0
0
Read Time:4 Minute, 48 Second
Όρος του οποίου εισήγαγε ο Freud στο πλαίσιο της δεύτερης θεωρίας του για τον ψυχικό μηχανισμό και σημαίνει: διάσταση της προσωπικότητας απορρέουσα από τη συγχώνευση του ναρκισσισμού (εξιδανίκευση του Εγώ) και των ταυτίσεων με τους γονείς, των υποκατάστατών τους και των συλλογικών ιδανικών. Σαν ξεχωριστή διάσταση το Ιδανικό του Εγώ αποτελεί ένα μοντέλο με το οποίο το άτομο αναζητεί να συμμορφωθεί.
Είναι δύσκολο να δώσει κανείς μια μοναδική έννοια στον όρο Ιδανικό του Εγώ. Οι διαφορετικές θεωρήσεις στέκονται σ’ αυτό που είναι στενά συνδεδεμένο με την προοδευτική επεξεργασία της θεωρίας του Υπερεγώ και γενικότερα με την δεύτερη θεωρία για τον ψυχικό μηχανισμό. Έτσι μέσα στο Εγώ και στο Εκείνο του Ιδανικό του Εγώ και του Υπερεγώ φέρονται σαν το ίδιο πράγμα ενώ σε άλλα κείμενα διαφοροποιείται:
Στην «Εισαγωγή για ψυχανάλυση» ο όρος Ιδανικό του Εγώ υπογραμμίζει μια ενδοψυχική διαμόρφωση σχετικά αυτόνομη, η οποία χρησιμεύει στο Εγώ σαν αναφορά για εκτίμηση των αποτελεσματικών πραγματοποιήσεων. Το πρότυπο του είναι κυρίως ναρκισσιστικό. «Αυτό το οποίο το άτομο προβάλλει σαν ιδανικό του είναι το υποκατάστατο του χαμένου ναρκισισμού της παιδικής του ηλικίας». Αυτή η κατάσταση ναρκισσισμού που συγκινείται σαν ένα πραγματικό παραλήρημα μεγαλείου εγκαταλείπεται κυρίως εξ’ αιτίας της κριτικής των γονέων προς το παιδί. Ενδοβαλλόμενο σαν μια ψυχική ξεχωριστή διάσταση, διάσταση λογοκριτική και αυτοπαρατήρησης είναι τελικά διαφοροποιημένη του Ιδανικού του Εγώ, παρατηρώντας χωρίς σταματημό το τωρινό Εγώ και το συγκρίνει με το Ιδανικό.
Η λειτουργία του Ιδανικού του Εγώ στο «Ψυχολογία της μάζας και Ανάλυση του Εγώ» μπαίνει σε πρώτο πλάνο διότι το Υπερεγώ φαίνεται σαν μια διαμόρφωση που περιλαμβάνει 3 λειτουργίες: «αυτοπαρατήρηση, ηθική, συνείδηση και λειτουργία του Ιδανικού». Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο τελευταίες λειτουργίες τονίζει κυρίως τις διαφορές ανάμεσα στο αίσθημα ενοχής και κατωτερότητας. Αυτά τα δύο συναισθήματα είναι το αποτέλεσμα μιας έντασης μεταξύ του Εγώ και του Υπερεγώ αλλά το πρώτο βρίσκεται σε σχέση με την ηθική συνείδηση και το δεύτερο με το Ιδανικό του Εγώ.
Για τον Nuneberg π.χ Ιδανικό του Εγώ και απαγορευτική διάταση είναι ξεκάθαρα χωρισμένα. «Το εγώ υπακούει στο Υπερεγώ από το φόβο της τιμωρίας και υποκύπτει στο Ιδανικό του Εγώ από αγάπη. Το Ιδανικό του Εγώ σχηματίζεται κυρίως από την εικόνα των αγαπημένων αντικειμένων και το Υπερεγώ από την εικόνα των αμφιλεγόμενων προσώπων».
Εξιδανίκευση: Διαδικασία ψυχολογική με την οποία οι ποιότητες και οι αξίες του αντικειμένου φέρονται προς την τελειότητα. Η ταύτιση με το εξιδανικευμένο αντικείμενο συνεισφέρει στο σχηματισμό και τον εμπλουτισμό των διαστάσεων της προσωπικότητας.
Ενδοψυχική Διαμόρφωση την οποία μερικοί τη διαφοροποιούν από το ιδανικό του Εγώ προσδιορίζοντας το σαν ένα παντοδύναμο Ναρκισσιστικό Ιδανικό κλεισμένο πάνω στο μοντέλο του παιδικού Ναρκισσισμού.
Στο έργο του Freud «Εισαγωγή στον Ναρκισσισμό» και στο «Εγώ και το Εκείνο» συναντάμε την έννοια του Ιδανικού, αλλά δεν βρίσκουμε σ’ αυτά τη θεωρητική διαφοροποίηση μεταξύ Ιδανικού Εγώ και Ιδανικό του Εγώ. Στη συνέχεια γίνεται ο διαχωρισμός όπου ο Nuneberg κυρίως προσδιορίζει το «Ιδανικό Εγώ σαν μια ενδοψυχική διαμόρφωση που προηγείται της διαμόρφωσης του Υπερεγώ. Σημείωση ότι το Εγώ, όταν είναι ακόμη ανοργάνωτο θα μπορούσαμε να πούμε ότι αισθάνεται ενωμένο με το Εκείνο και αντιστοιχεί σε μια κατάσταση Ιδανικού». Στη διάρκεια της ανάπτυξης του το άτομο, αφήνει πίσω αυτό το Ναρκισσιστικό Ιδανικό και να ξαναγυρίσει εκεί μόνο σε κατάσταση ψύχωση (ξαναπαράγεται το Ιδανικό Εγώ, όχι πάντα, αλλά σε κατάσταση ψύχωσης).
Ο Lagache υπογράμμισε το ενδιαφέρον που έχει να διαχωρίσει κανείς τις ταυτίσεις που αναπαριστούνται από το Ιδανικό Εγώ από εκείνες που συνίστανται διαμέσου του ζεύγους Εγώ – Υπερεγώ. Γι’ αυτόν πρόκειται για μια ασυνείδητη Ναρκισσιστική διαμόρφωση και η θεωρία του συμπίπτει με του Nuneberg “Το Ιδανικό Εγώ συλλαμβάνεται σαν ένα Ναρκισσιστικό Ιδανικό παντοδύναμο και δεν ρυθμίζεται ή καταστέλλεται από την ένωση του Εγώ με το Εκείνο, αλλά συμπεριφέρεται σαν μια πρωταρχική ταύτιση μ’ ένα άλλο όν επενδυμένο με παντοδυναμία, δηλαδή, με τη μητέρα”.
Το Ιδανικό Εγώ εξυπηρετεί να στηρίξει αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε ταύτιση με το Ηρωικό ταύτιση με πρόσωπα που ξεχωρίζουν και γοητεύουν. Το Ιδανικό Εγώ διεγείρεται από παθιασμένους θαυμασμούς για μεγάλα πρόσωπα της Ιστορίας της καθημερινής ζωής που χαρακτηρίζονται από την ανεξαρτησία τους την περηφάνια του και την επιρροή τους. Κατά την εξέλιξη τη θεραπευτικής παρατηρούμε το Ιδανικό Εγώ να συρρικνώνεται να αναμοχλεύεται σαν μια διαμόρφωση αναμφισβήτητη με το Ιδανικό του Εγώ.
Κατά τον Lagache η διαμόρφωση του Ιδανικού Εγώ παρουσιάζεται στους σαδομαζοχιστές κυρίως σαν μια επιβεβαίωση του εαυτού, δηλαδή ταύτιση με τον επιτιθέμενο, (μηχανισμός άμυνας). Για τον Lacan το Ιδανικό Εγώ είναι επίσης μια ουσιαστικά ναρκισσιστική διαμόρφωση του το πρότυπο της το βρίσκουμε στο στάδιο του καθρέπτη και ανήκει στο χώρο της φαντασία. Από δω και πέρα όλες οι απόψεις συμπίπτουν στην βεβαιότητα ότι υπάρχει ενδιαφέρον να εξειδικεύσουμε στην ψυχανάλυση την ασυνείδητη διαμόρφωση του Ιδανικού Εγώ και να θέσουμε σε πρώτο πλάνο το ναρκισσιστικό χαρακτήρα αυτής. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι στις αρχές διαμόρφωση της προσωπικότητας και του σχηματισμού του Υπερεγώ η διαδικασία της εξιδανίκευσης δια της οποίας το άτομο φαίνεται να βάζει σαν σκοπό να επανέλθει στην κατάσταση παντοδυναμίας του παιδικού ναρκισσισμού.
Το Υπερεγώ
Μια από τις διαστάσεις της προσωπικότητας την οποία ο Freud περιέγραψε μέσα στο πλαίσιο της δεύτερης του θεωρίας για τον ψυχικό μηχανισμό: ο ρόλος το είναι παρόμοιος μ’ εκείνον ενός κριτή ή ενός λογοκριτικού ως προς το Εγώ. Ο Freud βλέπει μέσα στην ηθική συνείδηση, την αυτό-παρατήρηση το σχηματισμό των ιδανικών τις λειτουργίες; του Υπερεγώ.
Κλασσικά, το υπερεγώ καθορίζεται σαν κληρονομιά του Οιδιπόδειου συμπλέγματος: συνίσταται από την εσωτερίκευση των απαιτήσεων και των γονεϊκών απαγορεύσεων, Ορισμένοι ψυχαναλυτές ξεπερνούν πιο γρήγορα το σχηματισμό του Υπερεγώ βλέποντας αυτή τη διάσταση σε ένα έργο των προ-οιδιποδειακών σταδίων ή το λιγότερο ψάχνοντας συμπεριφορές και μηχανισμούς ψυχολογικούς πολύ πρώιμους που θα αποτελούσαν τους προδρόμους του Υπερεγώ.
Δημήτρης Μπούκουρας
Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής
Πηγή : http://www.dimitrismpoukouras.gr/
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %