναπτύσσεται ανταγωνιστική – ατομικιστική διάθεση. Συχνά χρησι­μοποιεί ο ένας τον άλλο ως μέσο.

5. Στην ιδεολογία και την πολιτική συνείδηση:

• απομάκρυνση από ιδεολογικές αναζητήσεις, υψηλές αξίες . αδιαφορία για τα πολιτικά ζητήματα

Για την κοινωνία

1 .Η τάση για υπερκατανάλωση οδηγεί στη μείωση των φυσικών πόρων.

2.Προκαλούνται οικολογικά προβλήματα (μόλυνση, ρύπανση, αύξηση απορριμμάτων).

3. Τόσο η ανικανοποίητη επιθυμία απόκτησης καταναλωτικών αγαθών όσο και ο κορεσμός οδηγούν στην εκδήλωση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (βία, έγκλημα, ναρκωτικά κ.α.).

4. 4. Δυσχεραίνεται η κοινωνική πρόοδος, αφού η επιδίωξη του υλικού ευ­-     δαιμονισμού αναστέλλει τη διάθεση για συνεργασία, προώθηση του                          κοινωνικού συμφέροντος.

5. Κοινωνίες χωρίς πολιτικά ιδεώδη γίνονται ευάλωτες στις προσπάθει­ες χειραγώγησής τους.

Δ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗΣ

1. Συνειδητοποίηση από το ίδιο το άτομο ότι η ποιότητα ζωής και η πραγμα­τική του ευτυχία δεν ταυτίζεται με την απόκτηση πληθώρας υλικών αγαθών.

2. Επαναπροσδιορισμός αξιών και επανιεράρχηση των αναγκών καθώς και ανάπτυξη ευρύτερων ενδιαφερόντων (κοινωνικών, πολιτικών, πολιτιστι­κών κ.α.).

3. Οικογένεια:

• καλλιέργεια πνεύματος ολιγάρκειας, εγκράτειας και αυτάρκειας

• ανάπτυξη της αίσθησης του μέτρου και του εφικτού στις επιθυμίες.

4. Παιδεία: Διαμόρφωση ελεύθερων, πολυδιάστατων προσωπικοτήτων με  ευρύτητα σκέψης και αυτόνομη βούληση, . εσωτερικές αντιστάσεις και . ορθή διαβάθμιση των προτεραιοτήτων τους.

5. Πνευματικοί άνθρωποι:

• Συμβολή στη διαμόρφωση μιας νέας βιοθεωρίας και κοσμοαντίληψης που θα διασφαλίζει την εσωτερική ισορροπία του ανθρώπου και θα στοχεύει στη δημιουργία μιας κοινωνίας με ανθρωπιστικά ιδεώδη και ανάλογους προσανατολισμούς.

6. MME:

• Προβολή θετικών προτύπων, ατόμων απαλλαγμένων από μικροαστικές αντιλήψεις (το νεοπλουτισμό, την κοινωνική επίδειξη) με υγιείς αξίες και ιδανικά, που αγωνίζονται για την πραγμάτωση υψηλών στόχων.

7. Πολιτεία:

• Επιβολή δεοντολογικών αρχών στην αθέμιτη και παραπλανητική δια­φήμιση, ώστε να μη λειτουργεί ως παράγοντας παραπληροφόρησης και                               μαζοποίησης.

5. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ A.ΘΕΤΙΚΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε

Οικονομία·
διάθεση προϊόντων σε μια ευρύτερη αγορά

• παροχή τεχνογνωσίας

• εκσυγχρονισμός βιοτεχνίας και βιομηχανίας λόγω ανταγωνισμού

• διαμόρφωση επαγγελματικής συνείδησης

Κοινωνικός τομέας·

συνεργασία για καταπολέμηση αρνητικών φαινομένων, όπως τα ναρκω­τικά, το έγκλημα, η τρομοκρατία

• διεύρυνση κοινωνικών δικαιωμάτων με την προσαρμογή τους στα ευρωπαϊκά δεδομένα

Πολιτιστικός

• μεταλαμπάδευση στην Ευρώπη των διαχρονικών αξιών της χώρας μας

• εκπαίδευση: ανταλλαγές σε θέματα οργάνωσης και περιεχομένου, αξιο­ποίηση υποτροφιών

Πολιτικός

• διεύρυνση δημοκρατικής λειτουργίας του πολιτεύματος

• ενίσχυση πολιτικού κύρους της χώρας μας, ώστε να παρεμβαίνει σε διε­θνές επίπεδο για αποκατάσταση πολιτικών κ.α. δικαιωμάτων

Εθνικός ·

η κοινή εξωτερική πολιτική ενισχύει το κύρος της χώρας και συμβάλλει στην επίλυση εθνικών προβλημάτων

Β. ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΕΝΤΑΞΗΣ

Οικονομικός ·
δυσχερής η αυτόνομη οικονομική πορεία

• αδυναμία μικρών επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό.

Πολιτικός

• κίνδυνος υπερσυγκεντρωτισμού της εξουσίας ορισμένων ισχυρών χω­ρών

• αποδυνάμωση πολιτικής αυτονομίας εθνικών κυβερνήσεων.

Πολιτιστικός· 
ανεξέλεγκτη εισροή χαμηλής ποιότητας ξενικών πολιτιστικών στοιχείων

• κίνδυνος πολιτιστικής αλλοτρίωσης και ισοπέδωσης της ιδιαιτερότητάς

κάθε χώρας

Τα θετικά από την ένταξη των νέων στην Ε.Ε

Θα μπορούν να ζουν σ” ένα ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο θα:

• δημιουργούνται ευνοϊκοί όροι για μια πολυεπίπεδη συνεργασία χωρίς εθνικιστικές προκαταλήψεις και ιστορικά μίση που ταλά­νιζαν τις παλαιότερες γενιές

• εδραιωθεί το δημοκρατικό πολίτευμα, απαραίτητος παράγοντας

για τη διασφάλιση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και γενικότε­ρα της κατοχύρωσης των ανθρώπινων δικαιωμάτων

• μπορούν να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά πανευρωπαϊκά προ­γράμματα, αξιοποιώντας το πλαίσιο των σπουδών τους

• επεκτείνουν τους επαγγελματικούς τους ορίζοντες σ” έναν ενιαίο    ευρωπαϊκό χώρο με μεγαλύτερες προοπτικές

• προβάλλουν ένα δυναμικό παρόν της χώρας τους στις διεθνείς οι­κονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές εξελίξεις και αλλαγές.

Γ. Ο χαρακτήρας και οι στόχοι της Ε.Ε.

Να στηρίζεται στις αρχές:

• της αλληλεγγύης, της συνοχής, της κοινωνικής δικαιοσύνης

• της δημοκρατικότητας, του σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων και των αρχών της πολιτισμικής σύνθεσης των κοινωνιών

• της αποκέντρωσης στη λήψη των αποφάσεων (με ενεργό συμμετοχή του Ευρωπαίου πολίτη).

• Δίχως την αναβίωση του εθνικισμού, την επανεμφάνιση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού.

• Να στοχεύει σε μια ανάπτυξη με ανθρωποκεντρική διάσταση, δίχως τε­χνοκρατική αντίληψη, με σεβασμό στην ποιότητα ζωής, το φυσικό περι­βάλλον και την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας.

• Με ισομερή ανάπτυξη όλων των περιοχών της.

• Με ενδυνάμωση των θεσμών μιας ισότιμης (πολιτικής, οικονομικής,πολιτιστικής κ.α.) συνεργασίας, δίχως ηγεμονισμούς των ισχυρών χω­ρών.

• Με ειρηνικές πρωτοβουλίες για την κατάπαυση των εστιών πολέμου σ” όλα τα μέρη της γης και την παγίωση της ειρήνης.

• Μια Ευρώπη που θα στοχεύει στην ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και συνεργασίας με όλες τις χώρες, ομάδες χωρών και οργανισμούς, με σκο­πότην προαγωγή της σταθερότητας, της ευημερίας, της ειρήνης.

• Μια ενοποιημένη Ευρώπη που δε θα αποκλείει, με στενά οικονομι­κά κριτήρια, τις αδύναμες χώρες από τους θεσμούς της.

6. ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

Αν και στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες η θανατική ποινή θεωρείται από πολλούς παρωχημένος τρόπος απονομής δικαιοσύνης, η διόγκωση της εγκληματικότητας στην εποχή μας επαναφέρει στο προσκήνιο προβληματι­σμούς και συζητήσεις, σχετικές με την ανάγκη επιβολής ή την κατάργησή της.

Α. Επιχειρηματολογία υπέρ της επιβολής της θανατικής ποινής  1. Επιτυγχάνει τον παραδειγματισμό και αποτρέπει αποτελεσματικά τη διά­πραξη ειδεχθών εγκλημάτων (γενική πρόληψη).

2. Ιδιαίτερα για τους επαγγελματίες εγκληματίες η απειλή της θανατικής ποινής έχει αναμφίβολα ανασταλτικό αποτέλεσμα.

3. Αποκαθιστά το κοινό περί δικαίου αίσθημα.

4. Αποτελεί πράξη δικαίωσης, κυρίως για τους συγγενείς του θύματος.

5. Αναβαθμίζει το κύρος της πολιτείας, αφού προστατεύει με δραστικά μέ­τρα τους πολίτες. Διαμορφώνει αίσθημα ασφάλειας, αφού υπερασπίζεται με τον πιο δυναμικό τρόπο το δικαίωμα της ζωής.

6. Συνιστά, μερικές φορές, τη μόνη επιλογή, αφού υπάρχουν εγκληματίες   που η φύση του χαρακτήρα τους δεν επιδέχεται σωφρονισμό.

7. Το ανεπανόρθωτο της θανατικής ποινής είναι παραπλανητικό επιχείρημα.

Κάθε ποινή, όταν εκτελείται, δεν είναι επανορθώσιμη (εκτός από τη χρη­ματική).

Β. Επιχειρηματολογία υπέρ της κατάργησής της 1. Η επιβολή της θανατικής ποινής δεν αποτελεί πράξη σωφρονισμού αλλά εκδίκησης.

2. Σε περίπτωση δικαστικής πλάνης η ποινή δεν είναι επανορθώσιμη.

3. Η εκτέλεση της θανατικής ποινής αποκτηνώνει αυτούς που εμπλέκονται στη διαδικασία της, εξοικειώνει με την ιδέα της απώλειας της ανθρώπινη ζωής και σχετικοποιεί την ηθική αξία της.

4. Η επιβολή της θανατικής ποινής, ενώ δεν αποτελεί λύση, προκαλεί την εσφαλμένη εντύπωση ότι λαμβάνονται σθεναρά μέτρα κατά του εγκλήμα­τος. Έτσι, αποσπά την προσοχή από τα πιο σύνθετα μέτρα που είναι πράγματι αναγκαία.

5. Η θεσμοθέτηση της θανατικής ποινής από την πολιτεία αποτελεί προσβολή του πολιτισμού, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της δημοκρατική υφής της κοινωνίας.

6. Στηρίζει την αυθεντία της κρατικής εξουσίας. Τα δικτατορικά, μάλιστα , καθεστώτα, προφασιζόμενα τη δημόσια ασφάλεια, την αξιοποιούν για την εξόντωση των πολιτικών τους αντιπάλων.

7. Η αποτελεσματικότητά της δεν έχει αποδειχθεί. Τα ειδεχθή εγκλήματα διαπράττονται συνήθως

• σε καταστάσεις έντονης συναισθηματικής διέγερσης

• από ψυχασθενείς

• από επαγγελματίες δολοφόνους

Όπως γίνεται αντιληπτό, στις περιπτώσεις αυτές η θανατική ποινή δε λει­τουργεί αποτρεπτικά.

Συμπέρασμα

Η νηφάλια προσέγγιση του θέματος οδηγεί στην ευρύτερα εδραιωμένη, σήμερα, αντίληψη ότι η θανατική ποινή πρέπει να καταργηθεί. Εκτός των επι­χειρημάτων (ηθικών, πολιτικών, κοινωνικών, δικαστικών) που προαναφέρθη­καν, πρέπει, επιπλέον να τονιστεί ότι:

1. Η επιβολή της θανατικής ποινής δεν υλοποιεί πνεύμα ισονομίας. Επιβάλ­λεται, συνήθως, σε εγκληματίες από:

• ασθενέστερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα

• περιθωριακές ομάδες

• μετανάστες ή μειονότητες

Σπάνια έχει επιβληθεί σε άτομα θεωρούμενα κοινωνικά επιφανή.

2. Το ζητούμενο είναι η αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος, ο   εκσυγχρονισμός και η εξυγίανση των φορέων του

3. Η πολιτεία οφείλει να δώσει έμφαση στη διαμόρφωση κοινωνικών συνθη­κών που θα προλαμβάνουν την εκδήλωση εγκληματικής συμπεριφοράς

4. Για τα στυγερά, ιδιαζόντως ειδεχθή εγκλήματα, η ισόβια κάθειρξη, στην πλήρη υλοποίησή της, επαρκεί. Η επιβολή της θανατικής ποινής σε περι­πτώσεις αποδεδειγμένης εμπορίας ναρκωτικών μπορεί να αποτελέσει, κατά την άποψη ορισμένων, αντικείμενο εύλογου προβληματισμού.

5. ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Α. ΟΡΙΣΜΟΣ

Επιστήμη είναι:

• η πλήρης, ακριβής και σαφής γνώση των πραγμάτων.

• η συστηματική και μεθοδική έρευνα που αναφέρεται σε ορισμένο το­μέα του επιστητού.

• το σύνολο των ομοειδών γνώσεων, που συνδέονται οργανικά και συ­ντάσσονται με σκοπό την εξήγηση των φαινομένων στη φύση και την κοινωνία.

Β. ΑΙΤΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ 1. Η ερευνητική φύση του ανθρώπου, η ενεργητική του στάση απέναντι στο περιβάλλον.

2.Η επιθυμία του για μάθηση.

3. Η αμφιβολία και η περιέργεια, που έχουν ως αποτέλεσμα την έρευνα και την επαλήθευση.

4.Η ανάγκη του ανθρώπου να ξεπεράσει πολλά εμπόδια και να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του.

Γ. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Α. υλικός τομέας:

• Βελτίωση της ποιότητας ζωής.

• Αύξηση της ποσότητας και βελτίωση της ποιότητας των αγαθών.

• Επωφελής εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου και κυριαρχία του αν­θρώπου στη φύση.

• Προσφορά εργασίας με τα νέα επαγγέλματα, περιορισμός του σωμα­τικού μόχθου.

• Οικονομική πρόοδος.

• Πρόληψη και καταπολέμηση των ασθενειών, αύξηση του μέσου όρου ζωής του ανθρώπου.

Β. ηθικός τομέας:οι ανθρωπιστικές επιστήμες:

• καθιστούν δυνατή την αυτογνωσία. εξευγενίζουν τον συναισθηματικό κόσμο.

• συμβάλλουν στην ηθικοπνευματική τελείωση και στη διαμόρφωση μιας πολυδιάστατης προσωπικότητας.

Γ. πνευματικός τομέας:η επιστήμη:

Ασκεί το πνεύμα και ικανοποιεί τις πνευματικές ανάγκες του ανθρώπου.

Αναπτύσσει την κρίση και εξασφαλίζει την πνευματική ελευθερία.

Απαλλάσσει από εξωλογικά στοιχεία (προλήψεις, δεισιδαιμονίες).

Δ. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Α. υλικός τομέας:

• Το φυσικό περιβάλλον μολύνεται και καταστρέφεται με την υπερεκ­μετάλλευση.

• Η ανθρωπότητα απειλείται με τα όπλα μαζικής καταστροφής.

• Με την εκμηχάνιση της παραγωγής αυξάνεται η ανεργία.

Β. πνευματικός – ψυχολογικός τομέας:

• Η εξειδίκευση των επιστημόνων οδηγεί συχνά στη μονομέρεια.

• Στερεί τη χαρά της δημιουργίας, αλλοτριώνει τον άνθρωπο από την εργασία και τον εαυτό του, εξαιτίας του υπέρμετρου προγραμματι­σμού και της αυστηρής μεθοδολογίας.

• Οδηγεί σε υπερβολικές φιλοδοξίες και αίσθηση υπεροχής.

Γ. ηθικός -κοινωνικός τομέας:

• Ο επιστημονισμός εξαφανίζει κάθε αίσθημα ανθρωπιάς.

• Απανθρωπο­ποιεί το άτομο, αμβλύνει τις ηθικές του αντιστάσεις.

• Καλλιεργεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιστημόνων στο πλαίσιο της

προσωπικής προβολής και διάκρισης.

• Καταρρακώνεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, υπονομεύεται η ελευθε­ρία του ανθρώπου, αφού η επιστήμη μπορεί να γίνει όργανο για την εξαπάτηση, υποδούλωση και εκμετάλλευση των ανθρώπων.

• Με τα επιστημονικά πειράματα εμφανίζονται νέες ανίατες ασθένειες.

Προϋποθέσεις για την ανθρωποκεντρική αξιοποίηση της επιστήμης:

Ο  επιστήμονας πρέπει να διακρίνεται από:

• Παιδεία με ανθρωπιστικές αρχές και πνεύμα ελευθερίας.

• Γενική μόρφωση και ψυχική καλλιέργεια, ώστε να θέτει τις γνώσεις του στην υπηρεσία του ανθρώπου και να ασκεί το έργο του με υπευ­θυνότητα και αίσθημα κοινωνικής συνείδησης.

• Αυτογνωσία, για σωστή επιλογή στόχων, που να ανταποκρίνονται στα προβλήματα της ζωής.

• Ευσυνειδησία, ηθικές αρχές και αξίες.

• Η ειρήνη επιτρέπει στον επιστήμονα να επιδίδεται απερίσπαστα στο αν­θρωπιστικό του έργο.

• Η επανιεράρχηση των στόχων και αξιών του σύγχρονου ανθρώπου.

Τα εφόδια του επιστήμονα

• Διαμόρφωση ηθικής, αυτόνομης και ελεύθερης προσωπικότητας.

• Αίσθηση ότι επιτελεί κοινωνικό λειτούργημα και όχι μόνο βιοποριστικό επάγγελμα.

• Ενδιαφέρον για την σωστή και επωφελή για τον άνθρωπο μελλοντική χρήση των επιτευγμάτων του.

• Πίστη στα ανθρωπιστικά ιδανικά.

• Κοινωνικές αρετές ( ανιδιοτέλεια, πνεύμα συνεργασίας, άμιλλα.)

• Ηθικές αρχές ( ταπεινοφροσύνη, ετοιμότητα, ειλικρίνεια)

8. ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ-ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ-ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

Για να προσεγγίσει κανείς τους όρους κομφορμισμός και μαζοποίηση θα πρέπει να ανατρέξει στη σχέση ανθρώπου – κοινωνίας αλλά και σε θέματα που μελετούν την ανθρώπινη προσωπικότητα και χαρακτήρα.

Κοινωνικός κομφορμισμός: προκύπτει από τη βαθιά επίδραση της κοινωνίας μέσω της κοινής γνώμης αλλά και  μέσω του αντίστοιχου  ελέγχου της και από τους κοινωνικούς θεσμούς που υφίσταται ο άνθρωπος σε ατομικό επίπεδο. Είναι δηλαδή ο συμβιβασμός και η συμμόρφωση του ατόμου με τις κρατούσες απόψεις, ακόμα και αν αυτές έρχονται σε σύγκρουση με τα βαθύτερα πιστεύω του, προκειμένου να μην έρθει σε σύγκρουση με τον κοινωνικό περίγυρο.

Αυτό, αν και ως ένα σημείο είναι αναπόφευκτο αλλά και αναγκαίο, θεωρείται ωστόσο μια μορφή καταπάτησης της ανθρώπινης ελευθερίας, αλλοίωσης της προσωπικότητας, κατάργησης του ατομικού.

Συνήθως ο κοινωνικός κομφορμισμός εξετάζεται σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου πολιτισμού: η μηχανοποίηση, η τυποποίηση, ο αυτοματισμός κυριαρχούν στην ανθρώπινη δράση, επιτείνουν το άγχος και την αγωνία, αναγκάζουν σε ταχύτατους ρυθμούς ζωής και έτσι τραυματίζουν τη διανόηση και στραγγαλίζουν τις πρωτοβουλίες του ατόμου. Η μονομέρεια επομένως του πολιτισμού είναι που διαμορφώνει και τα συμπτώματα της ηθικής και πνευματικής του κρίσης.

Μαζοποίηση, είναι κατ’ επέκταση η αφομοίωση, η υιοθέτηση από τον άνθρωπο τρόπων σκέψης και συμπεριφοράς, χωρίς όμως να είναι αποτέλεσμα κριτικής επεξεργασίας και συνειδητής επιλογής. Ο άνθρωπος εξομοιώνεται με το σύνολο που παίρνει τη μορφή της μάζας, εφόσον δεν υπάρχει το στοιχείο της ιδιαιτερότητας στα μέλη του.

Παράγοντες μαζοποίησης – αιτίες :

1. οικογένεια – σχολείο: προβάλλουν πρότυπα, αντιλήψεις και αξίες που δεν ελέγχονται από το οικογενειακό ή σχολικό περιβάλλον και δεν συντελούν στην διαμόρφωση της ελεύθερης προσωπικότητας των μελών της.

2. χαμηλό πνευματικό και μορφωτικό επίπεδο: καθιστά τους ανθρώπους εύκολα ελεγχόμενους από τους φορείς εξουσίας, ευάλωτους σε κάθε μορφή χειραγώγησης.

3. Μ.Μ.Ε.: διαμορφώνουν την κοινή γνώμη εξαιτίας της παντοδυναμίας τους, σύμφωνα όμως με το συμφέρον τους, δηλαδή καταπατώντας τους δεοντολογικούς κώδικες της πληροφόρησης προς χάριν του κέρδους.

4. Πολιτική: όταν ο πολιτικός λόγος χαρακτηρίζεται από λαϊκισμό, δημαγωγία προπαγάνδα, προκειμένου να εξυπηρετεί ιδιοτελείς σκοπούς.

5. αισθητική ισοπέδωση – καταναλωτισμός: ομοιότητα στην εμφάνιση, στην ψυχαγωγία, εξομοίωση στις προτιμήσεις των ανθρώπων.

6. αστικοποίηση και έλλειψη επικοινωνίας: απομονώνει τον άνθρωπο και ακρωτηριάζει την ανάγκη για διάλογο, παρέα, συζήτηση.

7. παγκοσμιοποίηση: καταργεί την ιδιαιτερότητα των πολιτισμών.

Επιπτώσεις :

1. πνευματικός τομέας: αμβλύνει την κριτική ικανότητα και την προσωπική εκτίμηση και θεώρηση του κόσμου.

2. κοινωνικός: ενισχύει την κοινωνική παθογένεια (βία, εγκληματικότητα, φανατισμός)

3. ψυχολογικός: οδηγεί τον άνθρωπο στη βίωση οδυνηρών συναισθημάτων αλλά και στην αλλοίωση του χαρακτήρα του.

4. πολιτικός: καθώς μειώνεται το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης και η κριτική στάση στα πολιτικά δρώμενα, απειλούνται οι δημοκρατικοί θεσμοί και παρεμποδίζεται η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

5. εθνικός: κατάργηση της ιδιαίτερης πολιτιστικής ταυτότητας, αντικατάστασή της από εθνικιστικές συμπεριφορές.

9. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Τεχνολογία: Η μελέτη και η πρακτική εφαρμογή των γνώσεων, των μεθόδων και των πορισμάτων των θετικών επιστημών, και ιδιαίτερα της μηχανικής, στη βιομηχανία, στην ιατρική, στις επιχειρήσεις, στο εμπόριο και σε άλλους τομείς της δραστηριότητας και της ζωής του ανθρώπου γενικότερα.

Τεχνοκρατία: Η κυριαρχία του πνεύματος της τεχνολογίας στην κοινωνική και πολιτική ζωή – σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. /

Η θεωρία σύμφωνα με την οποία η ευημερία του ανθρώπου στηρίζεται κυρίως στην τεχνολογική πρόοδο (σε αντίθεση με τη θεωρία που υποστηρίζει ότι η ευημερία εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο και τις πνευματικές του αξίες).

Τεχνικός πολιτισμός: η κυριαρχία της «μηχανής» στη ζωή του ανθρώπου η οποία βοηθά και υποκαθιστά τον άνθρωπο σε κάθε δραστηριότητά του.

Θετικές πλευρές της τεχνικής προόδου:

1. κυριαρχία του ανθρώπου στη φύση: αξιοποίηση των δυνάμεων της φύσης προς όφελος του ανθρώπου

2. απαλλαγή από το μόχθο εργασίας

3. παραγωγή περισσότερων αγαθών, σε λιγότερο χρόνο, με βελτιωμένη ποιότητα (=άνοδος του βιοτικού επιπέδου)

4. ανάπτυξη της επιστήμης: η πρόοδος της έρευνας οδήγησε στη διάγνωση, πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών

5. βελτίωση μέσων επικοινωνίας, μεταφοράς, πληροφόρησης

6. αναβάθμιση της ανθρώπινης ζωής: άνοδος γνώσης, ορθολογισμός, κοινωνική ισότητα, οικουμενική συνείδηση, ανάπτυξη τέχνης

αρνητικά του μηχανικού πολιτισμού:

καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος

μηχανοποίηση (και επομένως τυποποίηση, αυτοματισμός) της ανθρώπινης εργασίας και γενικότερα της ανθρώπινης ζωής.

επιβάρυνση της προσωπικότητας: ο άνθρωπος σταδιακά απομακρύνθηκε από τομείς δραστηριότητας (ανία, αλλοτρίωση, μοναχικότητα)

περιορισμός της ελευθερίας: η μηχανή καθορίζει την ανθρώπινη ενέργεια

σωματική επιβάρυνση: ο άνθρωπος έγινε μαλθακός, απομακρύνθηκε από τη «φυσική» κίνηση.

ανάπτυξη κοινωνικής παθογένειας: μεγαλουπόλεις / εγκληματικότητα / τρομοκρατία / όπλα

επιθυμητή στάση / αντιμετώπιση:

Η κατανόηση του φαινομένου, ότι δηλαδή εφόσον  ο πολιτισμός αναπτύσσεται μονομερώς, η κοινωνία δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ανθρώπου.

1. Να μην υστερεί σε  ανάπτυξη ο πνευματικός χαρακτήρας του πολιτισμού (συμβολή οικογένειας, σχολείου, πολιτείας)

2. Προσανατολισμός  του ατόμου στις ανθρωπιστικές αξίες ώστε να μην υφίσταται όλες τις αρνητικές εκδοχές της τεχνικής προόδου προκειμένου να απολαμβάνει τα αγαθά της.

10. ΤΕΧΝΗ

Τέχνη είναι η έμφυτη ανάγκη και ικανότητα του ανθρώπου να εκφράζει και να αποκρυσταλλώνει τα συναισθήματά του και τον ψυχικό του κόσμο σε καλλιτεχνικές μορφές. Αυτή η μετάπλαση της πραγματικότητας σε δημιουργίες – έργα τέχνης προκαλούν αισθητική συγκίνηση, χαρά και ψυχική ικανοποίηση.

Υπάρχουν πολλοί ορισμοί για την Τέχνη και το έργο τέχνης και μέσα από αυτούς αντιλαμβάνεται κανείς και την προσφορά της στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ως κοινωνικό φαινόμενο και ως κώδικας επικοινωνίας , υπήρχε πάντα σε όλους τους λαούς και σε όλες τις εποχές.

► ειδικά για την τέχνη της εποχής μας:

• είναι πολυσχιδής : υπάρχουν πλήθος σχολές, καλλιτεχνικά ρεύματα, τάσεις. Πολλές φορές είναι δυσπρόσιτη για το ευρύ κοινό, γιατί εκτός από την αισθητική καλλιέργεια, συχνά απαιτούνται και εξειδικευμένες γνώσεις για την ανάγνωση των έργων τέχνης.

• Πολλά έργα με πλατιά λαϊκή απήχηση είναι συνήθως χαμηλής στάθμης και για λόγους εμπορικού κέρδους ανταποκρίνονται στις προτιμήσεις ενός κοινού απαίδευτου που τρέφεται με υποκατάστατα της Τέχνης (συνηθέστερα στον κινηματογράφο, τη μουσική, το θέατρο). Γίνεται λόγος για τηνυποκουλτούρα και τον εκχυδαϊσμό της τέχνης.

• Ειδικότερα η Αφηρημένη Τέχνη επειδή αποφεύγει την αναπαράσταση της πραγματικότητας εμμένοντας στη βαθύτερες καταστάσεις, προκαλεί το κοινό και  σε βίωση δικών του προεκτάσεων, που  είναι  ανάλογες με το γνωστικό του επίπεδο, αλλά και με την φαντασία του και την ευαισθησία του.

• «Η τέχνη για την τέχνη» (δηλ. ότι η τέχνη θα πρέπει να ενδιαφέρεται μόνο για το ωραίο) ≠ «στρατευμένη τέχνη»(δηλ. προβολή μιας πολιτικής ή κομματικής άποψης μέσω της τέχνης): η συγκεκριμένη αντιπαράθεση θεωρείται στην  εποχή μας ξεπερασμένη καθώς η τέχνη έχει μελετηθεί και ως κοινωνικό φαινόμενο και μέσα από την επιστήμη της Αισθητικής.

• Προϋπόθεση της τέχνης αποτελούν η ελευθερία στην έκφραση και διακίνηση ιδεών.

Προσφορά (αξία της τέχνης):

1. Η τέχνη ως μορφή έκφρασης – διαλόγου αποτελεί σπουδαίο τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων αλλά και των λαών, πολιτισμών, κλπ.

2. Ως φορέας μηνυμάτων είναι δυνατό να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για σημαντικά προβλήματα του της εποχής μας (οικολογία, καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων, αξία της ελευθερίας )

3. Καλλιεργεί το αισθητικό κριτήριο του ανθρώπου συμβάλλοντας έτσι στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του.

4. Συμβάλλει στην πνευματική καλλιέργεια.

5. Προκαλεί χαρά καθώς προσφέρει αισθητική απόλαυση.

6. Αποτελεί σπουδαία μορφή ψυχαγωγίας αλλά και ψυχικής ανάτασης γιατί απομακρύνει τον άνθρωπο από την καθημερινότητα, τη μονοτονία, την πεζότητα.

7. Ως μέσο έκφρασης παρέχει τη δυνατότητα της προβολής συναισθημάτων, του εσωτερικού μας κόσμου.

Κρίση – αμφισβήτηση της αξίας της τέχνης (αίτια):

• 1. πολιτιστική κρίση και έλλειψη αξιών

  2. τεχνοκρατική κοινωνία – καταναλωτισμός

  3. έλλειψη αισθητικής αγωγής στην παιδεία

  4. επικράτηση της υποκουλτούρας

  5. ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα του καλλιτέχνη

11. ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Παράδοση ονομάζεται το σύνολο των πολιτιστικών στοιχείων που κληροδοτήθηκαν από παλαιότερες γενιές (τρόπος ζωής, σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, θεσμοί, αξίες, ήθη και έθιμα, καλλιτεχνικά και άλλα δημιουργήματα, έργα επώνυμα ή έργα λαϊκά).

„ Διάκριση: Ο πληθυντικός του όρου (παραδόσεις) δηλώνει θεσμούς, ήθη και έθιμα και άλλα λαϊκά πολιτισμικά στοιχεία που μεταδίδονται προφορικά από γενιά σε γενιά. Και με μια ειδικότερη σημασία (και στον ενικό και στον πληθυντικό) η λέξη σημαίνει είδος λαϊκής αφήγησης.

Μορφές – είδη Η παράδοση, ανάλογα με τα επιμέρους στοιχεία και με τον τομέα στον οποίο αναφέρεται, είναι: εθνική – ιστορική, πνευματική, θρησκευτική, λαϊκή, οικογενειακή.

Ανάλογα με τη μορφή που απαντάται είναι γραπτή – προφορική – μνημεία

ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (συντήρηση, προγονοπληξία, σωβινισμός)

Προκαλεί στασιμότητα στην επιστήμη, την τεχνολογία, την τέχνη, τα γράμματα και γενικότερα στον πολιτισμό

Στένεμα των πνευματικών οριζόντων

Οπισθοδρόμηση

Διατήρηση προκαταλήψεων, φανατισμού, ρατσισμού, εθνικισμού

ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ  (προοδοπληξία)

• Στασιμότητα του πολιτισμού

• Πνευματικός και ηθικός μαρασμός

• Απώλεια εθνικής ταυτότητας

• Μιμητισμός, ξενομανία, πολιτιστικός εκφυλισμός

• Εξασθένιση της ιστορικής μνήμης

• Έλλειψη αυτογνωσίας

Αξία

® Ο άνθρωπος δε νιώθει μετέωρος και ξεκομμένος από τις ρίζες του και το δέσιμο με την παράδοση λειτουργεί σαν στήριγμα ψυχικό, καθώς του δημιουργούνται συναισθήματα αυτοπεποίθησης και ασφάλειας.

® Όταν αντλούνται διδάγματα από το παρελθόν και υιοθετούνται οι δοκιμασμένες αξίες του, υπάρχει κάποιος οδηγός για το παρόν και για το μέλλον.

® Η παράδοση αποτελεί το πιο βασικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας ενός λαού και σημαντικό παράγοντα για την ενότητά του.

Þ    Η παράδοση έχει αξία όταν δε βιώνεται ως τυφλή και άγονη προσήλωση στο παρελθόν, αλλά όταν αντλεί από αυτό επιλεκτικά ό,τι χρήσιμο και δοκιμασμένο μπορεί να λειτουργήσει και στο παρόν, με την απόρριψη κάθε στοιχείου που είναι ξεπερασμένο και ανήκει σε άλλες εποχές.

Κρίση της παράδοσης – αίτια

1. θεωρείται στοιχείο οπισθοδρόμησης

2. σύγχρονος τρόπος ζωής – αστικοποίηση

3. μίμηση ξένων προτύπων

4. ταχύτατοι ρυθμοί εξέλιξης των σύγχρονων κοινωνιών

5. αντίδραση των νέων σε οτιδήποτε παλιό

12. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

■ Τουρισμός είναι η μετάβαση και η προσωρινή διαμονή σε ξένα μέρη μέσα στη χώρα ή έξω από αυτήν, με σκοπό τη γνωριμία άλλων τόπων και ανθρώπων, τις επισκέψεις αξιοθέατων και την αναψυχή (σκοπός ψυχαγωγικός και μορφωτικός).

Γενικά στοιχεία:

„Πάντα υπήρχαν ταξιδιώτες και περιηγητές, λίγοι βέβαια στο παρελθόν

„ Ο τουρισμός σήμερα γίνεται κυρίως για να ξεφύγει ο άνθρωπος των σύγχρονων πόλεων από τον ασφυκτικό κλοιό της ζωής του, από το άγχος και τη μονοτονία, και να ζήσει για λίγο διαφορετικά, αφού μάλιστα έχει τις οικονομικές δυνατότητες.

„ Σήμερα ο τουρισμός αποτελεί ξεχωριστό οικονομικό κλάδο, ιδιαίτερα ανθηρό για πολλές χώρες, με πολυάριθμες επιχειρήσεις και σχετικά επαγγέλματα.

Μορφές:

1. εσωτερικός

2. εξωτερικός

Ο τουρισμός στην Ελλάδα – Ωφέλειες:

1. προσοδοφόρος για την οικονομία  – εισαγωγή κεφαλαίου στη χώρα

2. οικονομική ενίσχυση των απομακρυσμένων περιοχών της υπαίθρου, ώστε να ανακόπτεται η αστυφιλία

3. δημιουργούνται έργα υποδομής με αφορμή την προσέλευση των τουριστών

4. ευρύτατη προσφορά εργασίας – καταπολέμηση της ανεργίας

5. ενίσχυση της κοινωνικότητας των ανθρώπων (επικοινωνία, επαφή με άλλους πολιτισμούς)

6. βελτίωση ποιότητας ζωής των κατοίκων στις τουριστικές περιοχές

7. προβολή του πολιτισμού

8. καλλιέργεια της φιλίας μεταξύ των λαών, φιλία, ειρήνη

Αρνητικές επιπτώσεις:

• στο φυσικό περιβάλλον: καταστρέφεται και αλλοιώνεται το φυσικό τοπίο, προκαλείται ρύπανση, διαταράσσεται η ισορροπία του οικοσυστήματος

• στον λαό: αλλοίωση της εθνικής φυσιογνωμίας από την αποδοχή και επίδραση ξένων πολιτισμικών στοιχείων

13. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Αθλητισμός είναι η οργανωμένη και μεθοδική προσπάθεια που καταβάλλει ο άνθρωπος (ατομικά ή ομαδικά) με σκοπό την εξάσκησή του για την κατάκτηση της νίκης σε αγώνες και την επίτευξη επιδόσεων, καθώς παράλληλα καλλιεργεί τις ψυχοπνευματικές του δυνάμεις.

→ Ο αθλητισμός στηρίζεται στην άμιλλα, στο συναγωνισμό και προϋποθέτει αντιπάλους και αγώνες (ενώ η γυμναστική είναι άσκηση του σώματος με σκοπό τη διατήρηση και τη βελτίωση της φυσικής του κατάστασης).

→ Ο αθλητισμός είχε ξεχωριστή θέση στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και το αθλητικό ιδεώδες ήταν βασικό μέσο για την αγωγή των νέων, ενώ οι αθλητικοί αγώνες, ιδιαίτερα οι πανελλήνιοι, αποτελούσαν λαμπρό θεσμό, και κατά τη διάρκειά τους έπαυαν οι εχθροπραξίες μεταξύ των εμπολέμων.

Αξία:

1. σωματικά οφέλη: τόνωση ευεξίας, διατήρηση καλής υγείας

2. πνευματικά οφέλη: καλλιεργούνται και αξιοποιούνται πολλές πνευματικές λειτουργίες και ιδιότητες (αντίληψη, ετοιμότητα, προσοχή, φαντασία) / η προσπάθεια να ξεπεραστούν οι ατομικές αδυναμίες οδηγούν στην αυτογνωσία

3. ψυχικά οφέλη:δυναμώνει πολλές αρετές του χαρακτήρα (βούληση, αυτοκυριαρχία, επιμονή, αγωνιστικότητα) / αποφορτίζει από την ένταση / περιστέλλει τον ατομικισμό – καλλιεργεί το ομαδικό πνεύμα (κοινωνικοποίηση) / ενισχύει την ηθική συμπεριφορά (αθλητική δεοντολογία, σεβασμός αντιπάλου, αθλητικό ιδεώδες)

4. συντελεί στη φιλική προσέγγιση των λαών: «ευγενής άμιλλα» / αίρει τις προκαταλήψεις και τις φυλετικές διακρίσεις

► Γενικά συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

Αρνητικά φαινόμενα του σύγχρονου αθλητισμού
1.      εμπορευματοποίηση (Μ.Μ.Ε., προβολή και διαφήμιση των αθλητών ή των αθλημάτων)

2. χρήση αναβολικών ουσιών (αλλοιώνεται το πνεύμα του «ευ αγωνίζεσθαι», δημιουργείται ένα πεδίο κέρδους και εκμετάλλευσης του αθλητή)

3. επαγγελματική ενασχόληση με τον αθλητισμό (ποδόσφαιρο, μπάσκετ ή αλλού): είναι δυνατό να οδηγήσει σε φαινόμενα αντίθετα με το αθλητικό ιδεώδες

4. κίνδυνος μαζοποίησης, φανατισμού

5. τα αθλητικά γεγονότα χρησιμοποιούνται πολλές φορές για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη και να απομακρύνουν τους πολίτες από άλλα, πιο ουσιαστικά προβλήματα.

14. ΛΑΪΚΟΤΗΤΑ – ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ 

ΟΡΙΣΜΟΣ

Λαϊκότητα: (στον χώρο της πολιτικής) η συμμετοχή, η παρουσία του λαού στην έκφραση και άσκηση και έλεγχο της εξουσίας. (προϋπόθεση δημοκρατίας)

Λαϊκισμός : η κατ’ επίφαση λαϊκότητα, όπου δηλ. αναγνωρίζεται τυπικά η συμμετοχή του λαού στην εξουσία, αλλά στην πραγματικότητα είναι είτε ανύπαρκτη είτε περιορισμένη. Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης όταν μιλάμε για την επιβολή ενός «χαρισματικού» ηγέτη στο λαό, ο οποίος αναδεικνύεται μέσα από ένα πρόγραμμα που ικανοποιεί τις λαϊκές διεκδικήσεις.

→ Σε πολιτισμικό επίπεδο: εκδηλώσεις που αναπαριστούν πλασματικά κάποια πολιτισμικά πρότυπα εκχυδαΐζοντας τα, ενώ υποτίθεται ότι έχουν σαν στόχο την «αναβάθμιση» του λαού (τέχνη και λαϊκισμός / μαζική κουλτούρα)

Ιστορική αναδρομή:

• Δημαγωγοί στην Αθηναϊκή δημοκρατία

• Απολυταρχικά καθεστώτα του 20ού αι. : Φασισμός – Ναζισμός (ο λαός χρησιμοποιήθηκε ως έμβλημα ιδεολογικό για τις πράξεις τους π.χ. το σύνθημα της ελληνικής χούντας: Ελλάς – Ελλήνων – Χριστιανών)

ΑΙΤΙΑ

Ψυχολογικά

• Η εκμετάλλευση από δημαγωγούς της ανάγκης του λαού για στήριξη σ’ έναν ηγέτη

• Η ψυχολογία της μάζας που κρύβει αδυναμίες, όπως η επιδίωξη της κολακείας

• Η αδιαφορία που υπάρχει σε μεγάλο μέρος του λαού σχετικά με τη δημόσια ζωή

• Οι προσωπικές φιλοδοξίες διάφορων πολιτικών

Πνευματικά Η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας η οποία στερεί από τον πολίτη την κριτική ικανότητα να διακρίνει τους σωστούς ηγέτες από τους δημαγωγούς.

Επιτηδευμένη χρήση γλώσσας από δημαγωγούς με στόχο την παραπλάνηση του λαού.

Πολιτικά· Η επιδίωξη χειραγώγησης του λαού, εφόσον από αυτόν αντλείται η πολιτική δύναμη

• Πολιτικές – κομματικές σκοπιμότητες

• Η προβληματική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος που επιτρέπει τη δημαγωγία δίχως συνέπειες γι’ αυτούς που την ασκούν

Κοινωνικά

• Τα διάφορα κοινωνικά προβλήματα που αυξάνονται και για τα οποία ο λαός επιζητά άμεσες λύσεις (ανεργία, βία, οικονομική δυσχέρεια)

• Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε.: προβολή / επιβολή ορισμένων ηγετών

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Παραπλάνηση του λαού, ο οποίος τελικά παραγκωνίζεται από τη δημόσια ζωή

Επιβολή ειδώλων – προτύπων ζωής (κυρίως στον καλλιτεχνικό και αθλητικό χώρο) τα οποία υποτίθεται ότι εκφράζουν το λαϊκό αίσθημα

Οποιοσδήποτε προσπαθεί να αφυπνίσει τη λαϊκή συνείδηση παραμερίζεται

Οτιδήποτε κινείται έξω από τα πλαίσια του λαϊκισμού επικρίνεται ως αντιλαϊκό (π.χ. αν κάποιος εκφράσει την ανάγκη περικοπών των δαπανών σε κάποιο τομέα)

Επιβάλλεται η υποκουλτούρα ως λαϊκή κουλτούρα

Καθετί που αποτελεί γνήσιο λαϊκό στοιχείο γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης με στόχο το κέρδος

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

1. Ολοκληρωμένη παιδεία, με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, που θα διαμορφώνει πολίτες με σωστή κρίση

2. Προώθηση και ενθάρρυνση οποιουδήποτε στοιχείου που εκφράζει τη λαϊκή συνείδηση

3. Οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να παίξουν έναν αφυπνιστικό ρόλο συμβάλλοντας και στην εκλαΐκευση της γνώσης

4. Ουσιαστική λειτουργία της δημοκρατίας, ώστε να μην προωθούνται οι δημαγωγοί

15. ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ :  Κλωνοποίηση είναι η αναπαραγωγική διαδικασία πιστών αντιγράφων μελών ή  σώματος, ανθρώπων ή ζώων, σύμφωνα με τους κανόνες και τους νόμους της Γενετικής και της Βιοτεχνολογίας. Τα χαρακτηριστικά τους είναι πανομοιότυπα με εκείνα του δότη των κυττάρων από τα οποία προέκυψε ο κλώνος. Η κλωνοποίηση μπορεί να εφαρμοστεί και στην αναπαραγωγή φυτών.

ΕΙΔΗ : α) Αναπαραγωγική κλωνοποίσηση : είναι η δημιουργία πιστού αντιγράφου ενός ζώου ή ανθρώπου.

β) Θεραπευτική κλωνοποίηση : προσπαθεί να δημιουργήσει ανταλλακτικά για τους αρρώστους ,όργανα ή ιστούς προς αντικατάσταση.

ΘΕΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

1. Με την κλωνοποίηση οργάνων του ανθρώπινου σώματος θα είναι δυνατή η δημιουργία υγιών μελών .

2. Θα προσφέρει σημαντική βοήθεια στην θεραπεία ανίατων μέχρι πρότινος ασθενειών.(π.χ. καρκίνου, αρθρίτιδα, σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτης, πάρκινσον κ.ά.)

3. Θα χρησιμοποιηθούν κλωνοποιημένα μοσχεύματα σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις.

4. Λύση του προβλήματος της έλλειψης αίματος και αιμοσφαιρίων.

5. Περιορισμός της ταχύτητας γήρανσης του ανθρώπου.

6. Αύξηση του μέσου όρου ζωής

7. Περιορισμός των πειραμάτων σε ζώα και ανθρώπους.

8. Δημιουργία καλύτερων ποικιλιών φυτών και ζώων.

9. Αύξηση της παραγωγικότητας.

10. Μπορεί να ξαναζωντανέψει ακόμη και νεκρά ζώα.

11. Γενικότερα η ορθή και μετρημένη χρήση της κλωνοποίησης είναι δυνατό να βελτιώσει πολύ την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

1. Η κλωνοποίηση θα οδηγήσει στις μονοκαλλιέργειες ,δηλαδή μιας μόνο ποικιλίας ενός φυτού (π.χ. του βαμβακιού), που έχουν βέβαια πρόσκαιρα θετικά αποτελέσματα, γιατί θα είναι πιο ευάλωτες και ο κίνδυνος καταστροφής της οικονομίας μιας χώρας θα είναι πάντοτε μεγάλος.

2. Δημιουργείται η εντύπωση ότι οι κλωνοποιημένοι άνθρωποι ανήκουν σε μια ανώτερη φυλή. Θα επιδιώκεται ο γάμος με «επιλεγμένους» συζύγους.

3. Κίνδυνος εκδήλωσης ρατσισμού σε βάρος των ανθρώπινων κλώνων.

4. Στη θεραπευτική κλωνοποίηση δημιουργείται ένα έμβρυο το οποίο μετά την προσφορά του στον ασθενή ,θανατώνεται. Κάτι τέτοιο θεωρείται από πολλούς εγκληματικό.

5. Γεννιούνται μεγάλα ηθικά ερωτήματα σχετικά με τα όρια της επιστημονικής ανάπτυξης.

6. Η δημιουργία πανομοιότυπων ανθρώπων καταρρίπτει θεολογικές δοξασίες και θέτει ερωτήματα για το αν ο άνθρωπος καταγίνεται με δικαιοδοσίες του Θεού.

7. Η προοπτική της ίασης αθεράπευτων μέχρι πρότινος ασθενειών ,ίσως προκαλέσει στο σύγχρονο άνθρωπο μια τάση χαλάρωσης και καταχρήσεων , διότι θα θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως με την κλωνοποίηση θα λύσει το ενδεχόμενο σοβαρό πρόβλημα υγείας στο μέλλον.

8. Ενδεχομένως τα γενετικά πειράματα και η κλωνοποίηση οδηγήσουν στην εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης ζωής .

9. Η προοπτική της εύκολης απόκτησης ενός παιδιού ,όποτε οι γονείς το επιθυμούν, ίσως αυξήσει τον αριθμό των εκτρώσεων.

10. Παραδοσιακοί θεσμοί και παραδοσιακές αξίες  ,όπως η οικογένεια και ο γάμος , θα διαταραχθούν ή θα καταρρεύσουν, καθώς -για παράδειγμα- δε θα είναι απαραίτητη η συμβίωση και η σεξουαλική επαφή για την αναπαραγωγή.

11. Συναισθήματα ,όπως είναι αυτά της μητρότητας και της συντροφικότητας, θα χάσουν ενδεχομένως το σημερινό νόημά τους.

16. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ – Η/ Υ

Θετικές  επιδράσεις από τη χρήση της Πληροφορικής στην εκπαίδευση

α Η ηλεκτρονική τεχνολογία χρησιμοποιείται με τρεις, κυρίως, τρόπους:

1) για την επεξεργασία κείμενου, που επιτρέπει στους μαθητές να πειρα­ματίζονται με γράμματα και λέξεις, να γράφουν με ελευθερία και να ανα­πτύσσουν τις ιδέες τους. Έτσι, βελτιώνουν τις ορθογραφικές  και εκφραστικές αδυναμίες τους, κατακτούν τη σημασία των λέξεων σ” ένα ευρύτερο κείμενο με μία διαδικασία ευχάριστη και ενδιαφέρουσα.

2) για την κατασκευή προγραμμάτων με τον Η/Υ που δίνει στο μαθητή τη δυνατότητα να προσεγγίσει και να επεξεργαστεί συνθέτες πληροφορίες με ποικίλους συνδυασμούς, να αναπτύξει την αφαιρε­τική του ικανότητα με νέους ελκυστικούς τρόπους.

3) για τη διδασκαλία σχολικών μαθημάτων ,που παρέχει  στο νέο τη δυνατότητα να αποκτήσει νέες γνώσεις ή να ασκήσει τις ήδη υπάρ­χουσες και να εμπεδώσει δυσνόητες επιστημονικές θεωρίες. Πα­ράλληλα, ο δάσκαλος μπορεί να παρακολουθεί διεξοδικά την πορεία και την πρόοδο του μαθητή.

β) Οι Η/Υ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ουσιαστική διαχείριση της σχολικής ζωής και της επικοινωνίας του σχολικού με άλλα σχολικά περιβάλλοντα αλλά και τον κόσμο εκτός σχολείου.

γ) Μέσω του Η/Υ μπορεί να εισχωρήσει σε μεγάλες βιβλιοθή­κες, ν” αντλήσει πληροφορίες, να μελετήσει άρθρα, να εχει πρόσβαση στη διεθνή βιβλιογραφία.

δ) Οι Η/Υ. λειτουργώντας ως εποπτικό μέσο, περιορίζουν τη μηχανιστική μάθηση, την αποστήθιση|.

Θετικές επιδράσεις  στον επαγγελματικό/εργασιακό χώρο

α.Εμφάνιση νέων επαγγελμάτων (χειριστες Η/Υ, προγραμματιστες, αναλυτές κ.ά.).

β.Δημιουργία νέας αγοράς εργασίας και προσφοράς υπηρεσιών με ποιο­τική απόδοση.

γ.Οι μικρό υπολογιστές έδωσαν το δικαίωμα για εργασία σε άτομα με ειδικές ανάγκες (τηλεργασία).

Θετικές επιδράσεις  στην οικονομία

α) Καλύτερη οργάνωση των συναλλαγών. Ελάττωση του χρόνου συναλλαγών, κατάργηση του εμποδίου των γεωγραφικών αποστάσεων. Οι συναλλαγές γίνονται ταχύτατα σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και σε οποιαδήποτε συμβατή τράπεζα.

β)Βελτίωση παραγωγικότητας (ποσοτική, ποιοτική).

γ) Αναβάθμιση παρεχόμενων υπηρεσιών στη δημόσια διοίκη­ση και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Θετικές επιδράσεις  στην επιστήμη

α). Οι ερευνητές – επιστήμονες χρησιμοποιούν τους Η/Υ, για να θεμελιώ­νουν και τεκμηριώνουν τα επιστημονικά του συμπεράσματα.

β) Η πρόσβαση στα τηλεοπτικά δίκτυα ευνοεί την επικοινωνία και την ανταλ­λαγή πληροφοριών.

γ) Διεύρυνση των ορίων της επιστημονικής έρευνας καθώς διευρύνονται τα επιστημονικά πεδία ,στα οποία εφαρμόζονται οι μεγάλες δυνατότητες των Η/ Υ.

δ) Η πρόγνωση του καιρού, η εξερεύνηση του διαστήματος, η ενδοσκόπη­ση του μικρόκοσμου του κυττάρου και η προσομοίωση πολύπλοκων γε­γονότων αύξησε τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων.

ε) Αξιοποίηση τους στη διαγνωστική και προληπτική ιατρική (τηλεϊατρική).

Θετικές επιδράσεις  στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου /στην επικοινωνία

α. Μέσω του διαδικτύου διευκολύνεται η επικοινωνία του ατό­μου με άλλους λαούς και πολιτισμούς.

β. Το άτομο ενημερώνεται για την τέχνη (κινηματογράφος, μουσική, θέατρο κ.ά.’).

γ. Διευκολύνεται η εξ αποστάσεως ανάγνωση εφημερίδων (διαδίκτυο).

δ. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αποτελούν μία ελκυστική μορφή ψυχαγωγίας και άσκησης του πνεύματος.

Κίνδυνοι από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών

1. Η χρήση των υπολογιστών σε ευρεία κλίμακα στους χώρους της βιομηχανίας του εμπορίου, της δημόσιας διοίκησης είχε ως συνεπεία τη  μείωση των θέσεων εργασίας.

2. Η διείσδυση της πληροφορικής σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας έκανε εύκολη την πρόσβαση και τη διαχείριση πληροφοριών που αφορούν την ιδιωτική ζωή του ατόμου. Ακόμη και συστήματα υψηλής ασφαλείας  είναι δυνατό να απασφαλιστούν και να διαρρεύσουν πληροφορίες προσωπικής φύσης.

3. Περιστέλλεται η κοινωνικότητα του ατόμου από τη δυνατότητα που παρέχουν οι νεες τεχνολογίες πληροφόρησης και η τηλεματική για τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, τηλεξυπηρέτηση. Εγκλωβισμός σε μία εικονική πραγματικότητα.

4. Αρνητική επίδραση στη γλώσσα:  α)καθιέρωση συνθηματικού λόγου, β) συρρίκνωση του λόγου εξαιτίας των γλωσσών προγραμματισμού (basic κ.λπ.).

5. Eθισμός του ατόμου στην ευκολία, στην άνεση, στη μείωση της ενεργητικότητας και της προσωπικής έρευνας.

6. Η χρησιμοποίηση του Η/Υ ως μέσου ψυχαγωγίας μπορεί να καλλιεργήσει την εσωστρέφεια και να διευρύνει την εξάρτηση του από το τεχνολογικό μέσο.

7. Είναι μεγάλος ο κίνδυνος να παρασυρθούν ανήλικα παιδιά κυρίως από το ευρέως διαδεδομένο στον κυβερνοχώρο  πορνογραφικό, ρατσιστικό ή εγκληματικό υλικό ,με αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε παράνομες ή εγκληματικές πράξεις.

17. ΓΥΝΑΙΚΑ – ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ  ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

–          Οι απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής έχουν επιφέρει αλλαγές και ανακατατά­ξεις , με αποτέλεσμα να φέρουν στο προσκήνιο τη γυναίκα , που πρέπει να αναζητήσει το ρόλο της σ” ένα μέχρι πρότινος απολύτως ανδροκρατούμενο κόσμο. Τα δύο φύλα χρειάστηκε να αναδιαμορφώσουν τους ρόλους τους.

–          Η διατήρηση ωστόσο των κοινωνικών στερεότυπων παρά τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου των δύο φύλων προκαλεί συνήθως σημείο αναφοράς στη σύγκρουση των σχέσεών τους.

–          Η γυναίκα ξέφυγε από τον παραδοσιακό της ρόλο (σπίτι-οικογένεια) και ανέλαβε πρωτοβουλίες: μπορεί να εργάζεται και να συμμετέχει ενεργά στον οικονομικό προγραμματισμό της οικογένειας, έχει ισότιμο λόγο στην εκπαίδευση των παιδιών , συμμετέχει σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις , καθώς και στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, αναλαμβάνει όλο και συχνότερα διοικητικές και κυβερνητικές θέσεις.  Γενικότερα ,βελτιώθηκε η θέση της σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής.

Β. ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

-Η πατριαρχική δομή της κοινωνίας (περισσότερες ευκαιρίες για τον άνδρα).

-Αυστηρότητα ηθικών αντιλήψεων κοινωνίας απέναντι στη γυναίκα.

-Ευθύνη και χρέος αποκλειστικά της γυναίκας η ανατροφή των παιδιών.

-Εξευτελισμός της από τη διαφήμιση και τα έντυπα.

-Ταπείνωση του γυναικείου φύλου από την επιθετικότητα και τη βία των αν­δρών (ανεκπλήρωτα, σεξουαλικά αδιέξοδα κ.λ.π. ανδρών).

-Μεγάλο μέρος γυναικών θεωρεί το γάμο σκοπό ζωής.

-Δύσκολα επιβάλλει τη γνώμη της (στο κοινοβούλιο, στην επιχείρηση , στην παρέα κ.λπ.).

-Ισχνή η αντιπροσώπευση της σε συμβούλια, επιτροπές , κοινοβούλια , διεθνείς οργανισμούς κ.ά.

-Εξαιρέσεις οι γυναίκες που ανέβηκαν ψηλά στην ιεραρχία (Γκάντι, Θάτσερ κ.λπ.).

-Στην εργασία δεν αντιμετωπίζονται από τους εργοδότες ισότιμα με τους άν­δρες.

Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ

-Δημοκρατική, αντιρατσιστική εκπαίδευση (καθοριστικός ο ρόλος του σχο­λείου από το νηπιαγωγείο -όχι διακρίσεις με βάση το φύλο των μαθητών).

-Καθοριστικός ο ρόλος της οικογένειας (αποφυγή  διακρίσεων και στερεοτύπων από τη μικρή ηλικία μέσα στο σπίτι).

-Δραστηριοποίηση της ίδιας της γυναίκας σε όλους τους τομείς (μόρφωση, εργασία, κοινά), ώστε να είναι σε θέση ακόμη και να διεκδικήσει τον ισότιμο ρόλο της στον κοινωνικό περίγυρο.

-Αντίδραση της ίδιας της γυναίκας στην προσπάθεια εκμετάλλευσης της.

-Τα ΜΜΕ να προβάλλουν την ισότητα των δύο φύλων, να ενημερώνουν και  να καυτηριάζουν την καταπίεση , την κακοποίηση και την υποβάθμισή της στην κοινωνία.

– Να αναγνωριστεί από την πολιτεία η προσφορά της γυναίκας-μητέρας και της γυναίκας-νοικοκυράς έμπρακτα ,με υλική και ηθική επιβράβευση

-Να εξαλειφθούν όλες οι διακρίσεις στους νόμους και να ολοκληρωθεί έτσι και νομικά η εξίσωση των δύο φύλων.

Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ισότητα δε σημαίνει ομοιότητα. Και αυτό που χρειάζεται δεν είναι μόνο φύλα να μπορούν να κάνουν τα ίδια πράγματα, αλλά να αντιμετωπίζονται το ίδιο. Φαίνεται ότι ακόμη έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι την πλήρη εξί­σωση. Και σ” αυτή την πορεία πρέπει να συμβάλουν με ενέργειες τους τόσο η πολιτεία όσο και τα άτομα. Και ασφαλώς και η ίδια η γυναίκα.

18. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ :Η στροφή προς την αρχαιότητα κατά την Αναγέννηση (ουμανισμός) και η πίστη στην αξία ανθρώπου. Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου (ελευθερία, αξιοπρέπεια, προσωπικότητα), η καλλιέργεια των βασικών ιδιοτήτων του, η συμφιλίωση του ανθρώπου με το συνάνθρωπο (ανθρωπιά).

ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

-Κλασικός της αρχαίας Ελλάδας (καλός καγαθός πολίτης).

-Αναγεννησιακός -ευρωπαϊκός   (ο πανεπιστήμων άνθρωπος).

– Σύγχρονος -ο άνθρωπος καθαυτή αξία, σκοπός, όχι μέσον.

-Φιλολογικός ή εκπαιδευτικός – μόρφωση με βάση τα κλασικά γράμματα.

-Κοινωνικός ή ηθικός -» πίστη στην ιδέα και την αξία του ανθρώπου.

-Χριστιανικός / ο θεός κέντρο του κόσμου και ο άνθρωπος εικόνα του.

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΑ ΙΔΕΩΔΗ

-Υλικά:Τήρηση του μέτρου στις ανάγκες και τις απολαύσεις.

–Πνευματικά: Χρέος η καλλιέργεια της λογικής και του πνεύματος.

–Ηθικά: Ανάπτυξη της ηθικής συνείδησης και ευθύνης.

–Κοινωνικά: Εξύψωση και ευημερία του κοινωνικού συνόλου.

–Πολιτικά: Πολιτικοποίηση, υπέρβαση εγωιστικών ορμών και τάσεων.    
Συναισθηματικά: Ανυστερόβουλη αγάπη προς τον άνθρωπο (ανθρω­πιά).

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

-Καλλιεργεί, μορφώνει και εξημερώνει τον άνθρωπο.

-Ολοκληρώνει την προσωπικότητα του ατόμου.

-Εφοδιάζει με ατομικές και κοινωνικές αρετές.

-Καλλιεργεί τις ανθρωπιστικές αξίες (ελευθερία, αγάπη, δικαιοσύνη, αλή­θεια, ειρήνη, μόρφωση, δημοκρατία, αξιοπρέπεια, ακεραιότητα, υπευθυ­νότητα, ευσυνειδησία, σεβασμός κ.τ.ό.).

-Δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου.

-Ευαισθητοποιεί και εκπολιτίζει τον άνθρωπο.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

-Ανθρωπιστική παιδεία και αγωγή, μελέτη κλασικών.

-Αποδοκιμασία και άρνηση της απάνθρωπης συμπεριφοράς.

-Αναγνώριση της προσωπικότητας και αξιοπρέπειας του συνανθρώπου.

– Διαρκής αγωνιστική προσπάθεια στην καθημερινή ζωή.

– Πίστη στις ανθρωπιστικές και συναισθηματικές αξίες.

-Αγώνας για προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

-Αντίδραση στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

-Σεβασμός της παράδοσης και κουλτούρας κάθε λαού.

19. ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ-ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ :Ο όρος εθνικισμός , που προέρχεται από το όνομα εθνικός ,το οποίο ανάμεσα στις άλλες σημασίες που είχε αποκτήσει από την αρχαιότητα ακόμη και τη σημασία του ειδωλολάτρη, σημαίνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη και όταν ακόμη αυτά πραγματώνονται σε βάρος άλλων εθνών. Χωρίζει έτσι ,τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα και δηλώνει τις επεκτατικές προθέσεις. Συνώνυμο του εθνικισμού είναι ο σοβινισμός. Ο όρος δεν πρέπει να συγχέεται με τον εθνισμό που δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό , τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ότι ανήκει κανείς σε κάποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό αίσθημα που πηγάζει από αυτή τη συνείδηση. Γνώρισμα του εθνισμού είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους ,χωρίς, ωστόσο, να περιφρονούνται ως υποδεέστερα τα άλλα έθνη. Δεν παρουσιάζει επεκτατικές τάσεις ,διακρίνεται από ευγένεια και υγεία κοινωνική . Δε διαιρεί τους λαούς ,αλλά τους ενώνει.

Α. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

• Μεταπολεμική Ευρώπη (1950-1990): ύφεση εθνικισμού, συμβίωση λαών-εθνών, περίοδος συμμαχιών και ψυχρού πολέμου, με ελάχιστα αυτονομιστι­κά κινήματα (Β. Ιρλανδία-Αγγλία, Βάσκοι-Ισπανοί).

• Πρόσφατη αφύπνιση ευρωπαϊκού εθνικισμού:

-Διαμελισμός ενωμένης Γιουγκοσλαβίας και εμφύλιος πόλεμος.

– Διάσπαση Σοβιετικής Ένωσης και εθνικιστικές συγκρούσεις.

– Αποσχιστικές τάσεις στην Κεντρική Ευρώπη (Τσεχία, Σλοβακία, Β. Ιταλία).

-Ρατσιστικές επιθέσεις κατά των ξένων στη Γερμανία.

-Αναταραχές και απειλή γενικής ανάφλεξης στα Βαλκάνια.

-Ένταση στις σχέσεις γειτονικών χωρών (Ελλάδα-Αλβανία, Σκόπια, Τουρ­κία).

Β. ΑΙΤΙΑ ΑΝΑΒΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

1. Σκοπιμότητες

– Οικονομικά συμφέροντα μεγάλων κρατών και ισχυρών ομάδων.

– Εκμετάλλευση και διαιώνιση κοινωνικών διαφορών.

-Ικανοποίηση ιμπεριαλιστικών τάσεων και επιδιώξεων.

-Πολιτική προσπάθεια αποπροσανατολισμού ομάδων και λαών.

-Μέσο επίλυσης προβλημάτων (ανεργία, βιομηχανία όπλων, εμπορικές ζώ­νες).

2. Ψυχολογικά

– θρησκευτικοί και ιδεολογικοί φανατισμοί.

-Ομαδικά συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας.

-Σκόπιμη και κατευθυνόμενη προπαγάνδα κάθε μορφής.

– Αλαζονεία της δύναμης, της προόδου, της υπεροχής.

3. Ιστορικά

– Ιστορικές εκκρεμότητες γειτονικών κυρίως λαών.

-Πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές (τοπικιστικό πνεύμα).

-Διαχρονική αδυναμία κατανόησης εθνικών ιδιαιτεροτήτων.

Γ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΑΡΣΗΣ

–Ανθρώπινες απώλειες  από πολεμικές συρράξεις και εμφύλιες διαμάχες.

-Οικονομικές (καταστροφή της οικονομίας)

– Πνευματική οπισθοδρόμηση (δογματισμός, προγονοπληξία).

-Ηθική στασιμότητα (σοβινισμός, ρατσισμός, φανατισμός, μισαλλοδοξία).

-Διατάραξη εθνικής και κοινωνικής ειρήνης, εντάσεις, πόλεμοι.

– Σπατάλη πολύτιμου εθνικού δυναμικού (έμψυχου και άψυχου).

– Κίνδυνοι συρράξεων και εξαφάνισης των μικρών και αδύνατων λαών ή εθνικών ομάδων.

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

Η αξία που έχει ο πατριωτισμός για ένα λαό

• προσδιορίζει την εθνική ταυτότητα που είναι σημαντική για τη συνοχή του συνόλου. Καθορίζει μια πολιτιστική ομοιογένεια που μας διαφοροποιεί δημιουργικά από τους άλλους λαούς.

• η συνείδηση της ιστορικότητας προσφέρει την αίσθηση της αυτοπεποίθησης στα μέλη της κοινότητας με συνακόλουθη την ασφάλεια που προκύπτει από

τη γνώση του κοινού παρελθόντος. Παράλληλα ενεργοποιεί την αίσθηση τουσκοπού, της συνέχειας και προβάλλει προοπτικές για το μέλλον

• ικανοποιεί την ανάγκη του ανήκειν, τη συλλογικότητα και διευκολύνει τις

κοινωνικές συναλλαγές με βάση την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη που

αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας εθνικής ομάδας

• προτάσσει το κοινό καλό με αντίστοιχες αξίες που δημιουργεί. Ενεργοποιεί το δυναμικό   μιας   χώρας  περιορίζοντας   την   αυθαιρεσία του ατομικού

συμφέροντος

• λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τα μέλη του συνόλου (και για τη νέα γενιά) που είναι καθοριστικό γεγονός σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης ,όπως οι σημερινές

• προσφέρει ιδανικά απορρίπτοντας την υλιστική προσέγγιση του

καταναλωτισμού

• στρέφει την προσοχή μας στον πλούτο του παρελθόντος ξεφεύγοντας από την υπεραπλουστευτική  κυριαρχία του προσωρινού και του εφήμερου που

επιβάλλουν οι σύγχρονες κοινωνίες

• ωστόσο   ο    πατριωτισμός   δεν να αλλοιώνεται παράγοντας συντηρητικούς και εθνικιστικούς μύθους γεννώντας στερεότυπα ρατσιστικά εναντίον άλλων λαών και να καθηλώνεται σε απλοϊκά σχήματα που αρνούνται την εξέλιξη στο όνομα μιαςυποτιθέμενης «εθνικής καθαρότητας»

20. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

21. ΕΝΝΟΙΑ

Είναι η αβίαστη έκφραση της βούλησης του ατόμου, χωρίς να παρεμποδίζεται το αντίστοιχο δικαίωμα των άλλων. Βασικό της γνώ­ρισμα είναι η σχετικότητα της: η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει του άλλου.

2. ΜΟΡΦΕΣ

α) Εθνική ελευθερία: Είναι η μορφή εκείνη ελευθερίας κατά την οποία ένα έθνος διατηρεί την ανεξαρτησία του, δηλαδή είναι σε θέση να καθορίζει αυτόβουλα, χωρίς εξανα­γκασμό και πίεση, την εσωτερική και εξωτερική του πολιτική.

6) Φυσική ή ζωτική ελευθερία: Σημαίνει την αποδέσμευση του ανθρώπου από παράγοντες που του προκαλούν πόνο ή ενόχληση, και την άσκηση της φυσικής λειτουργίας να συμπε­ριφέρεται όπως επιθυμεί. Πηγάζει από την ικανοποίηση των βιολογικών του αναγκών, όπως η τροφή, η ανάπαυση, η άνεση, η ενδυμασία κ.ά.

γ) Ηθική ελευθερία: Είναι η απαλλαγή από τα πάθη και τις αδυναμίες μας, η αποδέσμευση από τον ίδιο μας τον εαυτό.

δ) Ατομικές ελευθερίες: Είναι τα δικαιώματα που έχει κάθε άτομο που βρίσκεται μέσα σε μια χώρα, είτε είναι πολίτης του κράτους αυτής είτε όχι. Στις ατομικές ελευθερίες υπάγονται το δικαίωμα ζωής, η ελευθερία λόγου, η προσωπι­κή ελευθερία κ.ά.

ε) Πολιτικές ελευθερίες: Είναι οι ελευθερίες που έχουν μόνο οι πολίτες ενός κράτους. Συνήθως λέγονται πολιτικά δικαιώματα και περιλαμβάνουν το δικαίωμα του εκλέγειν, του εκλέγεσθαι κ. ά.

στ) Ελευθερία βουλήσεως: Είναι η ελευθερία εκλογής των αποφάσεων μας. Ενώ των προηγουμένων μορφών ελευθερίας την έλλειψη την αισθανόμαστε, δε συμβαίνει το ίδιο και με την ελευθερία της βούλησης. Το ότι παίρνουμε μια συγκεκριμένη απόφαση δε σημαίνει ότι τούτο είναι αποτέλεσμα της δικής μας βούλησης. Είναι δυνατό κάποιος εξωτερικός παράγοντας να μας επηρέασε και να καθόρισε τη λήψη της απόφασης μας, υποστηρίζουν οι αρνητές της ελευθερίας αυτής. Αυτό όμως δεν το αντιλαμβανόμαστε πάντα, γι” αυτό και η ελευθερία αυτή, που κείται στη βάση των άλλων επιμέρους ελευθεριών, είναι ασυνείδητη. Είναι από τις μορφές εκείνες που απασχό­λησε πολύ την επιστημονική σκέψη και δέχτηκε διαμετρικά αντίθετες ερμηνείες.

3. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Πολύ συχνά γίνεται λόγος για τη σημασία της ελευθερίας. Είναι ίσως το αγαθό που δέχτηκε τους περισσότερους επαί­νους και θεωρήθηκε η προϋπόθεση των πάντων. Η ελευθερία δεν είναι μέσο. Αρχικά είναι σκοπός. Όλες οι προσπάθειες του ανθρώπου εκεί κατατείνουν: πως δηλαδή να απελευθερωθεί απ” οτιδήποτε την καταπιέζει. Όλη η ζωή του ανθρώπου είναι ένας αγώνας για την κατάκτηση και διατήρηση της ελευθερίας του. Αγωνίζεται εναντίον του περι­βάλλοντος, φυσικού και κοινωνικού, για να απελευθερωθεί από τις πιέσεις που προέρχονται απ” αυτό.Η ελευθερία ως σταθερό πλαίσιο δράσης (εθνική, πολιτική, ατομική) είναι προϋπόθεση για κάθε πρόοδο του ανθρώπου.

α) Ελευθερία και οικονομική πρόοδος: Οι οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου, που του επιτρέπουν να αντι­μετωπίζει τις υλικές του ανάγκες, είναι αποδοτικότερες όταν είναι ελεύθερος. Το άτομο που μπορεί να εκλέγει με δική του πρωτοβουλία την επαγγελματική του κατεύθυνση και να δρα χωρίς καταναγκασμό και πίεση, αξιοποιεί πληρέστερα τις ικανότητες του, αποδίδει περισσότερο και συνεπώς αναπτύσ­σεται οικονομικά.

β) Ελευθερία και πνευματική πρόοδος: Ελευθερία και πνευματική πρόοδος είναι δύο έννοιες πολύ στενά δεμένες μεταξύ τους. Η μια αποτελεί προϋπόθεση της άλλης.

Η πνευματική πρόοδος και καλλιέργεια δεν επιτυγχάνο­νται, όταν η προσπάθεια που καταβάλλεται από το άτομο για την ανάπτυξη όλων των πνευματικών και ψυχικών ικανοτή­των του κατευθύνεται και επιβάλλεται από εξωτερικούς παρά­γοντες. Η έλλειψη εξαναγκασμού και ελέγ­χου, ο ελεύθερος στοχασμός είναι απαραίτητες προϋποθέσεις της πνευματικής καλλιέργειας.

γ) Ελευθερία και ηθική πρόοδος: Η ελευθερία αποτελεί τον πυρήνα της ηθικής ζωής του ανθρώπου.

δ) Ελευθερία και πολιτισμός: Όλη η ζωή του ανθρώπου —είπαμε παραπάνω— έχει ένα μοναδικό σκοπό: την απόκτηση και διατήρηση της ελευθερίας του. Το αποτέλεσμα του αγώνα του αυτού είναι ο πολιτισμός (τεχνικός και πνευματικός). Η πείνα, το κρύο, οι δυσκολίες της ζωής, η άγνοια κ.ά. είναι σημεία έλλειψης της ελευθερίας. Στην προσπάθεια του να καλύψει τις ελλείψεις αυτές ο άνθρωπος δημιούργησε την τεχνική και την οικονομία, την επιστήμη και την τέχνη, την ηθική και τη θρησκεία. Όλα αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία, που είναι απο­τέλεσμα των συνεχών προσπαθειών του για την κατάκτηση της ελευθερίας του, είναι σταθμοί και μέσα της ελευθερίας του.

21. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 

ΟΡΙΣΜΟΙ

Οικολογία:Η επιστήμη που ασχολείται με την προστασία και την ισορρο­πία της φύσης καθώς και την εναρμόνιση της φύσης και του ανθρώπου.

Περιβάλλον:Το σύνολο των γεωγραφικών, φυσικών και κοινωνικών συνθηκών μέσα στις οποίες γεννιέται, ζει και αναπτύσσεται ένα άτομο.

ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Φυσικό περιβάλλον (έδαφος, θάλασσα, κλίμα, γεωγραφική θέση).

-Κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, κοινωνία, πολιτεία, εκκλησία, σχο­λείο).

-Πολιτιστικό περιβάλλον (παραδόσεις, ήθη-έθιμα, καλλιτεχνική ζωή και δημιουργία).

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Υλικές -» πηγή ζωής, προσφορά πρώτων υλών.

-Αισθητικές -» ομορφιά, αγαλλίαση, απόλαυση, ηρεμία ψυχική.

– Πνευματικές – πηγή έμπνευσης, στοχασμού, δημιουργίας.

– Κοινωνικές -» αγωγή, συμπεριφορά, διαμόρφωση προσωπικότητας.

– Πολιτικές -» οργάνωση, ιεραρχία, αρχές και κανόνες.

– Πολιτισμικές – ψυχαγωγία, καλλιτεχνική δραστηριότητα.

– Φιλοσοφικές -» τάξη, αρμονία, νομοτέλεια, υπαρξιακή αγωνία.

ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΦΥΣΗΣ

-Υπερεκμετάλλευση φυσικών πηγών και πόρων.

-Βιομηχανικά απόβλητα και τεχνολογική πρόοδος.

-Ρύπανση της θάλασσας και του αέρα, χημικές ουσίες.

-Ηχορύπανση και άναρχη δόμηση.

-Λύματα, απορρίμματα, φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα.

-Παρεμβάσεις στη χλωρίδα και την πανίδα.

-Διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας.

-Εντατικοποίηση καλλιεργειών και παραγωγής.

-Καταστροφή δασών, εκχερσώσεις, πυρκαγιές, οικοπεδοποίηση.

-Υπερπληθυσμός, υπερκατανάλωση, υποκουλτούρα.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Πολιτική προστασίας περιβάλλοντος.

-Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας περιβάλλοντος.

-Καταγραφή και ορθολογική χρήση φυσικού πλούτου.

-Οργάνωση περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

-Ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης πολιτών.

Ποιες είναι οι ωφέλειες από την επικοινωνία

του ανθρώπου με τη φύση;

α) Η φύση είναι πηγή σωματικής και ψυχικής υγείας, γιατί ο άνθρωπος κοντά στη φύση:

— αναζωογονεί τον οργανισμό του.

— διατηρεί και ανανεώνει τη σωματική του ευρωστία.

— ξεκουράζει το μυαλό του και χαλαρώνει τα νεύρα του.

— απομακρύνεται από το γρήγορο και εντατικό ρυθμό της ζωής στην πόλη.

— νιώθει ευδιάθετος και χαρούμενος ξένοιαστος και αυθόρμητος.

— εξασφαλίζει σωματική υγεία και ψυχική ηρεμία.

— επιθυμεί έντονα και νιώθει την ανάγκη να επιστρέψει στις πρώτες

του ρίζες (δηλαδή στη φύση),

β) Η φύση είναι πηγή πλούτου, γιατί:

— είναι η βάση της ατομικής και της εθνικής οικονομίας.

— είναι τροφός και μητέρα του ανθρώπου.

— προσφέρει στον άνθρωπο όλα τα αγαθά της (τροφές, πρώτες ύλες,

νερό, αέρα, ήλιο),

γ) Η φύση είναι πηγή επιστημονικής έρευνας, γιατί:

— κεντρίζει την περιέργεια του ανθρώπου και τον πόθο του να λύσει τα μυστήρια της.

— αποκαλύπτει τους φυσικούς νόμους της.

— θεμελιώνει τις φυσικές επιστήμες και αναπτύσσει την τεχνική.

— κάνει τον άνθρωπο ερευνητή και επιστήμονα, δραστήριο και εφευ­ρετικό.

— ανανεώνει τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου.

— οδηγεί τον άνθρωπο στην εύρεση της επιστημονικής αλήθειας,

δ) Η φύση είναι πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, γιατί τα φυσικά φαινόμενα:

— προκαλούν θαυμασμό και δέος στην ψυχή· του καλλιτέχνη.

— αφυπνίζουν στον άνθρωπο το αίσθημα του ωραίου.

— αναπτύσσουν τα καλαισθητικά συναισθήματα του ανθρώπου.

— εμπνέουν στον άνθρωπο την ευρυθμία και τη συμμετρία, την αρμονία και την αναλογία, την ενότητα και την ποικιλία.

— τροφοδοτούν τη δημιουργική φαντασία και κεντρίζουν την καλλιτε­χνική δημιουργία του ανθρώπου.

— πλουτίζουν τη σφαίρα των ανθρώπινων γνώσεων.

— διευρύνουν τον ορίζοντα των φιλοσοφικών θεωριών.

— γίνονται πηγή της τέχνης και της ηθικής,

ε) Η φύση διδάσκει στον άνθρωπο:

— την αγάπη για το ωραίο και το αληθινό.

— το θαυμασμό, την περιέργεια και την φιλομάθεια.

— την τάξη και την αρμονία, την ποικιλία και τη συμμετρία.

— την εργατικότητα και τη δραστηριότητα.

— τη δικαιοσύνη και την εντιμότητα.

— την πρόνοια και την αποταμίευση.

— το στοχασμό και τον ορθολογισμό.

— την εγκράτεια και την αυτοκυριαρχία.

— το πάθος της ελευθερίας και τη χαρά της δημιουργίας.

στ) Η φύση εννοεί τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου,

γιατί ο άνθρωπος κοντά στη φύση:

— επικοινωνεί πιο εύκολα με τους συνανθρώπους του.

—δεν έχει το άγχος και τις νευρώσεις, που προκαλεί ο σύγχρονος τεχνικός πολιτισμός.

— εξασφαλίζει πνευματική διαύγεια, ψυχική γαλήνη και ηρεμία.

— απαλλάσσεται απ” τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής.

— γίνεται εύρωστος και ήρεμος, αυθόρμητος και ειλικρινής, πρόσχαρος και ευδιάθετος, φυσιολάτρης και ευσυγκίνητος, συναισθηματικός και φιλάνθρωπος, καταδεκτικός και φιλόξενος, λιτοδίαιτος και α­πλοϊκός, εργατικός και έντιμος, δραστήριος και ενθουσιώδης, επι­νοητικός και εύστροφος, λογικός και προσεκτικός.

Ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες της καταστροφής,

της μόλυνσηςκαι της ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος;

1. Οι εμπρησμοί αποτεφρώνουν τα δάση. Χωρίς τα δάση μειώνεται το οξυγόνο, καταστρέφεται η φυσική ομορφιά, χάνεται η πηγή της υγείας και του πλούτου.

2. Η μόλυνση του πόσιμου νερού και του αέρα καταστρέφει τη ζωή του ανθρώπου.

3. Η μόλυνση της ατμόσφαιρας από τις καμινάδες των εργοστασίων και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων κάνει προβληματική τη ζωή των κατοίκων των μεγαλουπόλεων.

4. Η ρύπανση των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών σκοτώνει τα ψάρια και άλλα υδρόβια ζώα. Η υγεία του ανθρώπου που έρχεται σε επαφή με το μολυσμένο υγρό στοιχείο, κινδυνεύει.

5. Τα καυσαέρια των αυτοκινήτων αφαιρούν το οξυγόνο από τους κατοίκους των τσιμεντένιων πόλεων.

6. Το νέφος, που είναι τακτικός επισκέπτης πάνω απ” τα κεφάλια των Αθηναίων, περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα, όζο, διοξείδιο του θείου, κυκλικούς υδρογονάνθρακες, οξείδια του αζώτου.

7. Η ραδιενέργεια που αποδεσμεύεται με τις πυρηνικές δοκιμές και τα ατυχήματα στα πυρηνικά εργοστάσια προσβάλλει τα κύτταρα του ανθρώπου, προκαλεί αρρώστιες (καρκίνο, λευχαιμία…), μολύνει απέ­ραντες περιοχές, δηλητηριάζει τα τρόφιμα.

8. Η καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας μειώνει αισθητά τις φυσικές και τις ζωικές τροφές.

9. Οι πετρελαιοκηλίδες από τα ναυάγια των τάνκερ νεκρώνουν κάθε ζωή στις θάλασσες που θα πέσουν.

10. Η ηχορύπανση προσβάλλει το νευρικό σύστημα του ανθρώπου.

11. Η αφισοκόλληση και τα πολιτικά συνθήματα ρυπαίνουν και υπο­βαθμίζουν το περιβάλλον.

12. Η μόλυνση και η ρύπανση παραμορφώνουν και δολοφονούν το φυσικό περιβάλλον.

Πώς θα διατηρηθεί η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος

και του ανθρώπινου πληθυσμού;

Η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος και του ανθρώπινου πληθυσμού θα διατηρηθεί:

— αν χρησιμοποιούνται ήπιες πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακή ενέργεια).

— αν απαγορεύονται οι ρυπογόνες ουσίες.

— αν τοποθετούνται φίλτρα στις βιομηχανίες.

— αν ελέγχονται τα καυσαέρια των αυτοκινήτων.

— αν γίνεται βιολογικός καθαρισμός των οικιακών λυμάτων και των αποβλήτων από τις βιομηχανίες.

— αν τιμωρούνται παραδειγματικά οι εμπρηστές των δασών.

— αν γίνονται αναδασώσεις μετά τις πυρκαγιές των δασών.

— αν γίνει οικογενειακός προγραμματισμός.

— αν καλλιεργείται η γη με σύγχρονα τεχνικά μέσα.

— αν αξιοποιούνται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές κάθε χώρας.

22. ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ: Η αγάπη των κατοίκων της υπαίθρου προς τα αστικά κέντρα και η τάση μετακίνησης και εγκατάστασης τους στις πόλεις προς αναζήτηση καλύτε­ρης τύχης με αποτέλεσμα την αλματώδη αύξηση του πληθυσμού των πό­λεων.
ΑΙΤΙΑ ΑΣΤΥΦΙΛΙΑΣ

• Εκβιομηχάνιση γεωργίας, μηχανικές καλλιέργειες -» ανεργία υπαίθρου

• Ανάπτυξη βιομηχανίας – βιοτεχνίας στις πόλεις -» ανάγκη εργατικών χεριών.

• Ανασφάλεια αγροτικής παραγωγής (θεομηνίες – χαμηλές τιμές).

• Δύσκολη ζωή υπαίθρου – καλύτερη διαβίωση στην πόλη.

• Οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη αστικών κέντρων.

• Κρατική εγκατάλειψη της υπαίθρου (περίθαλψη, παιδεία, ποιότητα ζωής).

• Διοικητική συγκέντρωση υπηρεσιών στα αστικά κέντρα.

• Δυνατότητες αναζήτησης ευκαιριών και επαγγελματικής αποκατάστα­σης·

• Καλύτερη παιδεία, υγεία, ψυχαγωγία, αξιοποίηση ελεύθερου χρόνου.

• Επιθυμία ελεύθερης και ανεξάρτητης ζωής – κλειστή ζωή υπαίθρου.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΣΤΥΦΙΛΙΑΣ

• Εγκατάλειψη και ερήμωση της υπαίθρου, μείωση αγροτικής παραγωγής.

• Οικολογικά προβλήματα (λεηλασία φύσης, μόλυνση, απόβλητα, νέφος).

• Υπερσυγκέντρωση πληθυσμών, μαζοποίηση, ανωνυμία, απρόσωπες σχέ­σεις, μοναξιά.

• Εξοντωτικός ρυθμός ζωής, μείωση ελεύθερου χρόνου.   .

• Πολιτιστική αλλοτρίωση, υποβάθμιση παραδόσεων, εθίμων, εθνικής ταυτότητας.

• Αύξηση επιθετικότητας, ανταγωνισμού, βίας, εγκληματικότητας.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

• Διοικητική αποκέντρωση.

• Κίνητρα για ανάπτυξη της υπαίθρου.

• Οικονομική – βιομηχανική αποκέντρωση.

• Ενίσχυση παιδείας, περίθαλψης, ασφάλειας υπαίθρου.

• Βελτίωση επικοινωνίας – συγκοινωνίας υπαίθρου – πόλεων.

• Εξειδικευμένη και προγραμματισμένη αξιοποίηση επαρχίας.

23. ΗΘΙΚΗ-ΣΕΒΑΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΙ

Ηθική: Οι αρχές και οι κανόνες που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά και τις πράξεις ενός ατόμου, οι ηθικοί νόμοι, η ηθική συνείδηση.

Ηθικότητα: Η ηθική τάξη που επικρατεί στον κόσμο, αλλά και η ιδιότη­τα του ηθικού, η συμμόρφωση δηλαδή του ατόμου στους ηθικούς κανό­νες.

Σεβασμός: Το συναίσθημα που προκαλείται από την αναγνώριση μιας ηθικής ή πνευματικής αξίας σ’ ένα πρόσωπο ή σ’ ένα ιδανικό.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΗΘΙΚΗΣ

• Συγκυριακή (ανάλογη με κοινωνία – εποχή).

• Υποκειμενική (την επιλέγει ο καθέ­νας).

• Συνεχής (χωρίς μεταπτώσεις).

• Ομοιόμορφη (χωρίς εξαιρέσεις).

• Αντικειμενική (κοινωνική ηθική).

ΕΙΔΗ ΗΘΙΚΗΣ

• Φιλοσοφική (επιστημονική).

• Χριστιανική (θρησκευτική).

• Κοινωνική (εθιμική).

• Επαγγελματική (αίσθημα ευθύ­νης).

• Πολιτική (σύστημα αρχών).

ΣΗΜΑΣΙΑ ΗΘΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ

• Προσανατολίζουν προς το αγαθό.

• Οριοθετούν τη συμπεριφορά.

• θεμελιώνουν την ομαλή συμβίω­ση.

• Εξευγενίζουν τον άνθρωπο.

• Χαλιναγωγούν τα πάθη.

• Κατοχυρώνουν τη δικαιοσύνη.

• Προκαλούν τον αλληλοσεβασμό.

• Προάγουν τον πολιτισμό.

ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ

• Διασφαλίζει τις ηθικές αξίες.

• Αναγνωρίζει και προάγει την αρετή.

• Δημιουργεί ελεύθερες προσωπι­κότητες.

• Αναπτύσσει την ηθική συμπερι­φορά.

• Βελτιώνει το πολιτιστικό επίπεδο.

• Δημιουργεί αρμονικές σχέσεις.

• Εξανθρωπίζει άνθρωπο και πολι­τισμό.

ΑΙΤΙΑ ΗΘΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

• Υλιστική αντίληψη του κόσμου.

• Υποβάθμιση αρχών και αξιών.

• Άμβλυνση    αισθήματος   καθήκο­ντος.

• Σύγχυση και αβεβαιότητα.

• Ρευστότητα και μεταλλαγές.

• Ποικιλία σκέψεων και αντιλήψεων.

ΑΙΤΙΑ ΑΣΕΒΕΙΑΣ

• Κρίση, μεταβολή των αξιών.

• Καχυποψία και εύκολη κριτική.

• Υποβάθμιση των ανθρωπιστικών αξιών.

• Εμπορευματοποίηση των ανθρώ­πινων σχέσεων.

• Χαλάρωση φορέων αγωγής.

• Τάση ισοπέδωσης και απλοποίη­σης.

24. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

1. Οικονομικός παράγοντας:

• Η οικονομική ανάπτυξη κυρίως των μεταπολεμικών χρόνων

έκανε την κατοικία πιο άνετη ·

• επέκτεινε τα μέσα συγκοινωνίας και· επικοινωνίας ·

• ανέπτυξε τον τουρισμό

• ίδρυσε σχολεία και ευαγή ιδρύματα ·

• ανέβασε το μορφωτικό επίπεδο των λαών ·

• εξάλειψε εστίες μόλυνσης και ασθενειών ·

• διπλασίασε το όριο ζωής (πριν το Δεύτερο Παγκόσμιο Πό­λεμο ο μέσος όρος ζωής ήταν 35 χρόνια, ενώ σήμερα είναι 78 χρόνια).

2. Τέχνη:

• Με την τέχνη ο σύγχρονος άνθρωπος λυτρώνεται από τα πάθη του ·

• ικανοποιεί πνευματικές και -ψυχικές του ανάγκες ·

• ομορφαίνει τη ζωή του και την κάνει καλύτερη από ό,τι είναι.

3. Ελεύθερος χρόνος:

• με την ψυχαγωγία απαλύνει την αγωνία και το καθημερινό του άγχος κι έτσι γεύεται λίγη πρόσκαιρη χαρά ·

• ασχολείται με αθλοπαιδιές και με πολιτιστικές εκδηλώσεις ·

• θέτει τις βάσεις της ολοκλήρωσης του-

• ξεκουράζεται με την εναλλαγή εντυπώσεων και δραστηριοτή­των.

4. Κατοικία:

• εξυπηρετεί κυρίως τις υλικές του ανάγκες-

• ικανοποιεί τις επιθυμίες και τις απαιτήσεις του ·

• εναρμονίζει τις επιθυμίες του με τις σύγχρονες απαιτήσεις για ποιότητα ζωής.

5. Εργασία:

• Σήμερα η εργασία δεν είναι επίμοχθη όπως στο πα­ρελθόν.

• Η τεχνολογία άλλαξε τη μορφή της εργασίας, επέβαλε την εξειδίκευση.

• Η αύξηση της παραγωγής και η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων ανέβασε το βιοτικό επίπεδο.

6. Μόρφωση:

• Με τη μόρφωση ο σημερινός άνθρωπος έχει πρόσβαση στα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά αγαθά της εποχής μας· .

• ολοκληρώνει την προσωπικότητά του ·

• ολοκληρώνεται πνευματικά και ηθικά·

• εξανθρωπίζεται και γίνεται τέλειος πολίτης.

8. Τεχνολογία:

• Η σύγχρονη τεχνολογία ανέβασε το βιοτικό επίπε­δο,

• εκμηδένισε τις αποστάσεις,

• μείωσε τις ώρες εργασίας και

• αύξησε τον ελεύθερο χρόνο του σύγχρονου ανθρώπου.

Ποιοι παράγοντες επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα της ζωής
του συγχρόνου ανθρώπου;

Ι. Η υπεραφθονία υλικών αγαθών οδήγησε σε πνευματική νω­θρότητα, στην κοινωνική αδιαφορία και στον ψυχικό μαρασμό.

2. Στόχοι του σύγχρονου ανθρώπου είναι: η υλική πρόοδος, ο ωφελιμισμός, το συμφέρον, η απόκτηση «χρήσιμων» γνώσεων, η πρόσκαιρη απόλαυση.

3. Στην εποχή μας οι ποιοτικές αξίες της ζωής εκτοπίζονται από τις ποσοτικές.

4. Σήμερα κυριαρχεί το σύνθημα: «Ο άνθρωπος για την πρόοδο και όχι η πρόοδος για τον άνθρωπο».

5. Οι συνθήκες ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα των βιομηχανικά αναπτυγμένων χωρών είναι απάνθρωπες,, γιατί παρατηρείται σ’ αυτά: ρύπανση του περιβάλλοντος, κυκλοφοριακή συμφό­ρηση, οικιστική αναρχία, ανθυγιεινή διαβίωση των κατοίκων, αύξηση εγκληματικότητας και ναρκωτικών.

6. Η σύγχρονη πολυκατοικία δημιουργεί προβλήματα απομόνω­σης, ανωνυμίας, επικοινωνίας, άγχους. Μεταβάλλει τους ενοί­κους της σε δεσμώτες. Φυλακίζει τα παιδιά. Τυποποιεί τη ζωή και καλλιεργεί την τάση της φυγής.

7. Το κυνήγι της ποσότητας εκμηδένισε τον ελεύθερο χρόνο, κα­τέστρεψε το φυσικό περιβάλλον.

8. Ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών δηλητηριάζει τις σχέσεις των λαών, οδηγεί τα σύγχρονα κράτη σε οικονομικό μαρασμό και γενικά δημιουργεί το φόβο για έναν πυρηνικό αφανισμό.

9. Ή υποκουλτούρα έγινε υποκατάστατο της πνευματικής δημι­ουργίας και έκφρασης.

10. Η .καταναλωτική μανία που κατακλύζει σήμερα τις αναπτυ­γμένες χώρες επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις.

11. Τα μεγάλα αστικά κόμματα πολλών βιομηχανικά αναπτυγμέ­νων κρατών βάζουν στα κεντρικά τους συνθήματα την ποι­ότητα ζωής, γιατί ο υπερκαταναλωτισμός εμποδίζει τους αν­θρώπους να βρουν μια ποιότητα ζωής που θα καθορίσει τις ανθρώπινες σχέσεις.

12. Το οικονομικό κύκλωμα επηρεάζει, διαμορφώνει και παρα­μορφώνει τις οικογενειακές σχέσεις.

13. Η καταναλωτική κοινωνία επηρεάζει το σύγχρονο άνθρωπο τόσο ώστε τον κατευθύνει μέσω των διαφημίσεων.

14. Η εμπορευματοποίηση κάθε δημιουργίας στέρησε από τον άν­θρωπο τη χαρά της δημιουργίας.

15   Ο ατομικισμός και ο άκρατος ευδαιμονισμός κυριαρχούν στην εποχή μας και υπόσχονται τη «γη της επαγγελίας», ενώ η πείνα σκιάζει τις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Πιστεύετε ότι η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη έφερε και τη βελτί­ωση της ποιότητας της ζωής;
Πρώτη άποψη:

• Η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη έφερε τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής, γιατί:

• άλλαξε τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου ·

• ανέβασε το βιοτικό επίπεδο των λαών ·

• γέμισε τις αγορές των βιομηχανικά αναπτυγμένων λαών με καταναλωτικά αγαθά ·

• αντιμετώπισε πιο αποτελεσματικά το πρόβλημα της υγείας ·

• εξάλειψε τον αναλφαβητισμό και ανέβασε το πνευματικό επί­πεδο των λαών ·

• περιόρισε στις πόλεις τη μόλυνση του περιβάλλοντος ·

• δημιούργησε ανεκτές συνθήκες εργασίας·

• απελευθέρωσε τον άνθρωπο από τους εξαναγκασμούς του φυσι­κού περιβάλλοντος ·

• μείωσε το χρόνο εργασίας ·

• . μείωσε τις αποστάσεις που χώριζαν τους ανθρώπους.

Δεύτερη άποψη: 
Η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη δεν έφερε τη βελ­τίωση της ποιότητας ζωής, γιατί:

• στα μεγάλα αστικά κέντρα γεννήθηκε η τρομοκρατία, γιγαντώ­θηκε η βία, εξαπλώθηκαν τα ναρκωτικά, κυριάρχησε ο φόβος και η ανασφάλεια, έπληξε τους κατοίκους η πλήξη, η μοναξιά, η ανία·

• ο υπερκαταναλωτισμός στέρησε την ελευθερία των κατοίκων των μεγαλουπόλεων και τους έκανε δούλους των διαρκώς αυξανόμε­νων αναγκών τους ·

• αμφισβητήθηκαν και σχεδόν εξαφανίστηκαν οι παραδοσιακές θρησκευτικές, ιδεολογικές, πολιτικές, εθνικές και ηθικές αξίες·

• οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις κορέστηκαν με τυποποιημένα πο­λιτιστικά υποπροϊόντα ·

• καλλιεργήθηκε η τάση φυγής από τα μεγάλα αστικά κέντρα ·

• αποκόπηκαν οι μεγαλουπόλεις από τη φύση, η οποία αλόγιστα λεηλατήθηκε και παραμορφώθηκε ·

• με την αστικοποίηση του πληθυσμού δημιουργήθηκαν άθλιες ερ­γατικές συνοικίες και παρασιτικά επαγγέλματα ·

• διευρύνθηκε το χάσμα ανάμεσα στις πλούσιες και στις φτωχές τάξεις·

• κυριάρχησαν στις μεγαλουπόλεις οι κερδοσκόποι, οι πλαστο­γράφοι, οι εκμεταλλευτές, οι τρομοκράτες, οι βιαστές, οι ληστές, οι έμποροι ναρκωτικών.

Τρίτη άποψη: 

Σύγκριση των δύο απόψεων:

• Στις μεγαλουπόλεις ανέβηκε το βιοτικό επίπεδο, λόγω της μεγά­λης οικονομικής ανάπτυξης, χωρίς όμως να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής

• η τεχνολογική πρόοδος έλυσε πολλά προβλήματα, αλλά και δη­μιούργησε περισσότερα (μετέβαλε τον άνθρωπο σε καταναλω­τικό ον, αφαίρεσε την ποιότητα της ζωής από το σύγχρονο αστό) ·

• ο σημερινός άνθρωπος τρέχει για να κερδίσει περισσότερα χρή­ματα, τα οποία γρήγορα εξανεμίζονται από τον πολλαπλασιασμό των αναγκών του ·

• μέσα στη σύγχυση του ο σημερινός άνθρωπος γκρεμίζει ιδέες και ιδανικά, γίνεται φανατικός, δογματικός και αναρχικός, βρίσκει διέξοδο στους τεχνητούς παραδείσους, δηλαδή στα ναρκωτικά, τη μάστιγα της εποχής μας

• εξαιτίας της απληστίας του εξαφάνισε τα δάση, ανέτρεψε την οικολογική ισορροπία, αύξησε το άγχος του με το γρήγορο ρυ­θμό ζωής, ανέτρεψε την ψυχική του ισορροπία με την ηχορύπαν­ση·

• ικανοποιώντας σχεδόν όλες τις βιοτικές και βιολογικές του ανάγκες, νιώθει ανία, μονοτονία, εσωτερικό κενό ·

• ανέβηκε σε υλικές κατακτήσεις, αλλ’ έχασε τον ηθικό του προ­σανατολισμό ·

• διαψεύστηκε στις ελπίδες του για ποιότητα ζωής, γιατί στηρί­χτηκε μόνο στην οικονομική ανάπτυξη ·

• επομένως δε βελτίωσε την ποιότητα της ζωής του με τη μεγάλη οικονομική του ανάπτυξη ·

• απάντησε ποσοτικά στο πρόβλημα της ζωής του ·

• μέσα από την ποσότητα αναζητεί την ποιότητα της ζωής του.

Ποιες είναι οι προοπτικές για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τον σύγχρονου ανθρώπου;
Πρέπει:

• να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ του πνευματικού και του τεχνι­κού πολιτισμού

• να εξασφαλίσει το κράτος στους πολίτες ανέσεις, ελεύθερο χρό­νο, ψυχαγωγία, μόρφωση, ανεκτές συνθήκες εργασίας, ικανοποι­ητικούς μισθούς·

• να συνεργαστεί ο πολίτης με την πολιτεία ·

• να συμφιλιωθεί το κράτος με τον πολίτη ·

• να συμβαδίζει η άνοδος του βιοτικού επιπέδου με τη βελτίωση της ποιότητας της καθημερινής ζωής ·

• να πάρουν οι ηθικές αξίες την πραγματική τους θέση στην καθη­μερινή ζωή ·

• να επικρατήσει το αίτημα του σύγχρονου ανθρώπου: «Ναι στην ποιότητα της ζωής, όχι στην ποσότητα της παραγωγής» ·

• να πάψει να υπολογίζει ο σημερινός άνθρωπος την επιτυχία του μόνο από τους εντυπωσιακούς αριθμούς της παραγωγής ·

• να συμβαδίζει ο δείχτης της οικονομικής προόδου με το δείχτη της πνευματικής και ηθικής ωρίμανσης των λαών ·

• να ανέβει η πνευματική και πολιτιστική στάθμη των λαών.

25. ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ορισμός : Σύμφωνα με το λεξικό των Τεγόπουλου-Φυτράκη «Τρομοκρατία είναι :

α) η επικράτηση με τον τρόμο, β) η διακυβέρνηση με σκληρά και βίαια μέσα, γ) η χρησιμοποίηση βίας ή και απειλών βίας ιδιαίτερα για πολιτικούς σκοπούς.
Η διεθνής τρομοκρατία εξαπλώνεται πλέον σε πολλές χώρες σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο. Οι μεγάλες διεθνείς τρομοκρατικές οργανώσεις συνεργάζονται με τοπικές με στόχο μεγάλα τρομοκρατικά χτυπήματα , με σκοπό η ανασφάλεια και ο τρόμος να εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Εκδηλώσεις του φαινομένου :

• Βομβιστικές επιθέσεις σε δημόσια και μη κρατικά κτίρια.

• Επιθέσεις αυτοκτονίας σε πολυσύχναστα σημεία πόλεων , ναούς , στρατόπεδα ,με σκοπό να υπάρξουν πολλά θύματα.

• Βομβιστικές επιθέσεις σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.

• Δολοφονίες και απαγωγές πολιτικών και οικονομικών παραγόντων.

• Διασπορά προκηρύξεων και ειδήσεων στα Μέσα Μαζικής Πληροφόρησης για επικείμενο χτύπημα.

• Απειλητικά τηλεφωνήματα σε εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς .

Αίτια

• Η επιβολή δια της βίας πολιτικών θέσεων .

• Ο επηρεασμός πολιτικών εξελίξεων

• Η φτώχεια και η ανέχεια που πλήττει όλο τον τρίτο κόσμο.

• Ο θρησκευτικός φανατισμός που ωθεί στην τιμωρία των «απίστων».

• Τα οικονομικά συμφέροντα .

• Ο έλεγχος και η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών των χωρών του τρίτου κόσμου ,από τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου (Η.Π.Α, Χώρες της Ε.Ε. κ.ά)

• Η αδικία σε βάρος των μουσουλμανικών λαών.

• Η υπεροπτική στάση των μεγάλων δυνάμεων απέναντι στους φτωχούς λαούς.

• Οι τεράστιες κοινωνικές ανισότητες ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες της ίδιας χώρας.

• Η μακροχρόνια καταπίεση των πολλών από τους λίγους.

• Η «επιδρομή» πολυεθνικών εταιρειών στις χώρες του τρίτου κόσμου που απομυζούν το εργατικό δυναμικό τους.

• Η χρηματοδότηση τρομοκρατικών ομάδων και οργανώσεων για την επίτευξη πολιτικών και οικονομικών στόχων από διεθνείς παράγοντες.

• Η επικράτηση φονταμενταλιστικών και φανατικών απόψεων και ιδεών σε χώρες μουσουλμανικές κυρίως.

• Η ελλιπής κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων και του πολιτισμού των αραβικών και ασιατικών χωρών από μέρους των χωρών του Δυτικού Πολιτισμού.

• Το έλλειμμα της Δημοκρατίας που ακόμη διακρίνει πολλές χώρες του πλανήτη.

• Οι συνωμοσίες Μυστικών Υπηρεσιών και κρατών μεγάλων δυνάμεων για τη δημιουργία κλίματος τρομοκρατίας με σκοπό τη χειραγώγηση των πολιτών (προβοκάτσια) και την επιβολή μέτρων προστασίας και ασφάλειας.

Μέτρα Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας

• Ο διεθνής διάλογος για την επίλυση παγκόσμιων προβλημάτων.

• Η ενδυνάμωση της Δημοκρατίας σε όλες τις χώρες – κράτη του πλανήτη.

• Η άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.

• Η καταπολέμηση της φτώχειας και της ανέχειας στα φτωχά κράτη του πλανήτη.

• Η ανακατανομή του παγκόσμιου πλούτου, για τον περιορισμό του αισθήματος της αδικίας .

• Η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών από τις χώρες που τις διαθέτουν.

• Η κατανόηση και ο σεβασμός των ιδιαιτεροτήτων και των πολιτισμικών διαφορών.

• Η διάδοση της παιδείας και των ανθρωπιστικών αξιών.

• Ο έλεγχος της διάθεσης όπλων και εκρηκτικών.

• Η επικράτηση της παγκόσμιας ειρήνης.

26. ΒΙΑ – ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ- ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΒΙΑ
Ποια είναι τα αίτια της βίας;

• η κρίση των θεσμών και των ηθικών αξιών ·

• η τάση για εύκολο πλουτισμό ·

• η κοινωνική αδικία ·

• η ανεργία και η φτώχεια ·

• η διάδοση των ναρκωτικών ·

• η θεοποίηση της βίας από την τηλεόραση και τον κινηματογρά­φο-

• οι οικονομικοί ανταγωνισμοί·

• τα πολιτικά πάθη ·

• ο κλονισμός της σύγχρονης οικογένειας ·

• η έλλειψη κάθε ηθικού φραγμού ·

• η έλλειψη ιδανικών.

Πώς μπορεί ν’ αντιμετωπιστεί η βία;

• να επιβάλλονται αυστηρές ποινές ·

• να συνεργάζονται τα κράτη για την πρόληψη και την πάταξη της βίας·

• να εντείνουν τις προσπάθειες τους το σχολείο και η πολιτεία στην ανθρωποκεντρική διάπλαση των νέων ·

• να δοθούν στους νέους ευκαιρίες για δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους ·

• να καταπολεμηθεί η ανεργία των νέων ·

• να δοθούν σ’ όλους τους νέους ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης σε όλους τους τομείς δραστηριότητας ·

• να επιλυθούν τα κοινωνικά προβλήματα από το κράτος ·

• να καταπολεμηθεί η διάδοση ναρκωτικών ·

• να εφαρμόσει η πολιτεία μια κοινωνική πολιτική (ίσες ευκαιρίες εργασίας, μόρφωσης, διασκέδασης.,.).

ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ – ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Δογματισμός: Η αδιάλλακτη υποστήριξη μιας γνώμης, αρχής ή αξιώμα­τος χωρίς καμιά αιτιολόγηση ή απόδειξη και χωρίς διάθεση για διάλογο, αμφισβήτηση και κριτική.

Φανατισμός: Η υπερβολική προσήλωση και υποστήριξη κάποιας πί­στης, αρχής, ιδέας και η απόρριψη με πάθος και υστερία κάθε αντίθετης θέσης και άποψης.

ΜΟΡΦΕΣ – ΕΙΔΗ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

• θρησκευτικός – θρησκομανία, θρησκοληψία.

• Εθνικός – σοβινισμός, εθνικισμός.

• Φυλετικός  ρατσισμός.

• Ιδεολογικός δογματισμός.

• Επιστημονικός -» μονομέρεια πνευματική.

• Αθλητικός -» χουλιγκανισμός.

ΑΙΤΙΑ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

• Ημιμάθεια, απαιδευσία.

• Έλλειψη αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης.

• Απουσία ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

• Ιδεοληψία, αυθεντία, ιδεολογική σύγχυση.

• Κακή αγωγή.

• Προπαγάνδα πολιτικών, θρησκευτικών κ.ά. κέντρων.

• Υπερβολικό ενδιαφέρον και προσκόλληση σε κάτι.

• Τύπος, δημαγωγοί, μηχανισμοί προτύπων.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ – ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΥ

• Αδυναμία αναζήτησης της αλήθειας.

• Αδιαλλαξία, μισαλλοδοξία, πνευματική στασιμότητα.

• Μίσος, εμπάθεια, σκληρότητα (συναισθηματική ακαμψία).

• Βία, επιθετικότητα, καταστροφή (αντικοινωνική συμπεριφορά).

• Υπονόμευση κοινωνικής ηρεμίας, δημοκρατίας, ειρήνης,

• Ατομικός εξευτελισμός, ταπείνωση, περιθωριοποίηση,

• Δημιουργική δύναμη επιδίωξης και-πραγματοποίησης ηθικών σκοπών (υπεράσπιση πατρίδας, ελευθερίας, δημοκρατίας, ειρήνης, ιδανικών, αξιών).

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

• Παιδεία, αγωγή, καλλιέργεια, ευρύτητα πνεύματος.

• Συνεργασία, διάλογος, μετριοπάθεια, συμβιβασμός.

• Καλλιέργεια αρετών: ευθύνη, σωφροσύνη, αυτοκυριαρχία, αυτοκριτική.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

ΘΕΜΑ : Στις μέρες μας ο φανατισμός κυριαρχεί στις περισσότερες εκδηλώσεις της ζωής. Έχει μάλιστα επηρεάσει τη σκέψη και τη συμπεριφορά ενός μεγάλου μέρους της νεολαίας. Να διερευνήσετε τα αίτια και τις συνέπειες του φαινομένου και να προτεί­νετε τρόπους για τον περιορισμό του προβλήματος.

Εκδηλώσεις φανατισμού – περιγραφή

Στον αθλητισμό (χουλιγκανισμός).

Στην πολιτική (κομματισμός, οπαδοποίηση).

Στη θρησκεία (αιρέσεις, προσηλυτισμός, διωγμοί).

Στις κοινωνικές σχέσεις (αδιαλλαξία, μισαλλοδοξία, ρατσισμός).

Στις διακρατικές σχέσεις (εθνικισμός, σοβινισμός, συγκρούσεις).

Στην τέχνη-ψυχαγωγία (εμπάθεια, μαζική υστερία κ.λπ.).

Αίτια

Α. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ – ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ

Η ψυχοσύνθεση ορισμένων ατόμων.

Ο νεανικός ενθουσιασμός – η ανάγκη εκτόνωσης.

Η τάση για διάκριση, υπεροχή, αυτεπιβεβαίωση.

Η αφέλεια και υπερβολή κυρίως των νέων και αμαθών.

Β. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ – ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ

Πολιτικά (πολιτικός αυταρχισμός, προπαγάνδα, χειραγώγηση).

Κοινωνικά (κοινωνικές αδικίες, ανισότητες, καταπίεση).

Παιδαγωγικά (αγωγή οικογένειας, σχολείου, πολιτείας, πρότυπα ΜΜΕ).

Σκοπιμότητες και συμφέροντα ισχυρών, ανταγωνισμοί κάθε είδους.

Συνέπειες

Ατομικές (απομόνωση, στιγματισμός, παρανομίες, προσωπικές αποτυχίες),

Πολιτικές (υποβάθμιση δημοκρατίας, εντάσεις, πόλωση, διχασμός).

Κοινωνικές (αδυναμία συνεργασίας – σχέσεων, αντικοινωνική συμπεριφορά),

Ηθικές (διάβρωση προσωπικότητας, ανυπαρξία αρχών – ιδανικών – ηθικού βίου).

Υλικές (εκδηλώσεις βίας, βανδαλισμοί, καταστροφές, οικονομική αποτυχία),

Ψυχολογικές (οργή, εχθρότητα, μισαλλοδοξία, ανασφάλεια, φόβος κ.ά.).

θετικές: αυταπάρνηση και ηρωισμός για επίτευξη στόχων ηθικών και κοι­νωφελών.

Αντιμετώπιση

Α. Πρόληψη: κατάλληλη αγωγή – εξυγίανση σύγχρονης ζωής σε κάθε τομέα, κοινωνική στοργή – δημιουργική αξιοποίηση δυνατοτήτων και ελεύθερου χρόνου.

Β. Καταστολή: περιορισμοί, ποινές, περιθωριοποίηση, έλεγχοι.

Γ. Προσωπική: προσπάθεια ορθολογικής συμπεριφοράς από κάθε άτομο.

Κατευθυντήρια ιδέα -» ανάπτυξη διαγράμματος

1. Αποσπασματική αναφορά αιτίων – συνεπειών – λύσεων -ελλιπές περιεχό­μενο.

2. Ισότιμη ανάπτυξη όλων των κατηγοριών (αιτίων – συνεπειών – λύσεων) χω­ρίς ιεράρχηση και αξιολόγηση – τυπική σύνδεση, δυσκολία στα επιχειρή­ματα.

3. Διαλεκτική ανάλυση (αιτίων – συνεπειών – λύσεων) με ιεράρχηση και αξιο­λόγηση.

Έμφαση σε μια ή περισσότερες κατηγορίες αιτίων – συνεπειών – λύσεων -ενδιαφέρουσα και δημιουργική ανάλυση.

27. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Ορισμός : Ρατσισμός ονομάζεται η μεροληπτική αντιμετώπιση εις Βάρος ατόμων, ομάδων, φυλών. Είναι σύμφυτος με μισάνθρωπες ιδέ­ες, και στο πλαίσιο του άτομα και ομάδες ανπμετωπίζονται βάσει προκαταλήψεων, τα άτομα εξομοιώνονται και ισοπεδώνονται οι ιδιαιτερότητες τους. Το φαινόμενο του ρατσισμού άπτεται κοινωνικών προκαταλήψεων και στερεοτύπων. Έτσι, παρά το γεγονός ότι σήμερα επιστημονικά η θεωρία του ρατσισμού έχει καταρριφθεί, οι ρατσιστικές θέσεις εξακολουθούν να διακηρύσσονται έντονα. Αν και όλες οι κοινωνίες και οι φυλές έχουν να επιδείξουν κάποιες ρατσιστικές εκδηλώσεις, ωστόσο κάποιες, λόγω πολιτιστικού επιπέδου, πρόσκεινται φιλικά σε διαφορετικούς πολιτισμούς και συνυπάρχουν με αυτούς.

Είδη ρατσισμού

1) Ο φυλετικός ρατσισμός :διακηρύσσει την ανωτερότητα μιας φυλής  σε σχέση με κάποια άλλη ή με το σύνολο των άλλων φυλών. Π.χ. η διακήρυξη της πίστης ότι η Άρεια φυλή που προσπάθησε να εδραιώσει η ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ ,είναι ανώτερη από την εβραϊκή ,τη μαύρη, τη φυλή των Τσιγγάνων κ.λ.π.

2) Ο κοινωνικός ρατσισμός : διακηρύσσει την ανωτερότητα μιας κοινωνικής ομάδας σε σχέση με κάποια άλλη . Στο στόχαστρο του κοινωνικού ρατσισμού βρίσκονται θρησκευτικές μειονότητες , ομοφυλόφιλοι, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες , φορείς ανίατων ασθενειών , πολίτες κατώτερων κοινωνικών (οικονομικών ) τάξεων , νέοι με ακραίο τρόπο συμπεριφοράς ή ένδυσης , κ.ά.

Αίτια  του φαινομένου

1) Ο έμφυτος ανθρώπινος εγωισμός που οδηγεί πολλούς στην ανάδειξη των στοιχείων εκείνων ου προβάλλουν τη διαφορετικότητά του.

2) Τα οξυμμένα κοινωνικά προβλήματα ,όπως είναι η ανεργία , η φτώχεια και η ανέχεια.

3) Τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που τροφοδοτούν τις κοινωνικές ανισότητες.

4) Τα κάθε μορφής συμφέροντα και η επιθυμία ατόμων και λαών να επιβληθούν στους άλλους , με σκοπό την απόκτηση «εξουσίας» ή την εδραίωση της «εξουσίας» που ήδη κατέχουν.

5) Ο βαθμός επιρροής των θρησκευτικών δοξασιών στο τρόπο σκέψης των ανθρώπων ,μπορεί να οδηγήσει σε θρησκευτική μισαλλοδοξία και θρησκευτικό πόλεμο.

6) Η έλλειψη παιδείας ,που υποβοηθά την προκατάληψη ,τη μισαλλοδοξία και το συντηρητισμό.

7) Η κρίση των αξιών και η απουσία ανθρωπιστικών οραμάτων .

8) Οι γενικευμένες παγκόσμιες ανακατατάξεις που δεν χωνεύονται από τους λαούς με υγιή τρόπο.

9) Τα Μ.Μ.Ε. που προβάλλουν πρότυπα και στερεότυπα ,τα οποία καλλιεργούν τον εθνικισμό και τη μισαλλοδοξία.

10) Η καλλιέργεια του εθνικισμού μέσα από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα.

Συνέπειες του ρατσισμού

1) Τα άτομα και οι λαοί αποδέχονται σκοταδιστικές και μισαλλόδοξες απόψεις και υποδουλώνονται σε προκαταλήψεις και στερεότυπα.

2) Αναπτύσσονται μισάνθρωπα συναισθήματα.

3) Περιθωριοποιούνται άτομα και κοινωνικές ομάδες .

4) Αυξάνεται η βία και η εγκληματικότητα.

5) Οι λαοί οδηγούνται σε πολέμους και χάνουν την κοινωνική ειρήνη και ισορροπία.

6) Περιορίζεται η πολιτιστική ανάπτυξη των λαών.

7) Καταπιέζονται μειονότητες και οικονομικοί μετανάστες και πρόσφυγες.

8) Καταλύεται η έννοια της Δημοκρατίας .

9) Οι λαοί περιχαρακώνονται πολιτιστικά .

Προτάσεις για τον περιορισμό του ρατσισμού

1) Επέμβαση των διεθνών οργανισμών ,με σκοπό την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης.

2) Κινητοποίηση της πνευματικής ηγεσίας των λαών για την πάταξη της μισαλλοδοξίας και των προκαταλήψεων.

3) Ανάπτυξη της ανθρωπιστικής παιδείας και η καθιέρωση ειδικών μαθημάτων για την ανοχή της διαφορετικότητας όλων των ατόμων και των λαών.

4) Η προβολή από τα Μ.Μ.Ε προγραμμάτων, ντοκυμαντέρ , συζητήσεων κ.ά. που θα ευαισθητοποιούν τους πολίτες για τα προβλήματα που δημιουργεί στις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους οι ρατσιστικές απόψεις και δοξασίες .

5) Οι κρατικές καμπάνιες για την ενημέρωση των πολιτών και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους.

28. ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ/ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΩΦΕΛΕΙΕΣ

• ενημερώνουν το σύγχρονο άνθρωπο γρήγορα για ό,τι γίνεται και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή του κόσμου-

• μεταβιβάζουν απευθείας στο ακροατήριο τους – οπτικά ή ακου­στικά ή και με τους δυο τρόπους — διάφορα μηνύματα ·

• ικανοποιούν τις ποικίλες σημερινές ανάγκες ·

• εκμηδενίζουν τις χιλιομετρικές αποστάσεις ·

• επηρεάζουν την κοινή γνώμη (με διαφημίσεις) ·

• καθρεφτίζουν και αναπαράγουν την πραγματικότητα ·

• μορφώνουν, ενημερώνουν, ψυχαγωγούν, προβληματίζουν τους ανθρώπους και μάλιστα τους νέους ·

• . βοηθούν τους σύγχρονους ανθρώπους να απολαύσουν όλα τα υλικά και πνευματικά επιτεύγματα του σύγχρονου πολιτισμού.

ΒΛΑΒΕΣ

• πολλές φορές βομβαρδίζουν το σύγχρονο άνθρωπο με πράξεις βίας και εγκληματικότητας ·

• διαστρεβλώνουν την κοινωνική πραγματικότητα ·

• ηρωοποιούν εγκληματίες κι έτσι συντελούν στην εξάπλωση του εγκλήματος·

• βλάπτουν την ευθυκρισία των πολιτών ·

• χρησιμοποιούνται από τους δικτάτορες, οι οποίοι μ’ αυτά αλ­λοιώνουν και διαστρεβλώνουν την αλήθεια ·

• αλλοτριώνουν συνειδήσεις με το βομβαρδισμό των πληροφορι­ών ·

• καλλιεργούν το συναίσθημα ότι «ο δυνατός μόνο θα επιζήσει» ·

• υπονομεύουν τη δημοκρατία, την ειρήνη, τη συνεργασία ατόμων και λαών ·

• ταπεινώνουν την αξία «άνθρωπος», γιατί προβάλλουν την αξία «χρήμα»·

• συγκλονίζουν την κοινή γνώμη προβάλλοντας πράξεις βίας, καταστροφής, εγκληματικότητας·

• καθιστούν το σύγχρονο άνθρωπο ανίκανο να αντιδράσει στα κοινωνικά πρότυπα που προβάλλονται (από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο ή τον Τύπο)

• καθιστούν τις μάζες λεία στις εγκληματικές παρορμήσεις ·

29. ΤΕΧΝΗ

Ορισμός : Η ικανότητα αισθητικής συγκίνησης με την εκτέλεση έργων που πραγ­ματεύονται την ιδέα του ωραίου και του καλού, (Δ. Δημητράκου. Μέγα Λεξικό όλης της ελληνικής γλώσσης).

Η έκφραση του καλού και του ωραίου μέσα από τα δημιουργήματα του ανθρώπου. (Λεξικό βασικών εννοιών, Διαμαντόπουλος).

Η εξωτερίκευση των δεδομένων της εμπειρίας με μορφή η οποία βασίζε­ται στο συναισθηματικό, ψυχικό και πνευματικό κόσμο του δημιουργού.

Ετυμολογία :Η λέξη παράγεται από τον αόριστο β’ του ρήματος τίκτω » γεννώ, (έτεκον), μεταφορικά: δημιουργώ, παράγω έργο.

Είδη τέχνης

α) Λογοτεχνία – πεζός λόγος/ ποίηση

β) Κινητικές -μουσική/ κινηματογράφος /θέατρο /χορός

γ) Εικαστικές -» γλυπτική /αρχιτεκτονική /ζωγραφική

Χαρακτηριστικά τέχνης – Προσδιορισμός του όρου

• Για να αποτελέσει μια δημιουργία έργο τέχνης, πρέπει οπωσδήποτε να διεγείρει αισθητικά τη συνείδηση, να έχει αισθητική αξία. να εκφράζει το ωραίο. Όμως. Λεν πρέπει να νομίσουμε ότι το ωραίο αυτό έχει να κάνει με τη φυσιογνωμία και μόνο των πραγμάτων. Η τέχνη δεν «φράζει τα ωραία πράγματα. αλλά ωραία τα πράγματα. Κι όταν λέμε ωραίο στην τέχνη, εννοούμε ότι αποδίδει την -ψυχή και το πνεύμα, όχι μόνο τη μορφή των όντων. Μιλάμε λοι­πόν για το εσωτερικά όμορφο.

• θα πρέπει ακόμη να αποτελεί πηγαία έκφραση του εσωτερικού κόσμου του δημιουργού, έκφραση της αγωνίας, της λαχτάρας, του πόθου και του πάθους του. Η τέχνη είναι μια αστείρευτη προσπάθεια μετάγγισης των συναι­σθημάτων του καλλιτέχνη στους άλλους. Όταν απουσιάζει αυτή η έκφραση, τότε λείπει και η τέχνη. Τότε έχουμε τεχνική ίσως, εμπόριο καμιά φορά, στρά­τευση σε φθηνά συμφέροντα άλλοτε, όχι όμως και τέχνη. Ας φανταστούμε κά­ποιον που με ακρίβεια και μαεστρία κόβει και καρφώνει μερικά κομμάτια ξύλα για να κατασκευάσει μια καρέκλα προκειμένου να καλύψει μια ανάγκη του. Αυτός «κάνει» τεχνική. Κι αν την πουλήσει, τότε κάνει εμπόριο. Αν όμως φιλοτεχνήσει το έργο του, αν για παράδειγμα την σκαλίσει γιατί έτσι ένιωσε, γιατί ήθελε να «απαλλαγεί» απ’ τα συναισθήματα του, να τα διοχετεύσει και σε άλλους μ’ αυτόν τον τρόπο και ταυτόχρονα καταφέρνει να προκαλέσει – έστω και σε λίγους – αισθητική συγκίνηση, τότε το έργο του δικαιούται το χαρακτηρισμό του καλλιτεχνήματος.

• Η τέχνη δεν Είναι μίμηση, πιστή αντιγραφή της πραγματικότητας, αλλά αποκάλυψη· ερμηνεία της, μέσα απ’ τον υπερευαίσθητο κόσμο του καλλιτέχνη, εκφρασμένη με σύμβολα πολύσημα που ελεύθερα ο ίδιος επιλέγει (Πα­πανούτσος). Γι’ αυτό άλλωστε δεν είναι τέχνη κάθε φωτογραφία, παρότι αντι­γράφει τέλεια την πραγματικότητα. Ειδάλλως, όλοι θα είμαστε καλλιτέχνες (ποιος δεν έχει τραβήξει έστω και μία φωτογραφία:). Και πώς θα μπορούσε να είναι τέχνη κάθε φωτογραφία, όταν δεν παρεμβαίνει ο ανθρώπινος παράγο­ντας παρά μόνο η μηχανή; Τέχνη αποτελεί η φωτογραφία που είναι προϊόν επεξεργασίας στο σκοτεινό θάλαμο, ή διαμόρφωσης του περιβάλλοντος που «τραβήχτηκε», αφού σ’ αυτή την περίπτωση ο φωτογράφος επεμβαίνει, δίνει το προσωπικό τον στίγμα και ερμηνεύει την πραγματικότητα μέσα απ’ τις δικές ίου εμπειρίες και οπτικές.

• Η τέχνη είναι ένα είδος γλώσσας, είναι όργανο επικοινωνίας. Πριν ακόμη ανακαλύψουν το αλφάβητο οι άνθρωποι επικοινωνούσαν με σύμβολα. Το αλφάβητο και η γραφή δεν είναι παρά απόγονοι αυτών των πρώτων μέσων επικοινωνίας. «Η τέχνη είναι το υψηλότερο μέσο που βοηθά τους ανθρώπους να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον. Τίποτα δεν μας ενώνει καλύτερα από μια αισθητική συγκίνηση».(Γ. Σεφέρης, «Μονόλογος πάνω στην ποίηση»). :

• Η τέχνη είναι εμβάθυνση, ερέθισμα σκέψης · στοχασμού, πνευματική ανάταση. Παρέχει μύρια ερεθίσματα, γεννά προβληματισμούς, οξύνει τη φα­ντασία, ενθαρρύνει την πρωτοβουλία, δημιουργεί φλογερά ενδιαφέροντα και μ’ ένα λόγο ανατείνει το πνεύμα σε ανώτερες σφαίρες.

• Η τέχνη είναι κάθαρση – λυτρωμός.. Ο καλλιτέχνης παλεύει να αισθητοποιήσει το πάθος του πάνω σε σύμβολα ικανά να σηκώσουν και να μεταγγίσουν, ακόμη και σε ξένες ψυχές, τις λαχτάρες και την αγωνία του», (Ευ. Παπανούτσος). Αυτή είναι για τον καλλιτέχνη η πραγματική λύτρωση, να κατορθώσει να βγάλει από την ευαίσθητη ψυχή του το «βάρος» που τον ταλάνιζε, να του δώσει ψυχή και πνεύμα, σάρκα και οστά, αλλά και να το μεταγγίσει έστω και σε λίγους. Αυτό πρεσβεύει και ο ELIΟΤ : «Η παρόρμηση είναι να απαλλαγεί απ’  αυτό , αλλά πρέπει με τούτον ή εκείνο τον τρόπο να το μεταβιβάσει σε ελάχιστα έστω άλλα πρόσωπα». Κι ο μεγάλος Κρητικός, ο Καζαντζάκης. δεν θα διαφοροποι­ηθεί, θα μιλήσει για ένα «δαίμονα» που τον κυνηγούσε και τον άφηνε μονάχα αφού τέλειωνε το έργο του.

• Λυτρώνεται όμως και το κοινό. Είναι η πλέον δημιουργική φυγή γιο τον απλό άνθρωπο, το πέρασμα σ’ ένα άλλο κόσμο, όχι απαραίτητα ψεύτικο, αλλά σίγουρα πιο μαγικό, γεμάτο συγκινήσεις και αποκαλύψεις. Συχνά ο απλός άν­θρωπος ταυτίζεται με τον ήρωα – το μήνυμα, βλέπει τον εαυτό του μέσα στο έργο. νιώθει και βιώνει αυτό που δεν μπόρεσε στην πραγματικότητα, ολοκλη­ρώνεται και όχι σπάνια δικαιώνεται σαν ύπαρξη. Είναι λοιπόν η τέχνη εκδή­λωση ολόκληρου του ψυχικού και πνευματικού κόσμου του ανθρώπου, είναι ακόμη διέξοδο υπαρξιακό.

• Η τέχνη είναι ο ασφαλέστερος δείκτης του πολιτισμού μιας εποχής. Τίποτε δεν είναι τόσο αντιπροσωπευτικό της εποχής του όσο αυτή. Μέσα απ’ αυτή φανερώνεται ανάγλυφα η κουλτούρα, τα ήθη, τα έθιμα, οι θρησκευτικές παραδόσεις, οι αντιλήψεις και οι ευαισθησίες ενός λαού αλλά και ο τεχνικός του πολιτισμός.

Η  σχέση εποχής -Καλλιτέχνη

Πρόκειται για μια διαλεκτική, δυναμική, αμφίδρομη σχέση, για μια σχέση αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης. «Όπως ο ποταμός με τη ροή του φτιά­χνει την κοίτη του, αλλά και η κοίτη με τη μορφή της δίνει κατεύθυνση και κίνηση στον ποταμό, έτσι και οι μεγάλοι δημιουργοί επηρεάζουν, καθορίζουν (με το έργο τους) την εποχή τους. αλλά και επηρεάζονται, καθορίζονται από τα ρεύματα που διασταυρώνονται μέσα σ’ αυτήν καν συνθέτουν την ιδιο­μορφία τους (Ευ. Παπανούτσος).

Η εποχή: εμπνέει, φορτίζει, «ντύνει» ηθικά – πνευματικά . αισθητικά τον καλλιτέχνη. Ο δημιουργός δεν παύει να είναι «παιδί της εποχής του»,

Ο καλλιτέχνης εκφράζει την εποχή του, είναι η ευαίσθητη κεραία, Ο σεισμογράφος – παλμογράφος της εποχής. Δημιουργεί – πλάθει – αφυπνίζει συνει­δήσεις, μεταδίδει τις ανησυχίες – την προβληματική της εποχής του, ανακαλύ­πτει νέες εστίες όρασης τη;, νέες ανεξιχνίαστες μέχρι τώρα πλευρές της.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Ενδεικτική προλογική σκέψη (αίτιο – αποτέλεσμα)

Είναι η τέχνη η υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου να εξωτερικεύει τις ιδέες, τα συ­ναισθήματα του και να επικοινωνεί. Αφότου δε η εξωτερίκευση αυτή έγινε με καλαίσθητο τρόπο, δημιουργήθηκε η Τέχνη.

Ανάλυση της έννοιας Ορισμός και διαίρεση της

Ορισμός : Τέχνη είναι η πνευματική σύλληψη και έκφραση του ωραίου. Το καλλιτέ­χνημα είναι σύνθεση ενός περιεχομένου (ιδέας) με μια συγκεκριμένη μορφή. Ο αρμονικός συνδυασμός περιεχομένου και μορφής εξαρτάται από την ευαισθη­σία, την πνευματικότητα (ο πνευματικός άνθρωπος) και την επιδεξιότητα του καλλιτέχνη-δημιουργού (ο τεχνίτης).

Διαίρεση: Ανάλογα με τα μέσα που χρησιμοποιούνται διακρίνουμε και τις μορφές της Τέχνης:

• τις εικαστικές: αρχιτεκτονική, πλαστική, ζωγραφική,

• τις τονικές: ποίηση, μουσική και

• τις μιμικές: χορός, θέατρο.

Η μορφωτική αξία της Τέχνης

• Καλλιέργεια των αισθητικών κριτηρίων,

• ανάπτυξη της ευαισθησίας και της καλαισθησίας (τάξη, ρυθμός, συμμετρία, αρμονία, στοιχεία πολύ απαραίτητα για τη βελτίωση της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου).

• Ανάπτυξη της παρατηρητικότητας, της φαντασίας και της πρωτοτυ­πίας.

• Καλλιέργεια του λόγου (με την ευρεία σημασία της λέξης).

• Ψυχαγωγία με την αισθητική συγκίνηση και απόλαυση που προσφέρει.

• Μόρφωση με τη μετάδοση ιδεών, γνώσεων και προβληματισμών.

• Με το αγαθό, το ιδεώδες και το αληθινό, που μπορεί να πυκνώνονται σε ένα καλό έργο Τέχνης, διαμορφώνεται το ήθος, η αντίληψη της ζωής και οι αξίες του φιλότεχνου.

• Εξευγενίζει, εκλεπτύνει το χαρακτήρα, καταπραΰνει τα πάθη και λυ­τρώνει.

• Γνώση της αξίας —άρα και σεβασμός— της πολιτιστικής κληρονομιάς και της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Η κοινωνική της σημασία

• Στη μορφωτική της αξία βρίκεται, κυρίως, και η κοινωνική της σημασία:

• Απελευθερώνει. Το καλλιτέχνημα είναι πάντα έργο ενός ελεύθερου ανθρώπου που με την οξυδέρκεια και τη φαντασία του μπορεί να δια­κρίνει περιορισμούς και αδικίες. Έτσι, η καλλιτεχνική δημιουργία με­τατρέπεται συχνά σε φωνή διαμαρτυρίας και αντίστασης και καλεί το φιλότεχνο στην αναζήτηση και της δικής του ελευθερίας.

• Συντροφεύει τον άνθρωπο στη χαρά και στη λύπη (παρηγοριά).

• Τονώνει τη θρησκευτική πίστη.

• Ενισχύει τα φιλειρηνικά αισθήματα.

• Εμπνέει την αγάπη για τη φύση.

• Φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους. «Τίποτε δε μας ενώνει καλύτερα από μια κοινή καλλιτεχνική συγκίνηση» λέει ο Σεφέρης

Η Τέχνη στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο

«Η αισθητική αγωγή δεν είναι πολυτέλεια· είναι ανάγκη» (Κ. Τσάτσος). Εντούτοις, η αισθητική αγωγή στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο, ιδιαίτερα στο Λύκειο, είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Παραδείγματα

• Τα καλλιτεχνικά μαθήματα θεωρούνται δευτερεύοντα.

• Η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (εκθέσεων ζωγραφικής, συναυ­λιών, χορού και θεατρικών παραστάσεων) θεωρούνται απώλεια χρόνου.

• Δεν υπάρχουν οργανωμένες θεατρικές και μουσικοχορευτικές ομάδες μαθητών ούτε και ενθαρρύνεται η σύσταση τέτοιων ομάδων.

• Τα μέσα καλλιτεχνικής αγωγής, π.χ. μουσικά όργανα, λείπουν παντελώς από το σχολείο.

• Τα μαθήματα που αναφέρονται στην ιστορία της Τέχνης γίνονται, συ­νήθως, χωρίς το απαραίτητο οπτικό υλικό ή, αν πρόκειται για ελληνικά έργα Τέχνης, μακριά από τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους όπου βρίσκονται.

Αίτια υποβάθμισης της τέχνης στο σχολείο

• Η ωφελιμιστική αντίληψη που επικρατεί στην κοινωνία μας έχει δια­βρώσει και το σχολείο μας.

• Ο ανταγωνισμός έχει επιβάλει τους όρους του και στη μάθηση.

• Οι απαιτήσεις για εξειδίκευση.

• Η νοοτροπία που έχουν πολλοί, πως η Τέχνη είναι ανώφελη, αφού δεν έχει τα απτά αποτελέσματα που έχουν τα εφόδια μιας καλής ε­παγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης.

• Το περιεχόμενο σπουδών, με το οποίο έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη διανοητική, και ελάχιστη στη συναισθηματική, καλλιέργεια των μαθη­τών.

Ενδεικτική επιλογική σκέψη (προτάσεις και συνόψιση)

Για να πάρει η Τέχνη τη θέση που της ταιριάζει στο σχολείο μας, χρειάζεται μια άλλη εκπαιδευτική αντίληψη και φιλοσοφία. Όσο θα παραμένει κυρίαρχη εκπαιδευτική επιλογή η μετάδοση τυποποιημένων γνώσεων, ο ανταγωνισμός, η επιτυχία στις εξετάσεις, τόσο η Τέχνη θα βρίσκεται στο περιθώριο της σχο­λικής ζωής. Γιατί Τέχνη σημαίνει ελεύθερη έκφραση, φαντασία, πρωτοτυπία, δημιουργία, παιχνίδι, ελεύθερος χρόνος, αγάπη για τη ζωή και τις ομορφιές της.

Ποια είναι η αποστολή της τέχνης;

• Αποστολή (σκοπός) της τέχνης (στρατευμένης ή αστράτευτης) εί­ναι,:

• να απεικονίσει το ωραίο και να εκφράσει τον εσωτερικό κόσμο του καλλιτέχνη ·

• να γεννήσει την αισθητική συγκίνηση ·

• να εξυψώνει τον άνθρωπο και να τον λυτρώνει εσωτερικά ·

• να απομακρύνει τον άνθρωπο από την πεζότητα της καθημερι­νής ζωής·

• να μορφώνει λυτρώνοντας από τα πάθη και ηθικοποιώντας ·

• να εκφράζει τη ζωή σ’ όλες τις πτυχές της ·

• να καθοδηγεί την κοινωνία ιδεολογικά, πνευματικά, ηθικά ·

• να δίνει παραδείγματα (πρότυπα) για μίμηση ή αποφυγή.

Ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;

Ο αληθινός καλλιτέχνης:

• κινείται ελεύθερα, συλλαμβάνει την ιδέα και μορφοποιεί την ύλη·

• δημιουργεί έργα που προκαλούν αισθητική απόλαυση ·

• παραμερίζει το πρόσκαιρο και συλλαμβάνει το αιώνιο ·

• γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον ·

• εκφράζει την εποχή του με την οποία άμεσα συνδέεται ·

• επηρεάζεται από την κοινωνία και με τη σειρά του επηρεάζει την κοινωνική ζωή ·

• εμβαθύνει στον τρόπο ζωής μιας εποχής·

• εκφράζει την επιθυμία του ανθρώπου για ελεύθερη δημιουργία ·

• εκφράζει την αντιφατικότητα και προβληματικότητα της εποχής μας-

• περιφρονεί το καθιερωμένο και αρνείται το συμβιβασμό ·

• προβληματίζει, -ενεργοποιεί, κάνει ρεαλιστή το σύγχρονο άν­θρωπο ·

• εκφράζει το άγχος, την αγωνία και τον παλμό της εποχής μας ·

• γίνεται πομπός και δέκτης των μηνυμάτων της ανθρώπινης ζωής·

• είναι ο σεισμογράφος κάθε κοινωνικής μεταβολής·

• είναι δημοκράτης και υπεύθυνος πολίτης.

30. ΕΡΓΑΣΙΑ

Ορισμός : Εργασία είναι η συστηματική προσπάθεια του ανθρώπου για ικανοποίηση ατομικών και κοινωνικών αναγκών. Η εργασία διακρίνεται σε πνευματική και σε σωματική.

Γιατί η εργασία είναι πηγή ευτυχίας και δημιουργίας;

• δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του ανθρώπου.

• είναι πηγή χαράς και αισιοδοξίας.

• τονώνει την αυτοπεποίθηση και την αποφασιστικότητα του ανθρώπου.

• σφυρηλατεί την εργατικότητα και τη θέληση.

• προβάλλει την προσωπικότητα του εργαζόμενου.

• διαιωνίζει τα δημιουργικά έργα και το «Εγώ» του εργαζόμενου.

• κάνει τον εργαζόμενο δραστήριο, αισιόδοξο, υπεύθυνο και αξιοπρεπή.

• γεννά το αίσθημα της ασφάλειας και της σιγουριάς για το μέλλον,

• αποδεσμεύει τις δημιουργικές ικανότητες του ανθρώπου.

• χαρίζει τη χαρά της δημιουργίας.

• αναπτύσσει όλες τις κλίσεις, τις ικανότητες και τις δεξιότητες του ατόμου.

• προβάλλει τις κατακτήσεις του εργαζόμενου ανθρώπου σε όλους τους τομείς δράσης (στον οικονομικό, επιστημονικό, τεχνικό, κοινωνικό και πολιτιστικό τομέα).

• ικανοποιεί την έμφυτη τάση για δημιουργία.

• καλλιεργεί το πνεύμα του εργαζόμενου.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας;

• απαλλάσσει τον άνθρωπο από περιττό σωματικό ή πνευματικό μόχθο.

• αυξάνει τον ελεύθερο χρόνο στον εργαζόμενο.

• συντελεί στη μαζική και ποιοτική παραγωγή.

• λυτρώνει τον εργαζόμενο από τη σωματική και ψυχική φθορά.

• ανεβάζει το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.

• τονώνει το πνεύμα της συνεργασίας και την κοινωνικότητα του ανθρώπου.

• συμβάλλει στην ποιότητα της ζωής.

• πετυχαίνει οικονομία μόχθου, χρόνου, χρημάτων.

• εκμηδενίζει το χρόνο εκμάθησης νέας εργασίας.

• είναι ο κυριότερος συντελεστής της ατομικής και της κοινωνικής προόδου.

• μειώνει το χρόνο και το κόστος της παραγωγής.

• διεκπεραιώνει πιο γρήγορα την εργασία.

• επιτρέπει σης επιχειρήσεις να προσφέρουν στο κοινό καταναλωτικά αγαθά σε προσιτές τιμές.

Ποια είναι τα μειονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας;

• περιορίζει τη δημιουργική εργασία.

• περιορίζει την πρωτοβουλία και την αυτενέργεια.

• αυτοματοποιεί και μηχανοποιεί την εργασία.

• εισάγει την εξειδικευμένη εργασία.

• κάνει τον εργαζόμενο ρομπότ, εξάρτημα της παραγωγικής μηχανής.

• αυξάνει υπέρμετρα την ανεργία.

• ρυπαίνει και καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον.

• πνίγει τον εργαζόμενο στην ανία και στη μονοτονία, στην πλήξη και στην απογοήτευση.

• συντελεί στην επαγγελματική εξειδίκευση και στην κατάτμηση της όλης παραγωγής.

• αφαιρεί από τον εργαζόμενο τον ενθουσιασμό και το «μεράκι» για εργασία.

• περιορίζει τον εξειδικευμένο επιστήμονα σ’ ένα μόνο τομέα του επιστητού.

• αφαιρεί από τον εργαζόμενο τη χαρά της δημιουργίας. Ο εργαζόμενος παράγει εμπορεύματα. Δε βρίσκει κανένα νόημα και καμιά ευχαρί­στηση στην εργασία του.

• αλλοτριώνει τον εργαζόμενο, αφού τον αναγκάζει να εργάζεται μο­νότονα και να σκέφτεται μηχανικά.

• κουράζει ψυχικά τον εργαζόμενο και του προκαλεί ανία.

Ποιες υλικές, πνευματικές και ηθικές ωφέλειες προέρχονται από την εργασία;

• ικανοποιούνται οι υλικές ανάγκες του ανθρώπου.

• βελτιώνονται οι συνθήκες διαβίωσης του.

• μετατρέπονται οι πρώτες ύλες σε χρήσιμα αγαθά.

• τονώνεται η σωματική υγεία του ανθρώπου.

• εξασφαλίζονται η οικονομική ανεξαρτησία, οι ανέσεις και τα κατα­ναλωτικά αγαθά.

• αξιοποιούνται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές κάθε χώρας.

• ανεβαίνει η ποιοτική στάθμη της παραγωγής,

• ακονίζεται και οξύνεται το ανθρώπινο πνεύμα.

• γίνονται ανακαλύψεις και εφευρέσεις.

• προωθείται η επιστημονική έρευνα.

• ανακαλύπτονται οι φυσικοί νόμοι.

• δημιουργούνται τα αθάνατα έργα της επιστήμης και της τέχνης.

• αναζητείται η επιστημονική αλήθεια.

• αξιοποιούνται οι πνευματικές ικανότητες του ανθρώπου.

• παράγονται πνευματικά προϊόντα.

• διευρύνονται οι γνώσεις και οι έρευνες.

• καλλιεργείται η κρίση και η λογική του ανθρώπου,

Ηθικές ωφέλειες της εργασίας

• προσαρμόζει ο άνθρωπος τη συμπεριφορά του σύμφωνα με τις ηθικές αρχές και αξίες.

• γίνεται ο άνθρωπος ηθική προσωπικότητα.

• συσφίγγονται οι σχέσεις μεταξύ των πολιτών.

• γίνεται ο εργατικός άνθρωπος αισιόδοξος, τίμιος, χαρούμενος, κοι­νωνικός, ευτυχισμένος.

• διατηρεί ο άνθρωπος την αξιοπρέπεια του και απομακρύνεται από τα πάθη και τα ένστικτα του.

• νιώθει έντονα τη χαρά της δημιουργίας.

• χαλυβδώνει και σφυρηλατεί τον ανθρώπινο χαρακτήρα.

• κατακτά ο εργαζόμενος την οικονομική, την πνευματική και την ηθική του ανεξαρτησία.

• θεμελιώνεται η κοινωνία πάνω στη συνεργασία και την αλληλεγγύη.

• επικρατεί η τάξη και η αρμονία, η κοινωνική γαλήνη και η αρμονική κοινωνική συμβίωση.

• οπλίζεται ο άνθρωπος με υπομονή και επιμονή, με αισιοδοξία και θάρρος.

• κερδίζει την εκτίμηση και την αναγνώριση των άλλων.

• ικανοποιεί τα ενδιαφέροντα του και γίνεται άνθρωπος της πρωτοβουλίας και της αυτενέργειας.

• πραγματοποιεί τους πόθους και τα όνειρα του.

• γίνεται έντιμος και ηθικός, ειλικρινής, και φιλαλήθης.

Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από την ανάγκη. Με την εργασία ο άνθρωπος:

• αντιμετωπίζει όλες τις ανάγκες του.

• γίνεται αυτάρκης και οικονομικά ανεξάρτητος.

• βελτιώνει τους όρους ζωής του.

• δημιουργεί επιχείρηση συνδυάζοντας εργασία και κεφάλαιο

• αποκτά όλα τα αγαθά, ακολουθώντας το αρχαίο γνωμικό «τα αγαθά με κόπους αποκτιώνται».

• λύνει τα οικονομικά του προβλήματα.

• αποφεύγει την οικονομική εξάρτηση.

• εξασφαλίζει τα υλικά και τα πνευματικά αγαθά.

• υλοποιεί τις υλικές του επιθυμίες και τις πνευματικές του ανάγκες, β) Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από την ανία, Με την εργασία ο άνθρωπος:

• γεμίζει τη ζωή του με ενδιαφέροντα.

• αγωνίζεται με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία.

• γίνεται αποφασιστικός και αισιόδοξος, δραστήριος και αγωνιστής.

• απομακρύνει τη μελαγχολική ανία, τη ματαιοδοξία, την κενοδοξία, την απαισιοδοξία.

• γεμίζει το ψυχικό κενό που δημιουργεί η απραξία και η αδράνεια του.

• ανοίγει τον ορίζοντα δράσης του.

• ελευθερώνεται από την πλήξη και τη μονοτονία, από την τυποποίηση και τη ρουτίνα.

• αξιοποιεί τη δημιουργική του φαντασία.

• δημιουργεί πρωτότυπα και ελεύθερα έργα.

• λυτρώνεται από την εξειδικευμένη, μηχανοποιημένη, τυποποιημένη και ανιαρή εργασία.

Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από το ελάττωμα. Με την εργασία ο άνθρωπος:

• απομακρύνεται από την οκνηρία, την αργία, τη φυγοπονία, τη δια­φθορά.

• απαλλάσσεται από τα ελαττώματα, τις αδυναμίες και τα πάθη του.

• διατηρεί την αξιοπρέπεια και την εντιμότητα του.

• γίνεται εγκρατής και αυτοκυρίαρχος, συνετός και νομοταγής.

• δε γίνεται παράνομος και απατεώνας, διεφθαρμένος και αλλοτριω­μένος.

• δεν πέφτει σε κακίες και ανηθικότητες, σε ψέματα και εγκλήματα.

• απομακρύνεται από τη νωχέλεια και την οκνηρία, τη νωθρότητα και την τεμπελιά.

• αποφεύγει ηθικές παρεκτροπές και λυτρώνεται από τα πάθη του.

31. ΑΝΕΡΓΙΑ

ΑΙΤΙΑ

1. Η τεχνολογική ανάπτυξη σε πολλούς τομείς της οικονομίας αποστερεί την εργασία από αρκετά άτομα.

Οι μικρότερες επιχειρήσεις εξαιτίας του άνισου ανταγωνισμού τους με τις μεγάλες επιχειρήσεις διαλύονται, με αποτέλεσμα να κορυφώνεται η ανεργία.

Πολλοί επιχειρηματίες δεν αξιοποιούν τα κέρδη τους παραγω­γικά με επενδύσεις.

4. Η οικονομία των υπανάπτυκτων χωρών δε μπορεί να ανταπο­κριθεί στη γρήγορη αύξηση της προσφοράς εργασίας, λόγω του υπερπληθυσμού των χωρών του Τρίτου Κόσμου.

5. Η διεθνής ύφεση της οικονομίας, ο πληθωρισμός, η επενδυτική άπνοια, η είσοδος της τεχνικής στην οικονομία είναι τα κυριότερα αίτια της ανεργίας στη σύγχρονη εποχή.

6. Η έλλειψη σωστού προγραμματισμού για τη λειτουργία επαγ­γελμάτων δημιουργεί τον κορεσμό σε ορισμένα επαγγέλματα, ενώ σε άλλα επαγγέλματα υπάρχει περιορισμένος αριθμός ατόμων που τα εξασκούν.

7. Πολλές ξένες χώρες που απορροφούσαν το πλεόνασμα των ερ­γατικών χεριών των διαφόρων χωρών έχουν κλείσει την αγορά εργασίας τους, γιατί αντιμετωπίζουν κι αυτές πρόβλημα ανερ­γίας.

8. Το φαινόμενο της πολυθεσίας και της υπερωριακής απασχό­λησης επιτείνει το σοβαρό πρόβλημα της ανεργίας.

9. Οι ώριμοι εργαζόμενοι χάνουν την εργασία τους εξαιτίας της τεχνολογικής προόδου.

10. Η έλλειψη προγραμμάτων για δημιουργία νέων θέσεων εργα­σίας αυξάνει την ανεργία.

11. Η έλλειψη κατάλληλου προγραμματισμού, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προοπτικές της εργασίας, και η ανεπάρκεια επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι παράγοντες που υποδαυλί­ζουν την ανεργία.

12. Από την ανεργία υποφέρουν περισσότερο οι νέοι, οι ανειδίκευτοι εργάτες και οι γυναίκες.

13        Η ξενομανία και ο μιμητισμός καταπολεμούν τα εγχώρια προϊόντα και αυξάνουν την ανεργία.

14. Η αστυφιλία, ο υδροκεφαλισμός της Αθήνας, ο συγκεντρωτισμός της δημόσιας διοίκησης αυξάνουν την ανεργία.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

1. Οι άνεργοι νιώθουν παραγκωνισμένοι και καταδικασμένοι από κοινωνία.

2. Οι άνεργοι οδηγούνται στην απαισιοδοξία, στον μηδενισμό, παρανομία, στην εγκληματικότητα, στις επαναστατικές κοινωνικές ιδεολογίες.

3. Οι άνεργοι νέοι νιώθουν ένα πλέγμα ενοχής, γιατί ζουν σε βάρος των  οικογενειών τους.

4. Οι άνεργοι νέοι εξαναγκάζονται να ασκούν επαγγέλματα δια­φορετικά απ’ αυτά που διάλεξαν οι ίδιοι.

5. Η ανεργία εμφανίζεται έντονα στις τάξεις των Νεοελλήνων που αποφοιτούν από τα Λύκεια ή από τα ΑΕΙ και ΤΕΙ.

6. Οι άνεργοι νέοι συνήθως περιθωριοποιούνται (γίνονται ναρκο­μανείς, εγκληματίες, αναρχικοί).

7. Η ανεργία δημιουργεί το άγχος, την ανασφάλεια, τις ψυχοπάθειες.

8. Σοβαρές είναι οι κοινωνικές συνέπειες της ανεργίας: χαμηλό βιοτικό επίπεδο, επαιτεία, εγκληματικότητα, ναρκωτικά, απερ­γίες, εξεγέρσεις.

ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

1. Η απαγόρευση της διπλοθεσίας και ο περιορισμός των υπερωριών θα δώσει νέες θέσεις εργασίας.

2. Οι ιδιωτικές και κρατικές επενδύσεις, η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και η ίδρυση βιομηχανιών, εκεί που υπάρχει με­γάλη αύξηση της ανεργίας, θα περιορίσουν πολύ το οξύ πρόβλημα της ανεργίας.

3. Το κράτος πρέπει να δημιουργήσει καλύτερες ευκαιρίες απα­σχόλησης.

4.) Το ελληνικό κράτος πρέπει να χρηματοδοτεί εκείνους που θέ­λουν να μετεγκατασταθούν στην επαρχία, για να ανοίξουν νέες παραγωγικές εργασίες (δηλαδή να δίνει δάνεια με ευνοϊκότερους όρους).

5. ‘Ο επαγγελματικός προσανατολισμός θα συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας, γιατί την αντιμετωπίζει προληπτικά και χρησι­μοποιεί καλύτερα το εργατικό δυναμικό.

6. Η ανεργία πρέπει να επηρεάσει το νέο στην εκλογή του επαγγέλματός του.

7. Το ελληνικό κράτος οφείλει να δημιουργήσει ίσες ευκαιρίες εξέλιξης σ’ όλους τους νέους και ιδιαίτερα στους μη προνομι­ούχους.

8. Η ελληνική πολιτεία πρέπει να βελτιώσει ποιοτικά και ποσο­τικά την εκπαίδευση και παράλληλα να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας για τους νέους.

9. Οι Νεοέλληνες πρέπει ν’ αλλάξουν νοοτροπία, δηλαδή να πάψουν να υποτιμούν τα χειρωνακτικά επαγγέλματα και να στρέφονται μόνο στις επιστήμες και στις διοικητικές θέσεις.

10. Η στροφή προς τα τεχνικά επαγγέλματα είναι μια λύση για την ανεργία στην Ελλάδα.

11. Το ελληνικό κράτος πρέπει ν’ ανοίξει νέους τομείς οικονομικής δράσης. Συγκεκριμένα μπορεί να πετύχει την επιστημονική ιχθυοκαλλιέργεια, την επιστημονικοποίηση της κτηνοτροφίας, τη χρησιμοποίηση των σύγχρονων μηχανών στη γεωργία, την επέκταση της ανθοκομίας, την κατασκευή μεγάλων δημόσιων παραγωγικών έργων.

12. Η ελληνική πολιτεία οφείλει να αξιοποιήσει τις γυναίκες που κρύβουν σημαντική παραγωγικότητα και παράλληλα να δημι­ουργήσει νέες θέσεις εργασίας για τις γυναίκες.

13. Η ανεργία των γυναικών μπορεί να αντιμετωπιστεί με την ει­δίκευση τους σε επαγγέλματα που παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην παραγωγή.

14. Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) πρέπει να συνεχίσει και να διευρύνει τα προγράμματα του για επιδότηση νέων θέσεων εργασίας. Να καταβάλλει επιδόματα ανεργίας. Να βρίσκει εργασία σε άνεργους. Να παρέχει επαγ­γελματική εκπαίδευση απ’ τις σχολές ταχύρρυθμης εκπαίδευ­σης. Να παρέχει επαγγελματικό προσανατολισμό στους νέους.

32. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

Ποιοι λόγοι επέβαλαν την εξειδίκευση σης μέρες μας;

1. Οι ανθρώπινες γνώσεις είναι άπειρες, ενώ η ανθρώπινη διάνοια είναι πεπερασμένη.

2. Σήμερα τα επαγγέλματα είναι περισσότερα, συγκριτικά με το παρελθόν.

3. Οι επιστημονικοί και οι οικονομικοί ανταγωνισμοί είναι δι­εθνείς.

4) Ο μεγάλος καταμερισμός της εργασίας οδηγεί στην ολοένα και

μεγαλύτερη εξειδίκευση.

5. Η ανάγκη για ποσοτική αύξηση της παραγωγής πηγάζει από την καταναλωτική τάση του σύγχρονου ανθρώπου.

6. Η σύγχρονη κοινωνία απαιτεί εξειδίκευση σε μια ορισμένη ερ­γασία για μια μεγαλύτερη ποσοτική και καλύτερη ποιοτική απόδοση.

7. Η ακρίβεια και η ταχύτητα, ο γρήγορος ρυθμός της σύγχρονης ζωής και οι πολλές ανάγκες είναι τα κύρια γνωρίσματα της εποχής μας.

8. Οι καθημερινές ανάγκες αυξάνονται κατά γεωμετρική πρόοδο, ενώ τα αγαθά παράγονται κατά αριθμητική πρόοδο.

9. Ο άνθρωπος δε μπορεί να κάνει όλες τις εργασίες. Αποδίδει περισσότερο σε μια εργασία που είναι σύμφωνη με τις προτι­μήσεις, κλίσεις και δεξιότητες του.

10. Ο εξειδικευμένος άνθρωπος παράγει περισσότερα σε λιγότερο χρόνο · δίνει υπεύθυνες απαντήσεις στα θέματα που απασχο­λούν τον κλάδο του · μελετά ολόπλευρα, βαθιά, λεπτομερειακά, όχι ερασιτεχνικά το αντικείμενο της έρευνας ή της εργασίας του.

Ποια είναι τα θετικά αποτελέσματα της εξειδίκευσης;

• πετυχαίνουμε ταχύτητα και ακρίβεια στην εργασία · παράγουμε περισσότερα αγαθά σε λιγότερο χρόνο ·

• βελτιώνουμε την ποιότητα των προϊόντων μας ·

• ανεβάζουμε το βιοτικό επίπεδο του συνόλου

• βρίσκουμε ευκολότερα και γρηγορότερα λύσεις στα προβλήματα του κλάδου μας·

• αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση το αντικείμενο της ερευνάς μας · .

• εξετάζουμε σε βάθος και σε πλάτος το αντικείμενο που μας απα­σχολεί·

• εμπνέουμε εμπιστοσύνη στους συνανθρώπους μας με τις σωστές και υπεύθυνες απαντήσεις που δίνουμε στα ζητήματα που τους απασχολούν ·

• διαθέτουμε πλούσια πείρα, που βοηθάει στην πιο οικονομική, πιο μαζική, πιο ανώτερη ποιοτικά βιομηχανική παραγωγή ·

• μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και να επιλύσουμε καλύτερα τα επιμέρους προβλήματα συγκριτικά με κείνους που έχουν μόνο γενικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις ·

• οργανώνουμε πιο καλά, πιο συστηματικά, πιο μεθοδικά την επι­στημονική μας έρευνα ·

• τελειοποιούμε την εργασία μας, αφού συγκεντρώνουμε το ενδι­αφέρον μας μόνο σ’ ένα αντικείμενο ·

• μειώνοντας το χρόνο εργασίας αυξάνουμε τον ελεύθερο χρόνο μας. Έτσι τονώνουμε πιο πολύ την έμφυτη κοινωνικότητα μας ·

• γινόμαστε οι «ειδικοί», οι απαραίτητοι για την κοινωνική πρό­οδο·

• οργανώνοντας την εργασία μας πάνω σε ορθολογιστικό πρό­γραμμα, αυξάνουμε την παραγωγή και γενικά ανεβάζουμε ποι­οτικά τη στάθμη της ζωής μας και το βιοτικό επίπεδο του συ­νόλου ·

• ικανοποιούμε τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και παράλληλα τις κοινωνικές ανάγκες.

Ποια είναι τα αρνητικά αποτελέσματα της εξειδίκευσης;

• τυποποιούμε, μηχανοποιούμε την εργασία μας·

• εντοπίζουμε το ενδιαφέρον μας σε μεμονωμένα αντικείμενα·

• θυσιάζουμε την έκταση για να επιδοθούμε στη λεπτομέρεια

• στενεύουμε τον ορίζοντα της γνώσης μας·

• κουράζουμε το νευρικό μας σύστημα με τη μονομερή, ανιαρή και τυποποιημένη εργασία μας ·

• ζημιώνουμε τη δημιουργική μας φαντασία·

• εμποδίζουμε την ελεύθερη εξωτερίκευση του εσωτερικού μας κό­σμου ·

• δε βάζουμε στο έργο μας κάτι από το «μεράκι» και το «γούστο» μας·

• χάνουμε την ιδιότητα του «καθολικού ανθρώπου», αφού αιχμα­λωτιζόμαστε στη μονοδιάστατη λεπτομέρεια · δεν αποδίδουμε στην εργασία που δε μας κεντρίζει το ενδιαφέ­ρον·

• γινόμαστε ατομιστές, υπερόπτες, φίλαυτοι, εγωιστές, αδιάφοροι για την κοινωνική πρόοδο ·

• θυσιάζουμε την ευαισθησία και τη φαντασία στο βωμό του κέρ­δους, π.χ. γινόμαστε έμποροι και όχι δημιουργοί έργων τέχνης ή επιστήμης·

• αναζητούμε στη φυγή τη λύτρωση από τις καθημερινές ανάγκες ·

• χάνουμε τη χαρά της δημιουργίας, αφού πάντοτε συμμετέχουμε μόνο σε μια φάση της δημιουργίας του έργου ·

• τροφοδοτούμε την αλαζονική αυταπάτη για φιλόδοξες επιδι­ώξεις τίτλων και αμοιβών, που εξευτελίζουν την ανεκτίμητη αξία κάθε επιστημονικής έρευνας.

Τα υπέρ της επιστημονικής εξειδίκευσης:

• Η επιστημονική έρευνα συσσώρευσε πλήθος γνώσεων, κυρίως στο 19 ο και 20 ό αιώνα. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη διαί­ρεσης και κατανομής των γνώσεων σε επιμέρους ειδικότητες. Σήμερα οι επιστήμονες αποσχίζονται σε κλάδους.

• Η σημερινή δομή της κοινωνίας και οι σημερινές ανάγκες επι­τάχυναν την επιστημονική εξειδίκευση, σαν αναγκαία διέξο­δο, για την προώθηση των επιδιώξεων του σύγχρονου ανθρώ­που.

• Ο σημερινός επιστήμονας εξειδικεύεται, δηλαδή εντοπίζει τα ενδιαφέροντα του σ’ ένα μόνο τομέα της επιστήμης.

• Ο εξειδικευμένος επιστήμονας προάγει την έρευνα, διανοίγει νέους ορίζοντες στη γνώση, θεωρείται ο «ειδικός», προσφέρει στην κοινωνία τα προϊόντα της επιστημονικής του έρευνας.

• Όσο καλύτερα γνωρίζει ο επιστήμονας το αντικείμενο της ερευνάς του, όσο αμφιβάλλει για τα αποτελέσματα της ερευ­νάς του, τόσο περισσότερες εφευρέσεις προσθέτει στις παλιές, τόσο περισσότερο ωφελεί το σύνολο.

Τα κατά της επιστημονικής εξειδίκευσης:

• Ο εξειδικευμένος επιστήμονας αυτοπεριορίζεται στην ειδικό­τητα του και έτσι απομονώνεται από τα κοινωνικά προβλήμα­τα.

• Η επιστημονική εξειδίκευση συντελεί στη διάσπαση της οργα­νικής ενότητας της επιστήμης.

• Η επιστημονική εξειδίκευση εκμηδενίζει τις πνευματικές και •ψυχικές δυνάμεις του επιστήμονα, απονεκρώνει τις δημιουρ­γικές του ικανότητες, γενικά παρεμποδίζει την ολοκλήρωση του.

• Η επιστημονική εξειδίκευση μπορεί να οδηγήσει τον επιστή­μονα στην τυποποίηση, στη μονοδιάστατη αντίληψη της ζωής, στην πνευματική μονομέρεια.

Η επιστημονική εξειδίκευση δεν οδηγεί αναγκαστικά στην πνευματική μονομέρεια:

• Αν ο επιστήμονας έχει πολύπλευρα ενδιαφέροντα και δεν απομονώνεται από τα πνευματικά – κοινωνικά προβλήματα της εποχής του, δεν οδηγείται, σαν εξειδικευμένος, στη πνευ­ματική μονομέρεια.

• Αν ο εξειδικευμένος επιστήμονας συνδυάσει την επιστημονική του εξειδίκευση με τη γενική μόρφωση, θα αντιταχθεί στην πνευματική μονομέρεια, στην οποία κινδυνεύει να οδηγηθεί.

• Αν ο εξειδικευμένος επιστήμονας ενημερώνεται στις νεότερες εξελίξεις της επιστήμης του και παράλληλα ενδιαφέρεται για τα επιτεύγματα των άλλων επιστημονικών κλάδων, δεν κινδυ­νεύει να γίνει μονόπλευρος, μονομερής πνευματικά.

• Αν ο επιστήμονας πιστεύει ότι δεν είναι αρκετή η κατάρτιση του στην οικεία επιστήμη του, όσο μεγάλη κι αν είναι, τότε θα προσπαθεί να πλησιάσει, τουλάχιστο, τους συγγενείς κλάδους των επιστημών ώστε να απελευθερώσει το πνεύμα του από την πνευματική μονομέρεια.

• Αν ο επιστήμονας καλλιεργηθεί εσωτερικά με την ανθρωπι­στική παιδεία, αν ικανοποιήσει τα ενδιαφέροντα του, αν ενη­μερώνεται γύρω από τα επιτεύγματα άλλων επιστημονικών κλάδων, αν εκμεταλλεύεται δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του, τότε θ’ αποφύγει την πνευματική μονομέρεια, στην οποία τον οδηγεί η υπέρμετρη επιστημονική του εξειδίκευση.

Πώς μπορούν ν’ αντιμετωπισθούν οι κίνδυνοι της εξειδίκευσης;

• Είναι απαραίτητη η εξειδίκευση στην εποχή μας, αρκεί να μην κλείνει το σύγχρονο άνθρωπο σ’ ένα μόνο δίαυλο της γνώσης.

• Χρειάζεται η εξειδίκευση, αλλά και η γενική καλλιέργεια, η αν­θρωπιστική μόρφωση.

• Το άτομο που περιορίζει τις γνώσεις του μέσα στα όρια του επαγγέλματος ή της επιστήμης του θ’ αποτύχει στη ζωή. Γι’ αυτό πρέπει το άτομο ν’ αποκτήσει γενικές και ειδικές γνώσεις.

• Η επαγγελματική ή η επιστημονική κατάρτιση δεν είναι αρκετή. Ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται πνευματικά εφόδια, για να είναι ολοκληρωμένος και πάνοπλος στον αγώνα της ζωής.

• Η ειδικότητα του καθενός πρέπει να λαμβάνεται ανάλογα με τις κλίσεις του.

• Ο σύγχρονος επιστήμονας πρέπει να εξειδικεύεται συνέχεια, αλλά και να αποφεύγει το αδιέξοδο της πνευματικής μονομέρει­ας.

• Ο εξειδικευμένος επιστήμονας ή επαγγελματίας πρέπει να φροντίζει τόσο για την ατομική όσο και για την κοινωνική πρόοδο · να κατανοεί τους συνανθρώπους του · να βλέπει τις επιστημονι­κές επιτυχίες χωρίς προκαταλήψεις· να ελέγχει την τεχνολογία.

33. ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΕΙΔΩΛΑ

Γιατί οι νέοι αναζητούν πρότυπα;

• θέλουν να ικανοποιήσουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώριση των ικανοτήτων τους

• θέλουν με τη μίμηση προτύπων να απελευθερωθούν από την ,ανωνυμία που δημιουργεί ο συνωστισμός στις μεγαλουπόλεις

• εντυπωσιάζονται από τη δόξα των προτύπων ·

• θέλουν με τη μίμηση προτύπων να διαμορφώσουν την προσωπι­κότητα τους ·

• έχουν την έμφυτη τάση για προσωπολατρεία ·

• θαυμάζουν και εκτιμούν τις αναγνωρισμένες προσωπικότητες.

Ποια πρότυπα ωφελούν τους νέους;

• είναι ηθικά πρόσωπα του παρελθόντος ·

• έχουν ευδοκιμήσει μέσα στον κοινωνικό χώρο ·

• έχουν την εκτίμηση και την αναγνώριση της κοινωνίας ·

• διαπνέονται από ειλικρίνεια ·

• έχουν πρωτοστατήσει στις ιστορικές, κοινωνικές και επιστημονι­κές μεταβολές

• μπορούν να οδηγήσουν τους νέους στην αυτογνωσία και στον αυτοέλεγχο

• αφυπνίζουν στους νέους την έμφυτη τάση της μίμησης.

• Τα καλά πρότυπα:

• διαμορφώνουν το χαρακτήρα και αναπτύσσουν την προσωπικότητα του σημερινού νέου ·

• προβάλλουν κοινωνικές αρετές για μίμηση ·

• αποτελούν παραδείγματα αρετής για το σημερινό νέο·

• γεννούν την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια στο νέο·

• καλούν το σύγχρονο νέο να συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους του για την επίλυση των μεγάλων και δύσλυτων κοινωνικών προβλημάτων ·

• παίζουν διδακτικό ρόλο ·

• φέρνουν μηνύματα του παρελθόντος, τα οποία είναι πολύ χρήσιμα για το παρόν και το μέλλον ·

• κάνουν αισιόδοξο και δραστήριο το σύγχρονο νέο·

• γεμίζουν με ιδανικά και αξίες το σημερινό νέο ·

• συνδέουν το νέο με το παρελθόν ·

• αναπτύσσουν την εθνική συνείδηση του νέου·

• μαθαίνουν στο νέο να εργάζεται, να συνεργάζεται και ν’ αναπτύσσει πρωτοβουλίες · -καλλιεργούν την έμφυτη κοινωνικότητα του νέου.

Τα κακά πρότυπα:

• διαψεύδουν τα όνειρα του σημερινού νέου ·

• οδηγούν το νέο σε ηθικές παρεκτροπές ·

• προκαλούν φανατισμό ή προσωπολατρεία ·

• προβάλλονται σαν ήρωες και πετυχημένα άτομα ·

• ηρωοποιούνται από το σημερινό νέο ·

• προβάλλονται πολύ από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης·

• οδηγούν το νέο στην τυφλή μίμηση τους ·

• εμποδίζουν το σημερινό νέο να σκέφτεται ήρεμα και αντικειμε­νικά ·

• μοιάζουν με τα είδωλα·

• προσκολλούν το σύγχρονο νέο με πάθος στις ιδέες και τις αντιλήψεις τους·

• κάνουν το νέο που ακολουθεί με φανατική επιμονή την κοσμο­θεωρία τους μονόπλευρο, αδιάλλακτο και ασυμβίβαστο.

Γιατί οι αντιήρωες κατακλύζουν την εποχή μας;

• Ο σημερινός άνθρωπος δεν ντρέπεται για τους συμβιβασμούς και τις υποχωρήσεις του

• ο σύγχρονος άνθρωπος ονειρευτοί τον εύκολο πλουτισμό και την άκοπη ανάδειξη ·

• ο σημερινός άνθρωπος βασίζεται σε απαξίες ·

• ο σύγχρονος άνθρωπος αγωνίζεται με πάθος για υλικές απολαβές

• ο ευδαιμονισμός και ο ωφελιμισμός είναι πόλοι έλξης του σημερινού ανθρώπου ·

• το βόλεμα θεωρείται σαν το μεγαλύτερο ιδανικό της σημερι­νής ζωής

• το  ατομικιστικό πνεύμα δημιουργεί ψευτοήρωες και όχι παραγματικούς ήρωες ·

• η ειδωλολατρεία των σταρ (σταρολατρεία) στην εποχή μας εί­ναι η νέα θρησκεία ·

• η τάση φυγής από κάθε πρόβλημα δημιουργεί ψευτοήρωες·

• σήμερα δεν απονέμεται τιμή στους ήρωες της καθημερινής ζωής (γονείς, δασκάλους, επιστήμονες . . .)

• ο πραγματικός ήρωας είναι συνεπής στις ιδέες και στα «πι­στεύω», του, ενώ ο ψευτοήρωας αλλάζει ιδέες, προκειμένου να πετύχει τη γρήγορη και άκοπη ανάδειξη του.

34. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ  ΧΡΟΝΟΣ

Ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητος για τους σημερινούς μαθητές γιατί :

• ο γρήγορος ρυθμός της σχολικής ζωής δημιουργεί άγχος στους μαθητές.

• η πολύωρη μελέτη υποσκάπτει την ψυχική υγεία των μαθητών.

• η μονότονη ζωή των μαθητών (σπίτι – σχολείο) δημιουργεί ανία και κούραση ψυχική στους μαθητές.

• η ψυχαγωγία, η μελέτη εξωσχολικών βιβλίων και η επικοινωνία με τους φίλους είναι ανάγκες των σημερινών μαθητών.

• ο αθλητισμός και η αυτομόρφωση είναι στόχοι των μαθητών για τον ελεύθερο χρόνο τους.

Γιατί η ψυχαγωγία θεωρείται βασική ανάγκη του σημερινού ανθρώπου;

• γεμίζει τις ελεύθερες ώρες του.

• τονώνει και ανανεώνει τον οργανισμό του.

• απομακρύνει τον άνθρωπο από τη μονότονη και ανιαρή εργασία του.

• ξεκουράζει τον άνθρωπο με την αλλαγή παραστάσεων.

• φέρνει το γέλιο μέσα σε χαρούμενο περιβάλλον.

• δίνει διέξοδο στη σωματική ή στην πνευματική του κούραση.

• χαλαρώνει τα νεύρα του, διώχνει τις σκοτούρες και τις στενοχώριες του.

• πλουτίζει τον άνθρωπο ψυχικά και συναισθηματικά.

• εξυψώνει τον άνθρωπο πνευματικά και ηθικά.

• ανανεώνει σωματικά και ψυχικά τον άνθρωπο.

• χαρίζει ευχάριστες στιγμές στον άνθρωπο.

• βελτιώνει την αποδοτικότητα του ανθρώπου στην καθημερινή του εργασία.

• δίνει νόημα στον καθημερινό μόχθο του ανθρώπου.

• καταπολεμά την απαισιοδοξία, τη στενοχώρια και τη μελαγχολία του σημερινού ανθρώπου.

• δημιουργεί κοινωνικές σχέσεις.

Ποια η σημασία της ψυχαγωγίας στη ζωή του νέου;

• αναπτύσσεται σωματικά και πνευματικά.

• αξιοποιεί δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του.

• πλουτίζει τα ενδιαφέροντα του.

• αυτομορφώνεται με εξωσχολικά βιβλία.

• ξεκουράζεται με την αλλαγή εντυπώσεων (π.χ. στις εκδρομές αλλάζει παραστάσεις).

• πετυχαίνει τη σωματική και την ψυχική του ευεξία με τον αθλητισμό.

• αντιμετωπίζει αισιόδοξα το μέλλον του.

• εξευγενίζεται και εξανθρωπίζεται (με την ενεργητική και καλή ψυ­χαγωγία).

• ισχυροποιεί και ηθικοποιεί το χαρακτήρα του.

• δημιουργεί καλές κοινωνικές σχέσεις.

• νιώθει τη χαρά και την ομορφιά της ζωής στα έργα τέχνης (στη μουσική, στο χορό, στο θέατρο, στον κινηματογράφο), στο παιγνίδι και. στις γιορτές.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

1. Ψυχαγωγία:Στην τεχνοκρατούμενη εποχή μας η ψυχαγωγία που ακολουθεί το μέτρο αποτελεί οργανική και ψυχολογική ανάγκη του μηχανοποιουμένου σύγχρονου ανθρώπου. Στον ελεύθερο χρόνο του ο άνθρωπος μπορεί να συμμετέχει σε ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, να παρακολουθεί επιμορφωτικά, καλλιτεχνικά και ψυχαγωγικά προ­γράμματα στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Η ενεργητική ψυχα­γωγία καταπολεμά το άγχος, την ανία, την πλήξη. Είναι ανάγκη να φροντίζει η Πολιτεία για την ποιότητα της ψυχαγωγίας.

Με τη σωστή ψυχαγωγία θα κάνει η Πολιτεία όλους τους πολίτες της δέκτες της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, και θα ανεβάσει τη μορ­φωτική στάθμη του λαού.

2. Ταξίδια:Ο άνθρωπος, που καταφεύγει στις περιηγήσεις, τις εκδρομές και τα ταξίδια, απομακρύνεται από τις σκοτούρες της καθημερινής ζωής. Ξεκουράζεται με την αλλαγή παραστάσεων και εντυπώσεων. Αποκτά γνώσεις και πείρα. Γνωρίζει νέους τόπους, αρχαιολογικούς θησαυρούς, ήθη και έθιμα άλλων λαών.

3. Αυτομόρφωση: Στον ελεύθερο χρόνο του ο άνθρωπος και ιδιαίτερα ο νέος μπορεί να αυτομορφώνεται. Ο μαθητής μελετά εξωσχολικά βιβλία. Ο νέος εξοικειώνεται με τις καλές τέχνες, μελετά κλασικά λογοτεχνικά έργα, συγκινείται με την αρμονία της καλής μουσικής. Ο σύγχρονος άνθρωπος παρακολουθεί κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα, που ψυχαγωγούν και μορφώνουν. Νιώθει την ομορφιά της ζωής με τα έργα της τέχνης. Με τις ωραίες εικόνες της τέχνης σχη­ματίζει μέσα του ένα σύστημα ιδεών. Παραδειγματίζεται από τα καλά πρότυπα που προβάλλουν οι καλές τέχνες.

4. Κοινωνικές σχέσεις: Ο άνθρωπος μπορεί στον ελεύθερο χρόνο του να συμμετέχει σε ομάδες κοινωνικής δράσης (σε εκπολιτιστικούς και εξωραϊστικούς συλλόγους, σε συλλόγους κοινωνικής πρόνοιας, προστασίας του περιβάλλοντος). Οι μαθητές οργανώνοντας πολιτι­στικές δραστηριότητες προάγονται πνευματικά και ψυχικά. Ο σύγ­χρονος άνθρωπος συμμετέχοντας στις ονομαστικές γιορτές των συγγενών ή φίλων του ψυχαγωγείται, εκπληρώνει τις κοινωνικές του υποχρεώσεις και δημιουργεί καλές κοινωνικές σχέσεις.

5. Γιορτές: Όλες οι γιορτές (ονομαστικές, θρησκευτικές, εθνικές και τοπικές) έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη ζωή του σημερινού ανθρώπου.

Οι γιορτές γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο, προσφέρουν ποικίλες ωφέλειες (σωματικές, πνευματικές, ηθικές). Οι γιορτές διασκεδάζουν και ψυχαγωγούν, προβληματίζουν και προβάλλουν καλά πρότυπα, εξευγε­νίζουν την ψυχή και ομορφαίνουν τη ζωή του ανθρώπου.

Οι θρησκευτικές γιορτές αφυπνίζουν τη θρησκευτική συνείδηση του ανθρώπου. Οι εθνικές γιορτές διδάσκουν ότι η εθνική ελευθερία στηρίζεται στο αίμα των ηρώων, στην πέννα των λογίων και στο χρήμα των εθνικών ευεργετών. Οι τοπικές γιορτές διαιωνίζουν τις τοπικές παραδόσεις, προβάλλουν τοπικούς ήρωες ή ευεργέτες για μίμηση, διαφημίζουν τον τόπο με τον τουρισμό.

Οι ονομαστικές γιορτές συσφίγγουν τους οικογενειακούς και τους φι­λικούς δεσμούς.

Δίκαια είπε ο Δημόκριτος ότι «η ζωή του ανθρώπου χωρίς γιορτές μοιάζει με μεγάλη οδοιπορία χωρίς πανδοχείο, χωρίς όαση μέσα στην καθημερινή ρουτίνα».

6. Αθλητισμός :Ο αθλητής με τις επιδόσεις του στα διάφορα αγωνίσματα καλλιεργεί το σώμα και την ψυχή του αρμονικά. Αποκτά αισιοδοξία, θάρρος, αυτοπεποίθηση, αυτοκυριαρχία. Γεμίζει τον ελεύθερο χρόνο του. Επίσης ο φίλαθλος αποκομίζει σωματικά και ψυχικά οφέλη παρακολουθώντας το αγαπημένο του σπορ. Ψυχαγωγείται αφιερώ­νοντας τον ελεύθερο χρόνο του στον αθλητισμό.

35. ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

Ορισμός: Είναι η οργανωμένη προσπάθεια, που σκοπό έχει ν’ αξιοποιηθεί τον ελεύθερο χρόνο του ατόμου με μορφές δραστηριότητας που οδηγούν στη πνευματική αναζήτηση, ευχαρίστηση, φυγή από τη μονοτονία και τη ρουτίνα· είναι αγωγή της ψυχής με ταυτόχρονη απομάκρυνση από τις φροντίδες της καθημερινότητας που κουράζουν σωματικά, πνευματικά και ψυχικά τον άνθρωπο.

Ετυμολογία: Προέρχεται από το ρήμα ψυχαγωγοί (<ψυχή + άγω) = τέρπω την ψυχή το πνεύμα.

Μορφές Ψυχαγωγίας

Α. γνήσια ψυχαγωγία

• Άθληση (ατομική και ομαδική).

• Ποιοτικό θέαμα και ακρόαμα (θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, εικαστικές τέχνες).

• Επαφή με τη φύση.

• Τα ταξίδια που ευνοούν την επικοινωνία με άλλους πολιτισμούς.

• Συμμετοχή σε πολιτιστικές – καλλιτεχνικές δραστηριότητες.

• Επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα.

• Ανάγνωση βιβλίων γενικότερου  εξωεπαγγελματικού ενδιαφέροντος.

• Ερασιτεχνισμός που αναδεικνύει τη δημιουργικότητα του ατόμου.

Β. Νόθη Ψυχαγωγία:

• οι κάθε είδους καταχρήσεις (χαρτοπαιξία, οινοποσία, παραμονή σε αν­θυγιεινούς χοίρους, κλπ.), οι οποίες όχι μόνο δε μεταμορφώνουν, αλλά παραμορφώνουν τον εσωτερικό κόσμο και οδηγούν στον ψυχικό κλονι­σμό, στην αλλοτρίωση.

• η εκτόνωση στο γήπεδο μέσα) εκδηλώσεων χουλιγκανισμού. » ηλεκτρονικά παιχνίδια (καλλιεργούν την εσωστρέφεια, εμποδίζουν την επικοινωνία).

• η χρήση των μηχανών και η μανία της ταχύτητας (εγκυμονεί κινδύνους για τη σωματική ακεραιότητα, οδηγεί τους νέους στην ταύτιση της αξίας τους με τα αντικείμενα χρήσης).

• παρακολούθηση χαμηλής ποιότητας πολιτιστικών ε’ργων (εμπορικό θέ-αμα ή ακρόαμα, προγράμματα ευτελούς αισθητικής, όπως τηλεοπτικές σειρές, στις οποίες προβάλλονται αρνητικά πρότυπα και υποβαθμίζεται το αισθητικό κριτήριο, θεάματα, στα οποία κυριαρχεί η αισχρολογία που υποτιμά τη νοημοσύνη και την αισθητική.

Σημασία της Ψυχαγωγίας

• Επενεργεί θετικά στον ψυχισμό του ανθρώπου:

• απαλλαγή από βιοτικές μέριμνες

• αποσυμπίεση από άγχη, εσωτερική ένταση

• εξασφάλιση συναισθηματικής ισορροπίας (μέσω επικοινωνίας κλπ). ·» Συντελεί στην πνευματική καλλιέργεια:

• Ανανεώνει τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου

• Οξύνει την κρίση, τη δημιουργική φαντασία, την αυτενέργεια.

• Καλλιεργούνται οι κλίσεις και διευρύνονται τα ενδιαφέροντα του ανθρώ­που.

• Παρέχει ερεθίσματα για δημιουργία.

• Συντελεί στην κοινωνικοποίηση του ανθρώπου και στην καλλιέργεια κοινω­νικών αρετών μέσω της συλλογικής ψυχαγωγίας:

• πνεύμα συνεργασίας, ομαδικότητας, περιστολή του ατομισμού

• διάθεση συμμετοχής σε κοινές δραστηριότητες – εκδηλώσεις.

• Συμβάλλει στην ηθικοποίηση του ατόμου:

• με την προβολή θετικών προτύπων (τέχνη, κινηματογράφος)

• με την αποβολή του εγωισμού, του αθέμιτου ανταγωνισμού (στις συλλογι­κές δραστηριότητες).

• Επιδρά ευεργετικά στη βιολογική κατάσταση του ατόμου:

• Ξεκουράζει και ασκεί το σώμα

• Ενισχύει τη σωματική υγεία και ευεξία.

• Αναπτύσσει την αισθητική μέσω των καλλιτεχνικών ερεθίσματος.

• Διαμορφώνει την οικουμενική συνείδηση:

• μέσω του αθλητισμού (διεθνών συναντήσεων)

• με τις πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των λαών, μέσω κοινών ψυχαγω­γικών δραστηριοτήτων.

36. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Οι σύγ­χρονες κοινωνίες διαβιούν σε έναν κόσμο, στον οποίο η ανάπτυξη της τεχνικής και των επιστημών οδήγησε και μπορεί να οδηγήσει ακόμα σε σημαντικές βελτιώσεις του επιπέδου ζωής, της υγείας και της ευημερίας των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Οι α­γώνες για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη οδήγησαν πολλές κοινωνίες, στις οποίες υπήρχαν καταπιεστικά δικτατορικά καθεστώτα, στην εγκαθίδρυση δημοκρατικής διακυβέρνησης και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ωστόσο, ο κόσμος που ζούμε απέχει ακόμη πολύ από το να είναι ένας κόσμος της ειρήνης, της ασφάλειας, της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Πώς γίνεται φανερό αυτό; Από το γεγονός ότι: Ενώ σε μερικές κοινωνίες μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει εξασφαλίσει δικαί­ωμα στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην ελευθερία της έκφρασης, στην υγεία και ασφάλεια, στην κατοικία κτλ., σε άλλες κοινωνίες ή σε κάποιο τμήμα του πληθυσμού των ίδιων των κοινωνιών τα δικαιώματα αυτά δεν θεωρούνται κεκτημένα. Για τα μέ­λη των κοινωνιών που στερούνται αυτών των βασικών αγαθών και υπηρεσιών, ο κό­σμος μας είναι κόσμος της απελπισίας, της στέρησης και της απειλής.

Τις καταστάσεις που αναφέραμε πριν, οι οποίες δεν είναι επιθυμητές για μεγάλα σύνολα κοινωνικών ομάδων και για τις οποίες καταβάλλονται προσπάθειες βελτίωσης τους, ώστε να μην προκαλούν αυτού του είδους τα αισθήματα και τη δυσφορία στους πολίτες, θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως κοινωνικά προβλήματα.

Το τι όμως χαρακτηρίζεται ως κοινωνικό πρόβλημα σε κάθε κοινωνία εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως π.χ το σύστημα αξιών, τις ομάδες πίεσης και συμ­φερόντων, τη μορφή εξουσίας κτλ. Επομένως ο χαρακτηρισμός μιας κατάστασης ως κοινωνικό πρόβλημα διαφέρει όχι μόνο από κοινωνία σε κοινωνία, αλλά και μέσα στην ίδια κοινωνία (π.χ άλλες ομάδες μπορεί να θεωρούν μια κατάσταση ως κοινωνι­κό πρόβλημα και άλλες όχι). Ακόμα διαφέρουν μέσα στο χρόνο. Άλλες καταστάσεις χα­ρακτηρίζονταν ως κοινωνικό πρόβλημα πριν από μερικά χρόνια και άλλες σήμερα.

Διαφορές ατομικού και κοινωνικού προβλήματος. Τα κοινωνικά προβλή­ματα διαφέρουν από τα ατομικά όχι τόσο ως προς τα χαρακτηριστικά, αλλά κυρίως: α) ως προς την έκταση του αριθμού των ατόμων που επηρεάζουν, π.χ όταν κάποιος είναι αναλφάβητος, ή άστεγος, ή άνεργος κλπ, αυτό δεν συνιστά κοινωνικό, αλλά ατομικό πρόβλημα. Αντίθετα όταν έχουμε ολόκληρες ομάδες πληθυσμού αναλφά­βητες, ή άστεγες, ή άνεργες τότε μπορούμε να μιλάμε για κοινωνικό πρόβλημα. β) ως προς τη μεθοδολογία αντιμετώπισης του, καθώς στο ατομικό πρόβλημα πολύ μεγάλο ρόλο παίζει το ίδιο το άτομο. Ενώ αντίθετα στην περίπτωση του κοινωνι­κού προβλήματος, σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος που δρα η ίδια η κοινωνία για την αντιμετώπιση του (π.χ με τους νόμους που ψηφίζει ή με την κοινωνική πολιτι­κή που ασκεί.

Τα αίτια των κοινωνικών προβλημάτων και ο τρόπος αντιμετώπισης τους. Οι κοινωνικές ανισότητες και οι ταξικές δια­στρωματώσεις δημιουργούν διαφοροποιήσεις μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ο­μάδων. Πολλά από τα προβλήματα που αναφέραμε είναι απόρροια του παγκοσμίου συστήματος διαστρωμάτωσης, της μεγάλης ανισότητας μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών του βιομηχανικού Βορρά και των χωρών του προς ανάπτυξη και υποβαθμισμένου Νότου. Για παράδειγμα ας θυμηθούμε εδώ μερικά στοιχεία από το μάθημα της γεωγραφίας για τα βιομηχανικά κυρίως προϊό­ντα, τον ορυκτό πλούτο, τον πληθυσμό κλπ κάθε χώρας και ας τα συγκρίνουμε.

Άλλα όμως κοινωνικά προβλήματα συνδέονται με το σύστημα διαστρωμά­τωσης και κοινωνικών ανισοτήτων που επικρατεί μέσα στην ίδια τη χώρα. Για παράδειγμα δεν είναι μόνο οι διαφορές μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, αλ­λά και οι διαφορές μέσα στην ίδια τη χώ­ρας μας. Απολαμβάνουν όλα τα παιδιά της χώρας μας το αγαθό της εκπαίδευ­σης ή της περίθαλψης ή της κατοικίας;

Τα κοινωνικά προβλήματα του σύγχρονου κόσμου δεν μπορούν να διαχωρισθούν αυστηρά κατά γεωγραφικές περιοχές καθώς δεν μπορούν για πολύ καιρό να περιορισθούν σε μια περιοχή.

Οι κοινωνικοί επιστήμονες προσπαθούν να βρουν τις αιτίες και να αντιμετωπίσουν τα κοινωνικά προβλήματα. Ορισμένοι από αυτούς (π.χ ψυχολόγοι) προσπαθούν να βρουν τη λύση δίνοντας έμφαση στα χαρακτηριστικά, στη συμπεριφορά, στις ε­μπειρίες και γενικά στην ψυχολογία των ατόμων (ατομοκεντρική προσέγγιση), ενώ κάποιοι άλλοι (όπως οι κοινωνιολόγοι) την αναζητούν στις κοινωνικές συνθήκες, στη δομή του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος και στα χαρακτηριστικά της οικο­νομίας (κοινωνιοκεντρικη προσέγγιση). Ωστόσο αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε εί­ναι ότι η αλληλο-υποστήριξη και αλληλο-συμπλήρωση των δυο προσεγγίσεων επιφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Η ΦΤΩΧΕΙΑ

Η Φτώχεια ως κοινωνικό πρόβλημα. Στον πλανήτη μας ζουν σήμερα 5,66 δισεκατομμύρια άνθρωποι από τους οποίους 1 δις περίπου σε κατάσταση φτώχειας, με την έννοια ότι αγωνίζονται καθημερινά για να εξασφαλίσουν την απλή επιβίωση τους.

Ορισμός της φτώχειας. Όμως πώς ορίζεται τελικά η φτώχεια; Επειδή δεν είναι εύκολο να αποτιμηθούν κοινά στοιχεία για τον ορισμό της φτώχειας, οι κοινωνικοί επιστήμονες επέλεξαν ως κριτήριο ένα κρίνο χαρακτηριστικό, το εισόδημα και με βάση αυτό μετρούν τη φτώχεια σε απόλυτη και σχετική. Συνήθως μιλούν για από­λυτη φτώχεια όταν το επίπεδο του εισοδήματος δεν φτάνει να καλύψει ούτε καν τις βασικές ανάγκες (τροφή, στέγη, ενδυμασία, υγεία). Ας σκεφτούμε εδώ μερικά τέτοια παραδείγματα. Έχουν όλοι οι κάτοικοι στον πλανήτη ή στη χώρα μας εξασφαλι­σμένη στέγη, ή τροφή ή περίθαλψη κλπ;

Αντίθετα μιλούν για σχετική φτώχεια όταν το επίπεδο εισοδήματος, αν και φτά­νει να καλύψει τις βασικές ανάγκες, δεν επαρκεί για την ικανοποίηση συνηθισμένων αναγκών, όπως αυτές προσδιορίζονται από την κάθε κοινωνία σε δεδομένη στιγμή και συμφωνά με το καταναλωτικό της πρότυπο. Για παράδειγμα μια οικογένεια που ενώ καλύπτει τις βασικές της ανάγκες δεν μπορεί να διαθέσει χρήματα για σπουδές των παιδιών της, θεωρείται ότι είναι σχετικά φτωχή σε μια συγκεκριμένη κοινωνία, όπου συνήθως όλες οι οικογένειες μπορούν να διαθέσουν χρήματα για σπουδές.

Συνήθως αυτός ο προσδιορισμός της σχετικής φτώχειας, έχει να κάνει με το πώς ο­ρίζονται κάθε φορά «οι βασικές ανάγκες» και τα «όρια» της φτώχειας. Το τι είναι όμως «βασικές ανάγκες» για τους ανθρώπους είναι κάτι που ποικίλει ιστορικά και κοινωνι­κά. Αντανακλά το τεχνολογικό και πολιτισμικό επίπεδο μιας κοινωνίας. Πολλοί κάτοι­κοι ορισμένων περιοχών του τρίτου κόσμου δεν θα μπορούσαν να διανοηθούν ότι η ύ­παρξη κεντρικής θέρμανσης και λουτρού μέσα στο σπίτι ή η οδοντιατρική περίθαλψη αποτελούν «βασικές ανάγκες» τους.

Η φτώχεια είναι ένα οικουμενικό φαινόμενο και έχει να κάνει κυρίως με την πα­γκόσμια διαστρωμάτωση, την παγκόσμια οικονομία και τις κοινωνικές ανισότητες, καθώς σχετική κυρίως φτώχεια συναντάμε σε όλα τα κράτη, ακόμα και στα οικονο­μικά ισχυρά.

Αίτια της φτώχειας. Ποιες είναι όμως οι αιτίες της φτώχειας;

Μια από τις βασικότερες αιτίες της φτώχειας είναι η κοινωνική δια­στρωμάτωση, η οποία είναι χαρα­κτηριστικό της κοινωνίας και δεν υ­ποδηλώνει μόνο διαφορές μεταξύ των ατόμων. Η άνιση κατανομή των πλουτοπαραγωγικών πηγών (γης, υ­πεδάφους, υδάτων κλπ), του εισοδή­ματος και των περιουσιακών στοι­χείων μεταξύ των ατόμων και των

Άλλες αιτίες είναι η προκατάληψη, οι διακρίσεις και ο ρατσισμός απέναντι σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ των τσιγγάνων, των οικονομικών προσφυγών, των φορέων του ΑΙΟδ, των ατόμων με ειδικές ανάγκες κτλ.). Ακόμα αιτίες φτώχειας εί­ναι ο πόλεμος, οι φυσικές καταστροφές και οι αλλαγές στην τεχνολογία, που προ­καλούν ευρύ φάσμα ανεργίας, καθώς οι μηχανές αντικαθιστούν όλο και περισσότε­ρα εργατικά χέρια.

Επιδείνωση της φτώχειας στο επίπεδο του κοινωνικού συνόλου προκαλούν και τα φαινόμενα της φοροδιαφυγής (μη καταβολής στο κράτος χρηματικών ποσών που προέρχονται από οικονομικές δραστηριότητες) και της παραοικονομίας (η μη επί­σημη καταγραφή από το κράτος των οικονομικών δραστηριοτήτων). Τα δυο αυτά φαι­νόμενα από τη μια αυξάνουν το ατομικό εισόδημα αυτών που εμπλέκονται, αλλά α­πό την άλλη, συμβάλλουν στην απώλεια σημαντικών εσόδων του κράτους, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση της ανεργίας κτλ.

Η φτώχεια εκτός από τα γεωγραφικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των κρατών σχετίζεται και με:

Α) Την ηλικία (κυρίως πλήττονται οι νέοι και οι ηλικιωμένοι).

Β) Τη φυλή και την εθνικότητα που προσδιορίζουν ως μειονότητες τα άτομα ή τις ο­μάδες όταν βρίσκονται εκτός της χώρας τους (π.χ. Αλβανοί, Αιθίοπες, Φιλλιππινέζοι κ.ά. στην Ελλάδα ή Έλληνες σε άλλες χώρες).

Γ) Το φύλο (οι γυναίκες π.χ πλήττονται περισσότερο και συνήθως αποκλείονται από

υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας).

Δ) Τη μορφή της οικογένειας (κυρίως οι μονογονεϊκές οικογένειες οποιασδήποτε μορ­φής ή οι πολυπληθείς πυρηνικές είναι πιο ευάλωτες).

Ε) Το επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης (οι αναλφάβητοι για παράδειγμα ή όσοι έχουν ελλιπή κατάρτιση σε κάποιο τομέα δυσκολεύονται περισσότερο να βρουν εργασία, ή αμείβονται πο­λύ χαμηλά κτλ.).

Για τα φτωχά κυρίως κράτη τα αί­τια της φτώχειας συνδέονται με:

α)Την απουσία της τεχνολογίας και κυ­ρίως της βιομηχανικής και γεωργικής τεχνολογίας και της εξειδίκευσης.

β)Την αύξηση του πληθυσμού, τον ο­ποίο η οικονομία δεν μπορεί να συ­ντηρήσει.

γ) Τα πολιτισμικά πρότυπα (π.χ θρη­σκευτικά πιστεύω, ήθη και έθιμα, θεσμοί δικαίου, οργάνωση ζωής, ανεπάρκεια εκπαιδευτικού συστήματος κ.τλ.).

δ) Την κοινωνική διαστρωμάτωση (στις φτωχές χώρες είναι εξαιρετικά άνιση)

ε) Την ανισότητα ως προς τα φύλα (η κοινωνική θέση της γυναίκας είναι πολύ χα­μηλή, σε ορισμένες χώρες πολλές γυναίκες αποκλείονται από πολλά δικαιώματα και αρκετές θανατώνονται γιατί δεν έχουν προίκα).

στ) Τις διεθνείς / παγκόσμιες σχέσεις εξουσίας. Δηλαδή τις σχέσεις μεταξύ των κρα­τών. (Συνήθως τα ισχυρά οικονομικά κράτη εκμεταλλεύονται τους φυσικούς και αν­θρώπινους πόρους των φτωχών και σε πολλές περιπτώσεις δημιουργούν ένα κα­θεστώς αποικιοκρατίας).
Επειδή ένα χαρακτηριστικό της φτώχειας είναι η αναπαραγωγή της από γενιά σε γενιά μέσω των περιουσιακών στοιχείων, με τα οποία κληρονομούνται συνήθως τα κοινωνικά χαρακτηριστικά, η φτώχεια διαιωνίζει τις κοινωνικές ανισότητες. Η φτώ­χεια δεν εξαρτάται μόνο από το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, αλλά και α­πό τα ατομικά χαρακτηριστικά του καθενός (τη θέληση, τις προσδοκίες, την επιμο­νή κλπ) ή ακόμα και από διάφορα απρόοπτα συμβάντα της ζωής π.χ μια ασθένεια, ή μια αναπηρία από τροχαίο ατύχημα κ.τλ.

Συνέπειες της φτώχειας.

Με βάση τα όσα αναφέραμε παραπάνω γίνεται φανερό ότι η φτώχεια επιφέρει άμεσες συνέπειες τόσο στα άτομα, όσο και στην κοινωνία ολό­κληρη και γίνεται αιτία δημιουργίας μιας σειράς άλλων προβλημάτων (πείνας, πολέ­μων, ασθενειών, μεταναστεύσεων, θανάτων, βίας, ρατσισμού, ξενοφοβίας κλπ). Ένα φτω­χό άτομο έχει πολλές πιθανότητες να αποκλεισθεί από πολλά κοινωνικά αγαθά και ση­μαντικούς τομείς και δραστηριότητες της κοινωνίας όπως π.χ η εκπαίδευση, η περίθαλψη, η εργασία, η ψυχαγωγία κ.τλ. Και αν οι συνέπειες της φτώχειας που περιγράψαμε πριν είναι τόσο ση­μαντικές για το άτομο, μπορούμε να φαντασθούμε ποιες είναι για την κοι­νωνία. Τι προβλήματα δηλαδή αντιμε­τωπίζει μια φτωχή κοινωνία ή ένα φτω­χό κράτος, όταν δεν μπορεί να παράγει αγαθά και υπηρεσίες που είναι απα­ραίτητα για την διαβίωση του πληθυ­σμού του! Έτσι η πείνα, οι ασθένειες, ο αναλφαβητισμός, οι επιδημίες, η α­νεργία και τόσα άλλα προβλήματα γί­νονται αιτία καθυστέρησης της κοινω­νικής και οικονομικής ανάπτυξης στις φτωχές χώρες. Παράλληλα τα προ­βλήματα αυτά με τη σειρά τους δημι­ουργούν προβλήματα άλλα όπως η βία, η πορνεία, η καταπάτηση των ανθρω­πίνων δικαιωμάτων, ακόμα και η διά­λυση των δημοκρατικών θεσμών και η επιβολή ολοκληρωτικών καθεστώτων, είναι συνήθη φαινόμενα στις φτωχές χώρες. Όμως δεν θα πρέπει να λησμο­νούμε, αυτό που και σε άλλο σημείο α­ναφέραμε, ότι μεγάλα προβλήματα ε­ξαιτίας της φτώχειας αντιμετωπίζουν και οι οικονομικά και κοινωνικά ανα­πτυγμένες χώρες, στις οποίες ολόκλη­ρες κοινωνικές ομάδες είναι άνεργες, άστεγες, αναλφάβητες κτλ.

Αντιμετώπιση της φτώχειας.

Στο ερώτημα πώς μπορεί να αντιμετωπι­σθεί η φτώχεια, η απάντηση θα μπο­ρούσε να είναι ότι:

• Η φτώχεια μπορεί να αντιμετωπι­σθεί κυρίως με την καταπολέμηση των αιτίων που την προκαλούν και ειδι­κότερα με την αναδιανομή του πλούτου και τουεισοδήματος, ώστε να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότη­τες.

• Η πολιτεία από την πλευρά της αλλά και το ίδιο το άτομο από τη δι­κή του θα πρέπει να φροντίζουν ώ­στε να υιοθετούνται θεσμοί και τρό­ποι συμπεριφοράς που θα διευκο­λύνουν την καταπολέμηση της φτώ­χειας. Από την πλευρά της πολιτεί­ας λοιπόν τίθεται ένα πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα, να αποφα­σίσει κατά πόσον και σε ποια έκτα­ση θα δημιουργήσει θεσμούς, οι ο­ποίοι θα εξασφαλίζουν τους πολίτες της από την φτώχεια και την εξαθλίωση. Τέτοιοι θεσμοί μπορούν να δημιουργηθούν και να λειτουργήσουν με την κοινωνική πολιτική που ασκεί το κράτος (Κράτος Πρόνοιας), λαμβάνοντας μέριμνα για τους οικονομικά ασθενέστερους, τους ηλικιωμένους, τους ανάπηρους, τα παιδιά και τις μητέρες.

• Το άτομο τώρα από την πλευρά του θα πρέπει κι εκείνο να έρχεται αρωγός της πο­λιτείας και παράλληλα με τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του να φροντίζει να ασκεί τα καθήκοντα του και τις υποχρεώσεις του. Η ενέργεια όμως που θα βοηθήσει ιδιαί­τερα το άτομο για την αποφυγή της φτώχειας, είναι η ολοκλήρωση των βασικών σπου­δών, ώστε να μην είναι αναλφάβητοι. Η επαρκής γενική μόρφωση καθώς και η εξει­δικευμένη επαγγελματική κατάρτιση, συνδυασμένες με θετική στάση απέναντι στη ζωή και την εργασία, δίνουν και τα εχέγγυα για επαγγελματική καριέρα. Σε αντίθετη πε­ρίπτωση το άτομο μπορεί να αποκλεισθεί από μια σειρά κοινωνικών διαδικασιών (πο­λιτισμού, υγείας κλπ).

• Από όσα αναφέραμε γίνεται φανερό πλέον ότι το πρόβλημα της φτώχειας δεν α­φορά ένα κακό που το έστειλε η μοίρα, αλλά συνδέεται με τους τρόπους που διάφο­ρες κοινωνικές ομάδες ερμηνεύουν την πραγματικότητα σύμφωνα με τα συμφέρο­ντα τους. Επομένως η ύπαρξη της φτώχειας συνδέεται με το γεγονός ότι οι άνθρω­ποι και οι κυβερνήσεις δεν κάνουν αρκετά για να την εξαλείψουν.

(«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» , Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ,ΟΕΔΒ)

37. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Ανάλυση της έννοιας

Ορισμός : Με τον όρο παγκοσμιοποίηση εννοούμε, καταρχάς, τη σύνθετη διαδικασία υπέρβασης των εθνικών συνόρων μέσα από τα δίκτυα επικοινωνίας και την ανάπτυξη οικονομικών, πολιτικών και γενικότερα πολιτισμικών σχέσεων σ” έναν ενιαίο, παγκόσμιας εμβέλειας, χώρο.Η παγκοσμιοποίηση στηρίζεται ουσιαστικά στην τεχνολογική εξέλιξη, υ­λοποιείται στην οικονομία και επηρεάζει καταλυτικά τον πολιτισμό.

Αίτια
Τα αίτια που οδήγησαν στην παγκοσμιοποίηση εντοπίζονται:

-Στην τεχνολογική εξέλιξη και ιδιαίτερα στην εξέλιξη των ηλεκτρονικών δικτύων (τηλεπικοινωνίες, Μ.Μ.Ε., διαδίκτυο).

-Στην ανάγκη για ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων χωρίς τη διαμεσολά­βηση κρατικών φορέων.

-Στην υλοποίηση εμπορικών ανταλλαγών χωρίς δασμολογικούς και άλλους εθνικούς περιορισμούς.

–  Στην ελεύθερη διάδοση γνώσεων, ιδεών, τρόπων ζωής, αξιών, έργων,προϊόντων σε έναν ενιαίο χώρο.

-Στη δημιουργία και ανάπτυξη νέων κέντρων εξουσίας αυτόνομων, ως ένα βαθμό, από την πολιτική των κρατών. Εκπρόσωποι των νέων εξουσιών είναι τα Μ.Μ.Ε. και οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Θετικά της Παγκοσμιοποίησης

Στην οικονομία :

• οικονομικός ανταγωνισμός που συμβάλλει στη μείωση των τιμών και στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων

• ανταλλαγή οικονομικών μεθόδων και εμπειριών

• παροχή τεχνογνωσίας σε υπανάπτυκτες χώρες

• εκσυγχρονισμός βιοτεχνίας – βιομηχανίας

• διεύρυνση εμπορικών δραστηριοτήτων.

Στην κοινωνία :

• επικοινωνία πολιτών

• απαλλαγή από στερεότυπα και προκαταλήψεις για τους άλλους λαούς

• συνεργασία σε διακρατικό επίπεδο για καταπολέμηση φαινομένων, όπως τα ναρκωτικά, το έγκλημα κ.ά.

Στην πολιτική :

• ενίσχυση δημοκρατικών πολιτευμάτων σ” όλες τις χώρες

• έλεγχος σε ανελεύθερα καθεστώτα μέσω διεθνών οργανισμών και πα­γκόσμιου χαρακτήρα οργανώσεων.

Στον πολιτισμό :

• ανάπτυξη παιδείας και επιστήμης μέσω της συνεργασίας και των ανταλλαγών.

• πολιτιστικές ανταλλαγές (συμβολή στη διεύρυνση του αισθητικού κρι­τηρίου)

• συνειδητοποίηση της πολιτιστικής και εθνικής ιδιοπροσωπίας μίας χώ­ρας.

Στην παγκόσμια συνεργασία :

• ευχερέστερη η αντιμετώπιση των παγκόσμιων προβλημάτων (οικολογι­κό, πυρηνικό κ.ά.)

• απαλλαγή από ρατσισμό, προκαταλήψεις, εθνικισμό

• ανάπτυξη πνεύματος οικουμενικής συνείδησης.

Αρνητικά της Παγκοσμιοποίησης

Στην οικονομία :

• αδυναμία μικρών επιχειρήσεων και χωρών να αντεπεξέλθουν στο διε­θνή ανταγωνισμό

• η παγκόσμια επιχείρηση επιδιώκει τη μεγιστοποίηση των κερδών της με την επιβολή ισχνών αμοιβών και την ελάχιστη κοινωνική ασφάλι­ση

• εξάρτηση μικρών χωρών από ισχυρές μέσω των πολυεθνικών εται­ριών

• φτηνό εργατικό δυναμικό, περιορισμός εργασιακών δικαιωμάτων

• κυριαρχία οικονομίστικου μοντέλου ανάπτυξης σε βάρος των ανθρώπι­νων δικαιωμάτων.

Στην πολιτική :

• εξάρτηση από ισχυρές χώρες, δορυφοροποίηση μικρών χωρών

• αδυναμία άσκησης αυτόνομης πολιτικής.

Στον  πολιτισμό :

• κίνδυνοι πολιτιστικής αλλοτρίωσης

• ξενομανία, μιμητισμός.

Στην κοινωνία :

• υιοθέτηση αρνητικών κοινωνικών προτύπων και αξιών (ατομικισμός, ανταγωνισμός κ.ά.).

Στο έθνος :

• κίνδυνος έξαρσης εθνικιστικών αντιλήψεων λόγω της απειλής αφομοί­ωσης από άλλους πολιτισμούς.

Στην αισθητική:

• αισθητική ομοιομορφία, ομογενοποίηση, (επίδραση της παγκόσμιας πολιτιστικής βιομηχανίας: κινηματογράφος, τέχνη, μορφές διασκέδα­σης), κατάργηση ιδιαιτερότητας.

Στις διεθνείς σχέσεις:

• αποδυνάμωση διεθνών οργανισμών εξαιτίας της κυριαρχίας ισχυρών οικονομικών συμφερόντων που δρουν ανεξέλεγκτα.

38. Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Ορισμός : Προπαγάνδα ονομάζεται η συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια διαστρέβλωσης εννοιών και ιδεών , η παραχάραξη της αλήθειας , με σκοπό την αποκόμιση άμεσων ή έμμεσων οφελών. Η χρησιμοποίηση μεθόδων ή άλλων τεχνητών συμβόλων με πρόθεση ,για τη μεταβολή της συμπεριφοράς και τελικά την παρώθηση σε πράξη. Πρόκειται για πρακτική που χρησιμοποιεί κυρίως η πολιτική εξουσία με σκοπό τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης και της χειραγώγησής της. Η πολιτική προπαγάνδα στην εποχή μας διογκώνεται και εξαπολύεται μέσω των Μ.Μ.Ε. . Κάθε πολίτης ή άνθρωπος αποφασίζει βάσει των δεδομένων και των πληροφοριών που κατέχει . Αρα , ο έλεγχος ή ο χειρισμός της πληροφορίας καθίσταται κομβικός.

Τρόποι και μηχανισμοί επιβολής της προπαγάνδας :

α)Λογοκρισία κι έλεγχος ή περιορισμός των πληροφοριών ,ώστε να ελέγχονται και οι αντιδράσεις των πολιτών.

β) Υπερπληροφόρηση : παροχή υπερβολικού όγκου πληροφοριών ,κυριαρχία του επουσιώδους έναντι του σημαντικού ,που οδηγεί εν τέλει στον αποπροσανατολισμό από τα πραγματικά προβλήματα.

γ) Διαρκής επισήμανση -επανάληψη π.χ. στιγματισμός ενός αντιπάλου πολιτικού ή πολιτικής ομάδας. (Ο Γκαίμπελς, υπουργός προπαγάνδας του Χίτλερ, έλεγε :“να λέτε ψέμματα, πολλά ψέμματα ,στο τέλος κάτι θα μείνει”)

δ) Κατασκευή πραγματικότητας : 1)τονισμός της αρνητικής κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας (εγκληματικότητα ,σκανδαλολογία κ.ά) 2)επιβολή και προβολή μόνο των θετικών στοιχείων -εξωραϊσμός της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

ε) Υπεραπλούστευση -Λαϊκισμός : υπεραπλούστευση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων. Υπόσχεση ότι όλα τα προβλήματα θα λυθούν ,γιατί όλα στηρίζονται στη θέληση του πολιτικού ,χωρίς όμως να θιγούν κοινωνικά συμφέροντα.

στ) Εντονη χρήση της εικόνας σε βάρος της πολιτικής επιχειρηματολογίας .Π.χ. Νέος, γοητευτικός ,καλοντυμένος πολιτικός.

ζ) Εκμετάλλευση αθλητικών επιτυχιών.

η) Χρήση καλλιτεχνικής δημιουργίας . Μουσική ,λογοτεχνία και κινηματογράφος αναπαράγουν στερεότυπα ,εγκλωβίζουν τις μάζες πολώνοντας την πραγματικότητα και δημιουργώντας μια ονειρική πραγματικότητα φυγής.

Συνέπειες :

α) Πόλωση του πολιτικού κόσμου .

β) Φανατισμός και απουσία διαλόγου.

γ)Στροφή των πολιτικών σε μεθόδους πολιτικού μάρκετινγκ . Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην εικόνα ,στην προσωπική ζωή και όχι στον πολιτικό λόγο.

δ) Καταργείται ο πολιτικός προβληματισμός των πολιτών , εμφανίζεται το φαινόμενο της άγνοιας και της παθητικότητας.

ε) Υπονόμευση- εικονική λειτουργία της δημοκρατίας. Η λαϊκή κυριαρχία ουσιαστικά καταργείται από τη στιγμή που ο λαός δεν αποφασίζει με πολιτικά κριτήρια ,αλλά υπόκειται στους μηχανισμούς της προπαγάνδας.

39. ΜΕΣΣΙΑΝΙΣΜΟΣ

Μεσσιανισμός : αντίληψη που εναποθέτει τις ελπίδες της ανθρώπινης σωτηρίας στην έλευση ενός μεσσία

Η ανάπτυξη του Μεσσιανισμού οφείλεται :

• σ” ένα σύνολο προκαταλήψεων αντλημένων κυρίως απ” τη θρησκευτική πα­ράδοση που αναφέρονται στο τέλος της ιστορίας και ορίζουν την ανάγκη της απόλυτης υποταγής του ανθρώπου στο φορέα αυτού του τέλους

• στο αίσθημα της πίεσης που βιώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι κάτω απ” το βάρος των σύγχρονων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων και στη συνακόλουθη αδυναμία να χαράξουν αυτοδύναμα τη ζωή τους

• στην κοινωνική και πολιτική αδρανοποίηση των ανθρώπων και στη μετάθεση της ελπίδας για τη βελτίωση των κοινωνικών και πολιτικών πραγμάτων στο πρόσωπο ενός ηγέτη

• στη συνεχή προβολή ορισμένων προσώπων απ” τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στη μυθοποιητική παρουσίαση τους

Συνέπειες του Μεσσιανισμού

• Απώλεια της πίστης του ανθρώπου στον εαυτό του και στις δυνάμεις του, : της μοιρολατρίας και της παθητικότητας

• προώθηση σκοταδιστικών αντιλήψεων, πνευματική υποδούλωση και ανά­πτυξη του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας

• αλλοτρίωση της προσωπικής ταυτότητας και επικράτηση της μαζοποίησης υπονόμευση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών και καλλιέργεια του εδάφους για την ανάπτυξη ολοκληρωτικών μορφών πολιτικής οργάνωσης

40. ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ

Ορισμός

Αλλοτρίωση = η αίσθηση της αποξένωσης του ανθρώπου από τον εαυτό του, από τον κόσμο που τον περιβάλλει, η απώλεια στοιχείων της προσωπικότητάς του, με αποτέλεσμα να καταλήγει ξένος ή κατώτερος από αυτό που ήταν. Γενικότερα,

αλλοτρίωση είναι η υπαγωγή του εαυτού μας σε άλλους, η εξάρτηση, η υποδούλωση που συνεπάγεται απώλεια βασικών γνωρισμάτων της προσωπικότητάς μας.

Γ. Μπαμπινιώτης

Πεδία στα οποία κυριαρχεί η αλλοτρίωση

Στις ανθρώπινες σχέσεις:

(εν επικρατεί η ουσιαστική φιλία. Τολμούμε να υποστηρίξουμε ότι οι αυθεντικές φιλικές σχέσεις είναι ανύπαρκτες. Στις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας του άκρατου καταναλωτισμού, αναπτύσσονται φιλίες που βασίζονται στο συμφέρον, γιαυτό και είναι ιδιαίτερα εύθραυστες.

Στον εργασιακό χώρο:

Στην εποχή της τεχνολογικής/ ψηφιακής επανάστασης, η εργασία δεν ολοκληρώνει το άτομο. Αντιθέτως, η εξάρτηση του από τους Η/Υ αναιρεί κάθε έννοια δημιουργικής διάθεσης. Βέβαια, η συνεργασία στον επαγγελματικό χώρο, η συναδέλφωση, η από κοινού προσπάθεια είναι τόσο ΄΄ξεπερασμένες΄΄ έννοιες στο στυγνά ανταγωνιστικό εργασιακό χώρο μιας δημόσιας ή ιδιωτικής εταιρείας.

Στην πολιτική ζωή:

Τα δείγματα αλλοτρίωσης εκ μέρους των πολιτών και των πολιτικών είναι δυστυχώς πολλά και αποτυπώνουν την απολιτική στάση των μεν και των δε.

Αναφορικά με τους πρώτους, η αδιαφορία τους για τα κοινά σε καθημερινή βάση και η αποχή τους από τις εκλογικές αναμετρήσεις αποτελούν δεδομένη κατάσταση. Είναι πλέον γνωστό ότι οι νέοι αποφεύγουν να ενημερώνονται για τις πολιτικές εξελίξεις του τόπου τους με αποτέλεσμα να μη συγκροτούν μια δημοκρατική συνείδηση. Όμως, και οι μεγαλύτεροι δηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους για την πολιτική αδράνεια της χώρας τους, θεωρώντας υπεύθυνους τους διεφθαρμένους πολιτικούς/ τους κρατικούς λειτουργούς.

Όσο για τους ασκούντες την πολιτική εξουσία, είναι από όλους δεκτό ότι περί άλλα τυρβάζουν*. Ως ψηφοθήρες*, συμμετέχουν σε προεκλογικούς αγώνες μόνο και μόνο για την προσωπική προβολή τους/ την ικανοποίηση της βουλιμίας τους για την εξουσία. (ε διστάζουν να διαστρεβλώσουν την αλήθεια μπροστά στα μάτια όλων των πολιτών που τους παρακολουθούν στα τηλεοπτικά παράθυρα. Εκτός από αυτό, η συχνή τακτική της προώθησης των ατόμων της ιδεολογίας τους/ του στενού τους κύκλου, ως μέλη της κυβέρνησης, δικαιολογεί το χαρακτηρισμό τους ως τροφοδότες της ευνοιοκρατίας.

Πολιτισμός:

Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα σημερινά δημιουργήματα της τέχνης δε μεταρσιώνουν* τους δέκτες (πχ: τραγούδια, βιβλία, ποιητικές συλλογές, πίνακες ζωγραφικής). Παράλληλα, ο εκπεσμός του αθλητικού ιδεώδους με τις απαράδεκτες πράξεις βίας στα γήπεδα, με την ολοένα και μεγαλύτερη χρήση αναβολικών χαπιών εκ μέρους των αθλητών, είναι φθοροποιοί παράγοντες του πολιτισμού μας. Βέβαια, η συρρίκνωση του γλωσσικού κώδικά μας υπό την επίδραση της αγγλικής και γενικότερα της ΄΄τεχνολογικής΄΄ γλώσσας αποτελεί τρανή απόδειξη της αποξένωσης του ατόμου από ένα ζωογόνο στοιχείο του πολιτισμού του.

Περιβάλλον:

Η απομύζηση των πλούτων της μάνας- γης, η αποψίλωση στρεμμάτων γης με

διάφορες πυρκαγιές που προξενούν ορισμένοι ΄΄επιτήδειοι΄΄, προκειμένου να οικοδομήσουν οικήματα, η κατασπατάληση των πηγών ενέργειας αποτελούν ενδείξεις της αλλοτρίωσης του ατόμου.

Παιδεία-εκπαίδευση:

Το σχολείο ως θεσμός δεν αποβλέπει στην ολόπλευρη μόρφωση του ατόμου. Οι

εξαντλητικές εξετάσεις για την είσοδο στην Ανώτατη εκπαίδευση, η στείρα αποστήθιση των γνώσεων που υπαγορεύεται από τη δεσμευτική ύλη των αναλυτικών προγραμμάτων, η μη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η ανεπαρκής υλικοτεχνική υποδομή είναι παράμετροι του σημερινού εκπαιδευτικό σύστημα. Οι τελευταίοι θέτουν φραγμό στην πνευματική αναβάθμιση, ψυχική καλλιέργεια, ηθική ανύψωση των νέων.

Δυστυχώς, οι μαθητές μαχόμενοι για υψηλότερες επιδόσεις σε σχέση με αυτές των συμμαθητών τους, ουσιαστικά τους ανταγωνίζονται αντί να συναγωνίζονται. Οι ίδιοι, είναι εντελώς απροετοίμαστοι για τα επαγγελματικά αδιέξοδα που τους επιφυλάσσει η έξοδός του από το ενιαίο λύκειο γι αυτό και η απογοήτευση, η αποξένωση κλπ από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον είναι οι κύριες αντιδράσεις τους

Αιτίες αλλοτρίωσης:

Βασικότατο αίτιο της αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου είναι οι ΄΄νόμοι΄΄ που θέτει η παραγωγή, η κατανάλωση και γενικότερα η βιομηχανοποίηση που βασίζεται στην τεχνολογία. Για μεγαλύτερη σαφήνεια αναφέρουμε ότι ο εργαζόμενος αντί να κατευθύνει την παραγωγική διαδικασία καθίσταται όργανο παραγωγής που μηχανιστικά χειρίζεται διάφορα τεχνικά μέσα. Στο πλαίσιο αυτό, ερμηνεύεται και η υπερεντατικοποίηση της εργασίας μέσω της οποίας ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει πιο πολλά χρήματα για την αποκλειστική κατανάλωση υλικών αγαθών. Με τον τρόπο όμως αυτό δεν κατανοεί ότι πρωτίστως αναλώνει τις διανοητικές και ψυχικές δυνάμεις του.

Επιπλέον, το σύνολο των ραφιναρισμένων* ειδήσεων που προβάλλονται καθημερινά στην οθόνη των δεκτών, διευκολύνουν την ιδεολογική σύγχυση και τη αδυναμία αποτίμησης των γεγονότων εκ μέρους τους. Είναι βέβαιο, ότι η σκόπιμη

διαστρέβλωση των ειδήσεων, η απόκρυψη της αλήθειας για τα κοινά ζητήματα που απασχολούν το σύνολο των πολιτών παρακωλύουν την ολόπλευρη/ σφαιρική ενημέρωση των ανθρώπων και αναντίλεκτα οδηγούν στην πνευματική ομοιομορφία τους.

Ακόμα, η ίδια η δομή της κοινωνίας διευκολύνει, θα λέγαμε, την ηθικοψυχική του αλλοίωση σύγχρονου ανθρώπου. Τόσο, ο τρόπος θέσπισης των θεσμών* με τη μη συμμετοχή των πολιτών και τη συνακόλουθη επιλεκτική εφαρμογή αυτών από τους τελευταίους, όσο και η μη βίωση του κράτους δικαίου/ του κράτους προνοίας στο οποίο άξονας θα ήταν οι αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος, καταδεικνύουν την υπολειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, το άτομο αρνείται να προωθήσει τις κοινωνικές αξίες (δικαιοσύνη, ευνομία, αλληλεγγύη κλπ).

Μία πρόσθετη ρίζα του αλλοτριωμένου τρόπου ζωής είναι η κρίση του ανθρωπισμού.

Δεν μπορεί να αντιτεθεί κανείς στο ότι η κατίσχυση του ατομισμού και ο επακόλουθος εγωισμός είναι κυρίαρχα χαρακτηριστικά του συνόλου των ατόμων μιας κοινωνίας, διαβρώνοντας τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων. Η πλεονεξία και ιδιοτέλεια αναδεικνύονται στην καθημερινή πάλη του εργαζόμενου για την απόκτηση περισσότερων υλικών αγαθών, ο οποίος δεν διστάζει για το σκοπό αυτό να απεκδυθεί κάθε αίσθηση ανθρωπιάς, αλληλεγγύης, αλτρουισμού προς το συνάνθρωπο.

Τρόποι αντίστασης στην αλλοτρίωση:

Ατομικό επίπεδο:

Ο κάθε άνθρωπος καλείται να αποκτήσει τα κατάλληλα εφόδια που θα τον οδηγήσουν στην απόκτηση της αυτογνωσίας του. Τόσο οι ηθικές αξίες όσο και ατομικές αρετές, όπως η υπομονή, η επιμονή, η αυτοεκτίμηση , η αισιοδοξία πρέπει να αποτελούν τα κριτήρια βάσει των οποίων θα λαμβάνονται οι αποφάσεις του.

Επίσης, η στροφή του κάθε ατόμου προς την πνευματικότητά του αποτελεί ένα ανασχετικό παράγοντα στην αλλοτρίωσή του. Η σωστή εκτίμηση των γεγονότων που του συμβαίνουν μέσω της κριτικής τους εξέτασης, η σφαιρική αντίληψη των πραγμάτων μέσω της απόκτησης ορθολογικού πνεύματος, ο συνεχής προβληματισμός σε θέματα επικαιρότητας, απελευθερώνουν τον άνθρωπο από την ημιμάθεια συμβάλλοντας στην απόκτηση σύνεσης.

Πολιτεία:

Η πολιτεία έχει χρέος με κάθε τρόπο να προάγει την παιδεία και τον πολιτισμό, να υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία ενεργοποιώντας έτσι το ανθρώπινο δυναμικό της. Η δημιουργία του κράτους προνοίας εναπόκειται πρωτίστως στους λειτουργούς της. Στον αντίποδα του παραπάνω οράματος βρίσκεται ο σημερινός εμπτυσμός * της πολιτικής ζωής της χώρας μας.

Άνθρωποι του πνεύματος:

Αναμφίβολα, στην αποφυγή της αλλοτρίωσης μπορούν να συμβάλλουν και οι ποιητές, οι λογοτέχνες, οι ζωγράφοι, οι συνθέτες κλπ. Με το έργο τους δύνανται να επισημάνουν τις συνέπειες του αλλοτριωτικού τρόπου ζωής, τις μεθόδους με τις οποίες μπορεί να αποφευχθεί το παραπάνω. Και βέβαια, ο προσανατολισμός των νέων προς την αναζήτηση της αληθινής ευτυχίας, προς την απόκτηση ανελαστικής ατομική συνείδησης προς την ανάπτυξη ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων, προς την υπεράσπιση συλλογικών στόχων μπορεί να ΄΄εκπορευτεί΄΄ από αυτούς τους δημιουργούς

Λεξιλόγιο:

μεταρσιώνω= προκαλώ ψυχική ανάταση, εξυψώνω την ψυχή και το πνεύμα

απομυζώ= εκμεταλλεύομαι εξαντλητικά, καρπώνομαι κάθε απόθεμα (οικονομικό, δύναμης, ενέργειας) κάποιου

αποψιλώνω= καθαρίζω, καταστρέφω της βλάστηση μιας περιοχής, στερώ (μτφ).

εμπτυσμός= το φτύσιμο (κυρ.) ως ένδειξη περιφρόνησης, (συνεκδ.) ο εξευτελισμός

41. ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Η μίμηση είναι εγγενές χαρακτηριστικό των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων, οι οποίοι δεν έχουν διαμορφώσει ακόμη την προσωπικότητά τους. Συχνά η μίμηση γίνεται άγονος μιμητισμός, που αλλοτριώνει την προσωπικότητα των νέων και αποτελεί ανασχετικό παράγοντα για την πρόοδο της κοινωνίας. Μιμητισμός είναι η μηχανική και άκριτη αντιγραφή στοιχείων ενός προσώπου ή μιας ανθρώπινης συμπεριφοράς, που αλλοτριώνει και ετεροκατευθύνει το άτομο.

ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΜΙΜΗΣΗΣ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Η μίμηση και ο μιμητισμός εμφανίζονται στα εξής πεδία:

• Κοινωνικό πεδίο: Συμπεριφορά, συνήθειες, τρόπος ένδυσης, τρόποι διασκέδασης, γλώσσα, καταναλωτικές αγορές

• Εθνικό πεδίο: Προγονοληξία, προοδοπληξία, ξενομανία

• Ηθικό – Πνευματικό πεδίο: Αξίες, αρχές, ιδέες, τρόπος σκέψης. Η γνήσια μίμηση υποδηλώνει ότι κάποιο άτομο συνειδητά επιλέγει τα θετικά στοιχεία μιας συμπεριφοράς και, αναλύοντάς τα, τα μεταλλάσσει σε προσωπικά στοιχεία, αναπόσπαστα κομμάτια της προσωπικότητάς του. Έτσι, η μίμηση σημαίνει αυτοέκφραση, ενώ ο μιμητισμός σημαίνει στείρα απομίμηση και αλλοτρίωση

ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Α. Εσωγενή:

• Οι νέοι αναζητούν πρότυπα γιατί θέλουν να ικανοποιήσουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώριση των ικανοτήτων τους

• Οι νέοι είναι εύπλαστοι, εύπιστοι, άπειροι, επιρρεπείς, εντυπωσιάζονται εύκολα και έχουν την ανάγκη της καταξίωσης

• Η επικράτηση της «ήσσονος προσπάθειας» οδηγεί πολλούς εφήβους στο μιμητισμό και όχι στην αυτοέκφραση

• Οι νέοι άνθρωποι είναι συνήθως ανώριμοι και ανασφαλείς και πιστεύουν ότι θα βελτιώσουν τον εαυτό τους προσλαμβάνοντας ανεπεξέργαστα, αλλότρια στοιχεία

• Όσοι μιμούνται άκριτα πιστεύουν πως θα αποκτήσουν αυτοπεποίθηση μέσω της ταύτισής τους με κοινώς αποδεκτά πρότυπα

Β. Εξωγενή:

• Η βιομηχανοποίηση της εκπαίδευσης, στείρα αποστήθιση και τον «παπαγαλισμό», η εξειδίκευση της γνώσης, καταλύουν τη σφαιρικότητα και την αυτενέργεια

• Η εμπορευματοποίηση των Μ.Μ.Ε., η πλήρης παθητικοποίηση και αδράνεια του νου, η πλύση εγκεφάλου από τη διαφήμιση, κατασκευάζουν είδωλα, και μαζί με τα προβαλλόμενα προϊόντα επιβάλλουν και μοντέλα συμπεριφοράς

• Ο βιομηχανοποιημένος τρόπος ζωής, οι ευκολίες ανέσεις που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογική εξέλιξη, οι πολλαπλές απαιτήσεις της ζωής, δεν αφήνουν περιθώρια για αφομοίωση, κριτικό έλεγχο

• Ο καταναλωτισμός έκανε τους ανθρώπους να ταυτίζουν το «έχειν» με το «είναι» και να λειτουργούν με το δόγμα: «είσαι ό, τι δείχνεις» και να προσπαθούν να αποκτήσουν ταυτότητα μέσω του «φαίνεσθαι», τηςεπίδειξης, της ακριβής και εκκεντρικής εμφάνισης κάποιων επώνυμων «σταρ» της εποχής

• Η τεχνητή «ανάγκη» προσαρμογής στη μόδα και το μοντέρνο, ο αλλοτριωτικός τρόπος ζωής στις μεγαλουπόλεις, η ρευστότητα και η διαλυτικότητα της εποχής μας, απογυμνώνει το σύγχρονο άνθρωπο από υψηλές αξίες

• Οι ανταγωνιστικές διαπροσωπικές σχέσεις πείθουν το νέο πως η επιβίωση προϋποθέτει την αποδοχή των κυρίαρχων κανόνων συμπεριφοράς

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

• Απουσιάζουν ο προβληματισμός και η επεξεργασία των μηνυμάτων, τυποποιείται η γνώση, περιορίζονται οι πνευματικοί ορίζοντες και η κριτική ικανότητα του ανθρώπου

• Ο άνθρωπος συχνά χειραγωγείται, αποπροσανατολίζεται και χάνει την πνευματική του ελευθερία

• Ο μιμητισμός εμποδίζει την ενδοσκόπηση, το διάλογο με τον εαυτό μας, την αυτοκριτική

• Ο μιμητισμός προκαλεί άγχος, ανασφάλειες, φοβίες, που καταλύουν την εσωτερική γαλήνη και ισορροπία.

• Οι ανούσιες διασκεδάσεις οδηγούν στην ψυχοκτονία, συνθλίβουν την αγωγή της ψυχής και οδηγούν στην απώλεια της ψυχικής ελευθερίας

• Ο μιμητισμός οδηγεί στην κοινωνική στασιμότητα, γιατί κυριαρχούν φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας και καλλιεργείται ο ρατσισμός.

• Με το μιμητισμό οι νέοι συχνά αδιαφορούν για τους νόμους, καταπατούν και υπονομεύουν τις κοινωνικές ελευθερίες

• Ο μιμητισμός οδηγεί είτε στην αδιαφορία για τα κοινά είτε στην τυφλή κομματικοποίηση και στην αναξιοκρατία που καταλύει την ισοτιμία και την ισονομία

• Η δουλική αντιγραφή καταργεί την πολιτιστική δημιουργία, γιατί οι καλλιτέχνες υποτάσσονται στη μαζική κατανάλωση και παραγωγή έργων, συντελεί στη στράτευση της επιστήμης σε κρατικά ή ιδιωτικά συμφέροντα και στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού

• Η γλωσσική ξενομανία τυποποιεί την ομιλούμενη γλώσσα και οδηγεί σταδιακά στη συρρίκνωση των όρων που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή επικοινωνία

• Ο μιμητισμός είτε με τη μορφή της προοδοπληξίας είτε με τη μορφή της προγονοπληξίας, καλλιεργεί εξάρσεις, αφού δημιουργούνται μαζικές υστερίες και αναβιώνουν εθνικισμοί, που εμποδίζουν την αρμονική συνύπαρξη των λαών, αλλά και χάνονται οι συνεκτικοί δεσμοί του έθνους, με αποτέλεσμα να επέρχεται η πολιτιστική αλλοτρίωση και να φαλκιδεύεται η εθνική φυσιογνωμία

43. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

1)Ορισμός
Αειφόρος ανάπτυξη είναι η «ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες», με άλλα λόγια η μέριμνα ώστε η σημερινή μεγέθυνση να μην υπονομεύει τις δυνατότητες μεγέθυνσης των μελλοντικών γενεών. Η αειφόρος ανάπτυξη έχει επομένως τρεις συνιστώσες – οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική – που απαιτούν ισόρροπη πολιτική συνεκτίμηση.
Η Αειφόρος Ανάπτυξη αποσκοπεί στο να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου, διαφυλάσσοντας παράλληλα το περιβάλλον βραχυπρόθεσμα και, κυρίως, μακροπρόθεσμα. Η αειφόρος ανάπτυξη αποσκοπεί σε μια οικονομική ανάπτυξη η οποία να είναι αποτελεσματική, κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη.

2)Αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης

Διατήρηση και, αν είναι δυνατόν ενίσχυση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της κοινωνίας. Η ποιότητα ζωής καθορίζεται από : το εισόδημα, την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, τη

στέγαση, την απασχόληση, τα νομικά δικαιώματα, την έκθεση σε εγκληματικότητα, τη

ρύπανση, τις ασθένειες, τις καταστροφές.

Ενίσχυση της τοπικής οικονομικής ζωής. Μια βιώσιμη τοπική οικονομία είναι απαραίτητη για την αειφορία. Αυτό περιλαμβάνει τις ευκαιρίες απασχόλησης, τη φορολογία, τα έσοδα, τη στήριξη της κυβέρνησης και την παροχή υποδομής και υπηρεσιών, καθώς και ένα κατάλληλο επιχειρηματικό κλίμα.

Προώθηση της κοινωνικής ισότητας και της ισότητας μεταξύ των γενεών. Οι πόροι και οι ευκαιρίες μιας βιώσιμης κοινότητας είναι διαθέσιμα σε όλους, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, την ηλικία, το φύλο, το πολιτιστικό υπόβαθρο, τη θρησκεία, ή άλλα χαρακτηριστικά. Επιπλέον, μια βιώσιμη κοινωνία δεν καταστρέφει τους πόρους της ούτε τα φυσικά συστήματα.

Διατήρηση και, αν είναι δυνατόν, ενίσχυση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Μια βιώσιμη κοινότητα προσπαθεί να βρει τρόπους να συνυπάρχει με το περιβάλλον. Αυτό το καταφέρνει με την αποφυγή της μόλυνσης του αέρα, των ωκεανών, του φρέσκου νερού και των φυσικών οικοσυστημάτων. Προσπαθεί να αντικαταστήσει επιζήμιες πρακτικές με άλλες που επιτρέπουν στα οικοσυστήματα να ανανεώνονται συνεχώς. Μια κοινότητα μπορεί να χρειαστεί να αναλάβει δράση για να ανακτήσει ή να αποκαταστήσει ένα ήδη κατεστραμμένο οικοσύστημα.

Δημιουργία κοινωνιών ανθεκτικών σε καταστροφές. Μια κοινότητα είναι ανθεκτική στην αντιμετώπιση των αναπόφευκτων φυσικών καταστροφών όπως ανεμοστρόβιλοι, τυφώνες, σεισμοί, πλημμύρες, ξηρασία, αν λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει ότι τέτοια γεγονότα προκαλούν τη λιγότερη δυνατή ζημιά, ότι η παραγωγικότητα μόνο ελάχιστα διακόπτεται, και ότι η ποιότητα της ζωής παραμένει (ή γρήγορα επιστρέφει σε) υψηλά επίπεδα. Μια ανθεκτική στις καταστροφές κοινότητα είναι αυτοδύναμη. Δηλαδή, δεν προβλέπει ότι εξωτερικοί φορείς (όπως η κυβέρνηση) μπορεί να μετριάσουν τους κινδύνους ή να πληρώσουν για τις καταστροφές.
Χρησιμοποίηση της συμμετοχικής διαδικασίας κατά τη λήψη αποφάσεων. Μια τέτοια διαδικασία εμπλέκει όλους τους ανθρώπους που έχουν συμφέρον από την έκβαση της απόφασης που εξετάζεται. Ενθαρρύνει τον εντοπισμό των προβλημάτων, προωθεί την ευρεία παραγωγή ιδεών για την αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών, και βοηθά τους εμπλεκόμενους να βρουν έναν τρόπο για να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τις λύσεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την καλλιέργεια την αίσθηση της κοινότητας.

3)Βιωσιμότητα και περιβάλλον

Με την ευρεία έννοια η βιωσιμότητα και η διαχείριση του περιβάλλοντος περιλαμβάνει τη διαχείριση των ωκεανών, τα συστήματα πόσιμων υδάτων, την γη και την ατμόσφαιρα, σύμφωνα με της αρχές της βιωσιμότητας.

4)Βιωσιμότητα και κοινωνία

Τα θέματα αειφορίας εκφράζονται γενικά από επιστημονική και περιβαλλοντική άποψη,  αλλά η εφαρμογή των αλλαγών είναι μια κοινωνική πρόκληση που συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, αλλαγές στο διεθνές και εθνικό δίκαιο, την πολεοδομία και τις μεταφορές, στον ατομικό και κοινωνικό τρόπο ζωής και την καταναλωτική συνείδηση. Είναι αναγκαία η καλλιέργεια υπεύθυνων πολιτών. Μια βιώσιμη κοινωνία είναι μια κοινωνία που μπορεί να επιτύχει και να διατηρήσει την ειρήνη, την κοινωνική ισότητα και την ασφάλεια. Είναι μια κοινωνία όπου δεν θα υπάρχει φτώχεια και μια κοινωνία με ανθρώπους που σέβονται το περιβάλλον και το προστατεύουν.

5)Βιωσιμότητα και οικονομία

Η σχέση της οικονομίας με την αειφορία βρίσκεται στις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της οικονομικής δραστηριότητας. Η “πράσινη” οικονομία είναι μια οικονομία που οδηγεί στη μείωση των περιβαλλοντικών καταστροφών και που αποσκοπεί στην βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς να υποβαθμίζει το περιβάλλον. Η βιώσιμη οικονομία στηρίζεται σε έξι τομείς: τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα οικολογικά κτήρια, τα βιώσιμα μέσα μεταφοράς και τη σωστή διαχείριση του νερού, των απορριμμάτων και της γης. Κωνσταντίνα Καλημέρη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. «Θεμέλιο στην Έκθεση Ιδεών» , Θεσσαλονίκη ,1991

2. Απ. Κερκινέογλου , «Εγκυκλοπαίδεια Εκθέσεων Ιδεών» , Αθήνα , 1985

3. Αρετή Καραγεώργου, «Έκφραση – Έκθεση Γ” Λυκείου» , Εκδ. Σαββάλας, Αθήνα, 2001

4. «Λόγος Δοκιμιακός» , Εκδ. Gutenberg, Αθήνα , 2001

5. Κ. Κατσακιώρης, «Έκθεση- Έκφραση Γ” Λυκείου» , Εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 1999

6. Α. Σαχπεκίδης , «Έκθεση Ιδεών», Εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 1996

7. «Έκφραση- Έκθεση, Γ” Λυκείου/ Θεματικοί Κύκλοι» , Εκδ. Ορόσημο, Αθήνα , 2002

8. «Έκφραση- Έκθεση / Θεματικοί Κύκλοι» Εκδ. ΟΕΔΒ, Αθήνα 2000

9. Ε. Τσουρέας, «Προβληματισμοί σε Σύγχρονα Θέματα», Εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα 1988

Πηγή : http://e-didaskalia.blogspot.gr/

About Post Author

stratilio

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %