ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ

0 0

Παραγωγικές καταλήξεις Ουσιαστικών

α. Αρσενικά

-εμός:  μισεμός, πηγεμός κτλ.
-ηγός (β’ συνθετ.: άγω) : ημιονηγός, αρχηγός κτλ.
-ητής (συνήθ. από ρήμ. σε -ώ) .: ποιητής, επιθεωρητής κτλ • Εξαιρούνται: ιδρυτής, μηνυτής, κριτής
-ίσκος (λόγια υποκοριστική κατάλ.) : δρομίσκος, ναίσκος κτλ.
-ιστής (συνήθ. από ρήμ. σε -ίζω) .: πολεμιστής, λογιστής κτλ.
• Εξαιρούνται: δανειστής, ληστής
-ίτης (ουσιαστικά κοινά και εθνικά): οπλίτης, πολίτης, Θασίτης, Λιβαδίτης, Μεσολογγίτης
• Αλλά: (κοινά) αλήτης, διαβήτης, ιδιοκτήτης, κομήτης, κυ­βερνήτης, μαγνήτης, πλοιοκτήτης, προφήτης – δύτης, θύτης, λύτης – (εθνικά) Αγιορείτης, Πηλιορείτης, Αιγινήτης
-ονας (κοινά προπαροξύτονα) .. : ακτήμονας, βραχίονας, δαίμονας κτλ.
• Αλλά: άμβωνας, καύσωνας, μεσαίωνας, θερμοσίφωνας.
-οράς (κοινά και κύρια προπαροξύτονα) : αυτοκράτορας, ρήτορας κτλ. – Έκτορας, Νέστορας κτλ
-ότης : αγρότης, δημότης, δεσπότης, δότης, εξωμότης, ιππότης, πό­της, συνωμότης, τοξότης .
Σε -ώτης: δεσμώτης, επαρχιώτης, θιασώτης, ιδιώτης, νησιώ­της, πανηγυριώτης, πατριώτης, στρατιώτης – Ανδριώτης, Η­πειρώτης κτλ
-τήρας . ανεμιστήρας, οδοστρωτήρας κτλ
-ωμός. : λυτρωμός, τελειωμός κτλ. • Εξαιρείται: ερχομός.
-ωνας (παροξύτονα κοινά, περιεκτικά και τοπωνύμια) : χειμώνας, αγκώνας κτλ. – αμπελώνας, πευκώνας κτλ. – Ελι­κώνας, Μαραθώνας κτλ.
• Εξαιρούνται: αλαζόνας, ηγεμόνας, κανόνας, συνδαιτυμόνας
• Στρυμόνας, Μακεδόνας, Παφλαγόνας κτλ.
-ωνας (αρχ. κύρ. ονόματα και εθνικά προ­παροξύτονα) . : Απόλλωνας, Ιέρωνας, Πλάτωνας κτλ. Πάρνωνας – Ιάπωνας, Ίωνας.
• Αλλά: Αγαμέμνονας,  Αριστογείτονας,  Ιάσονας  κτλ.  -Αλιάκμονας
β. Θηλυκά


-αία: αυλαία, κεραία• Εξαιρούνται: θέα, ιδέα, νέα, παρέα, Ζέα, Κέα, Νεμέα, Ρέα,
Τεγέα
-αία (προπαροξύτονα κύρ. ονόματα) . : Φώκαια, Νίκαια κτλ.
-αινα: δράκαινα, λόκαινα κτλ. – Γιώργαινα, Μαορομιχάλαινα κτλ.
-ειά (από ρήμ. σε -εύω) : γιατρειά, δουλειά, σοδειά, παντρειά κτλ
-εία (από ρήμ. σε -εύω, από επίθ. σε -ύς και άλλα) . αγγαρεία, αλαζονεία, βασιλεία, ερμηνεία κτλ. -βαρεία, δασεία, οξεία, πλατεία κτλ. – θεία, λεία, μνεία, χρεία και το ουσ. Τροία,
-εια (προπαροξύτονα) αλήθεια, ευλάβεια, συνήθεια κτλ. -Αντιόχεια, Δεκέλεια, Φιλα­δέλφεια (αλλά: Ερέτρια) – Θάλεια, Ιφιγένεια κτλ.
-ήθρα: κολυμπήθρα, ξινήθρα κτλ.
-ιά: βαριά, βραδιά κτλ.
-ία (παροξύτονα θηλυκά) : αηδία, ηγεμονία κτλ.
-ια (λήγουσα με καταχρηστικό δίφθογ­γο) : αρρώστια, περηφάνια κτλ.
-ίδα: επικεφαλίδα, εφημερίδα κτλ.
• Εξαιρούνται: χλαμύδα, σημύδα
-ίλα (αφηρημένα ουσιαστικά) : ανατριχίλα, σαπίλα κτλ
-ισσα (προπαροξύτονα κοινά και κύρ. ονό­ματα) : γειτόνισσα, Σαμιώτισσα κτλ.
• Εξαιρούνται: Λάρισα, σάρισα
-ίτσα (υποκορ.) : αλοσιδίτσα, κουκλίτσα
• Εξαιρείται: θείτσα
-οια (β’ συνθ.: νους, πνέω, ρέω, πλέω) : άγνοια, διχόνοια, άπνοια, παλίρροια, άπλοια κτλ.
-όνα: αλκυόνα, αμαζόνα, σταγόνα κτλ.
• Εξαιρούνται: αρραβώνα, αχυρώνα, χελώνα κτλ. – Αυλώνα,Σιδώνα κτλ.
-οσύνη: δικαιοσύνη, καλοσύνη.
-ότητα: θερμότητα, απλότητα κτλ.
-ύτητα: βαρύτητα, οξύτητα κτλ.
-ωνία: Βαβυλωνία, Ιαπωνία, Λακωνία κτλ.
• Αλλά: Μακεδονία, Παφλαγονία κτλ.
-ωνιά: παγωνιά, χειμωνιά κτλ
-ωτή : πινακωτή, καλαμωτή κτλ.
γ. Ουδέτερα

-άδικο: γαλατάδικο, σιδεράδικο κτλ
-αιο (προπαροξύτονα) . : τρόπαιο, κεφάλαιο, κτλ
-είο (παροξύτονα που φανερώνουν τόπο) : γραφείο, ιατρείο κτλ.
-ημα: μηχάνημα, επιφώνημα κτλ
-ητό: αγκομαχητό, αναφιλητό, κυνηγητό κτλ.
-ί: νησί, σπαθί κτλ. · Εξαιρείται: οξύ
-ι: καλοκαίρι, θυμάρι, τραγούδι κτλ.
-ίδι: ταξίδι, φίδι κτλ.
• Εξαιρούνται: αντικλείδι, στρείδι – καρύδι, κρεμμύδι, μύδι,
φρύδι – Παλαμήδι
-ιμο. : γράψιμο, ντύσιμο κτλ
-ιο: γέλιο, τετράδιο κτλ. • Εξαιρούνται: απόγειο, ισόγειο, υπόγειο, λύκειο.
-όνι: αηδόνι, τιμόνι κτλ. • Εξαιρούνται: αλώνι, κυδώνι, κωθώνι, παραγώνι.
-ριό καμπαναριό, νοικοκυριό
• Εξαιρείται: μαγειρείο
-τήρι: ξυπνητήρι, πατητήρι κτλ. • Εξαιρούνται: τα με β’ συνθ. το τυρί: κεφαλοτύρι
-τήριο γυμναστήριο, δικαστήριο κτλ.
• Εξαιρούνται: κτίριο, μαρτύριο
Παραγωγικές καταλήξεις Επιθέτων

-αίος: ακμαίος, κεφαλαίος, μοιραίος κτλ. • Εξαιρείται: νέος.
-είος: αστείος, λείος• Εξαιρούνται: γελοίος, κρύος
-ηρός. : δαπανηρός, τολμηρός κτλ.
• Αλλά: αλμυρός, αργυρός, βδελυρός, βλοσυρός, γλαφυρός, ι­σχυρός, πορφυρός, οχυρός.
-ιδερός: ασπριδερός, μαυριδερός
-ικός: αθλητικός, γνωστικός κτλ. • Αλλά: θηλυκός, λιβυκός – δανεικός, δεκελεικός :
-ιμος :δόκιμος, χρήσιμος, νόμιμος • Αλλά τα με β’ συνθ. θυμός, όνομα, σήμα, σχήμα, δήμος, φήμη: εύθυμος, ομώνυμος, διάσημος, άσχημος, απόδημος, πε­ρίφημος
-ινός: αντικρινός, βορινός κτλ.
• Εξαιρούνται: ελεεινός, κλεινός, ορεινός, σκοτεινός, ταπει­νός, υγιεινός, φωτεινός.
-ινος: ξύλινος, πέτρινος, μάλλινος κτλ.
-ιός: άγιος, άγριος, τίμιος κτλ.
• Αλλά σε -ειος όσα παράγονται από κύρια ονόματα προ­σώπων: αβερώφειος, κυκλώπειος, πυθαγόρειος κτλ. και τα: ά­δειος, αντρίκειος, βόρειος, γυναικείος, επίγειος, ισόγειος, υπό­γειος, πρόβειος, τέλειος – όμοιος – αλληλέγγυος.
-ισιμος: νηστίσιμος, υπολογίσιμος κτλ. • Αλλά: αρτύσιμος  (από ρήμ. β’ συζυγίας) κατοικήσιμος, συζητήσιμος κτλ.
-ίσιος: αρνίσιος, βουνίσιος, παλικαρίσιος κτλ. Αλλά: ετήσιος, ημερή­σιος, γνήσιος, Ιθακήσιος, Μιλήσιος κτλ.
-λεος: πειναλέος, ρωμαλέος κτλ.
-τέος: διαιρετέος, προακτέος κτλ.
-ωπός: αγριωπός, χαρωπός κτλ.
-ωτός: αγκαθωτός, μεταξωτός κτλ.
Παραγωγικές καταλήξεις ρημάτων

-άβω: ανάβω, ράβω κτλ.
• Εξαιρούνται: απολαύω, παύω, αναπαύω
-άρω: αγκαζάρω, ρετουσάρω, ξαπλάρω κτλ.
-εύω: κλαδεύω κτλ. – ονειρεύομαι κτλ.
• Εξαιρούνται: κλέβω, σέβομαι.
-αίνω: ζεσταίνω κτλ. – φαίνομαι κτλ.
• Εξαιρούνται: δένω, μένω, πλένω.
-έρνω: γέρνω, φέρνω κτλ. • Εξαιρείται: παίρνω.
-ιάζω: αγκαλιάζω κτλ. – βιάζομαι κτλ.
• Εξαιρούνται: αδειάζω, χρειάζομαι, μοιάζω, μονοιάζω, νοι­άζομαι
-ίζω: αντικρίζω κτλ. – συλλογίζομαι κτλ.
• Εξαιρούνται: μπήζω, μπήγω, πήζω, πρήζω – αναβλύζω, αναβρύζω, γογγύζω, δακρύζω, κατακλύζω, κελαρύζω, ολολύ­ζω, συγχύζω, σφύζω – δανείζω – αθροίζω.
-λλω: αναγγέλλω, αναβάλλω κτλ.
• Εξαιρούνται: θέλω, μέλει, οφείλω.
-ωνω: κλειδώνω, απλώνω κτλ.
-σσω: αναπτύσσω, απαλλάσσω κτλ.
• Εξαιρείται: αρέσω.
-ττω: πλήττω, εισπράττω κτλ.
• Εξαιρούνται: θέτω, κείτομαι
-ίνω : δίνω, κρίνω, γίνομαι, αποκρίνομαι κτλ.
-ήνω: αφήνω, σβήνω, ψήνω κτλ.
-ύνω λύνω, ευκολύνω, αμύνομαι κτλ.
-είνω κλείνω, τείνω κτλ.
Παραγωγικές καταλήξεις επιρρημάτων

-ει: εκεί, παμψηφεί
-η: ακόμη, ειδεμή
-ι: έτσι, πάλι, σταυροπόδι, μαζί κτλ.
-ια: ανάρια, μακριά, πλατιά κτλ.
-ις: μόλις, αποβραδίς, κοντολογίς κτλ.
• Εξαιρούνται και γράφονται με η μερικά σύνθετα με γενι­κή: απαρχής, εξαρχής, επικεφαλής, επίσης, καταγής, καταμε­σής.
-υ : αντίκρυ, μεταξύ, πολύ
-ω: γύρω, επάνω κτλ.
-ως: αμέσως, βεβαίως κτλ.
• Εξαιρούνται: εμπρός, εντός, εκτός, (ε)φέτος, τέλος.

About Post Author

stratilio

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %