0
0
Read Time:5 Minute, 58 Second
Στιχ. 376-440
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Στ.376-383: Στο σημείο αυτό έχουμε δραματικό απρόοπτο. Ο Χορός ήταν προετοιμασμένος για άλλα πράγματα, καθώς είχε επηρεαστεί από τις υπόνοιες του Κρέοντα. Η έκπληξη και η ταραχή του βλέποντας την Αντιγόνη είναι έκδηλες από τις πολλές ερωτήσεις του και από τη χρήση ασύνδετου σχήματος. Ο Χορός νιώθει επίσης βαθύ πόνο για την ηρωίδα και αποδίδει την πράξη της σε αφροσύνη. Παράλληλα διατυπώνει την άποψη πως ότι παθαίνει αυτή οφείλεται στην κληρονομική κατάρα και τα πατρογονικά αμαρτήματα.
Στ.384-440: Ο διάλογος με το φύλακα και η εξαιρετικά ρεαλιστική αφήγησή του επιβραδύνει την άμεση αντιπαράθεση του Κρέοντα και της Αντιγόνης. Έτσι εντείνεται η αγωνία των θεατών για την αντίδραση του Κρέοντα.
Στ.386: Ο ποιητής παρουσιάζει σκόπιμα την έξοδο του Κρέοντα τη στιγμή που φτάνει ο φύλακας με την Αντιγόνη. Έτσι αποτρέπει τη συζήτηση μεταξύ φύλακα και Χορού ή Αντιγόνης και Χορού, πράγμα που θα επηρέαζε αρνητικά τη δραματικότητα της επόμενης σκηνής. Επίσης δε δίνεται η δυνατότητα στο χορό να εκφράσει κάποια άποψη πάνω στη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και έτσι κάνει πιο ενδιαφέρουσα, από δραματική άποψη, την παρουσία του.
Στ.389-390: Ο Σοφοκλής είχε παρουσιάσει σκόπιμα το φύλακα να υπερτονίζει ότι ποτέ δε θα ξανάρθει, για να λειτουργήσει ο ερχομός του ως ισχυρό δραματικό απρόοπτο.
Στ.392: Ο φύλακας χαρακτηρίζει τη χαρά του ξαφνική και ανέλπιστη, όπως χαρακτήρισε και τη σωτηρία του στο προηγούμενο επεισόδιο, γιατί θέλει να περιγράψει την ένταση και το μέγεθος του συναισθήματος και να δικαιολογήσει την ασυνέπεια ανάμεσα στα λόγια και τα έργα του.
Στ.397: Εδώ φαίνεται ο εγωισμός και η ιδιοτέλεια του φύλακα· ενώ όλοι μαζί συνέλαβαν την Αντιγόνη, θέλει ο ίδιος να επωφεληθεί.
Στ.398: Η φράση δηλώνει την πλήρη αδιαφορία του φύλακα για την τύχη της Αντιγόνης.
Στ.402-405: Ο φύλακας δε δείχνει διάθεση να επεκτείνει τη συζήτηση και αυτό φαίνεται από τις κοφτές και τις σύντομες απαντήσεις που δίνει. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να γλιτώσει από κάθε ευθύνη. Είναι φουσκωμένος από περηφάνεια και κλείνει το λόγο του με την κοφτή φράση που συνηθίζει να βάζει ο Σοφοκλής στο στόμα αγγελιοφόρων στο τέλος μιας μακράς ρήσης.
Στ.408-414: Η περιγραφή των ενεργειών των φυλάκων από τη στιγμή που επέστρεψαν στα πόστα τους, μετά τις απειλές του Κρέοντα θέλει α) να κάνει μια σύνδεση με τα προηγούμενα, β) να δείξει τη σοβαρότητα με την οποία επιλήφθηκαν του καθήκοντός τους οι φύλακες και γ) να προβάλλει τις δυσκολίες που εμπεριέχει το έργο τους.
Οι ενέργειές τους όμως είναι σπασμωδικές και παράλογες. Η πράξη της ταφής έχει ήδη συντελεστεί και η αφαίρεση της σκόνης δεν μπορεί να επαναφέρει το νεκρό στην προηγούμενη κατάσταση. Οι φύλακες αντιδρούν μ’ αυτό τον τρόπο, γιατί νιώθουν αμηχανία και ταραχή και γιατί προσπαθούν να εξιλεωθούν και να καθησυχάσουν τη συνείδησή τους για την αμέλεια που έδειξαν στη φρούρηση του νεκρού.
Στ.416-421: Η εισαγωγή της θύελλας στο έργο δεν είναι αρκετά δικαιολογημένη, αλλά εξυπηρετεί θαυμάσια την εξέλιξη. Έχει πολύπλευρο λειτουργικό ρόλο: α) δημιουργεί την αίσθηση της θείας παρέμβασης και εκφράζει τα δικαιώματα των νεκρών σύμφωνα με τις επιταγές των θεϊκών νόμων, β) υποδηλώνει ότι η φύση συμπαραστέκεται στο νεκρό και την αδελφή του, γ) υποδαυλίζει την επιθυμία της Αντιγόνης να επισκεφθεί για δεύτερη φορά το πτώμα του αδελφού της, έτσι ώστε να γίνει δυνατή η σύλληψή της, δ) δημιουργεί προϋποθέσεις για την εκδήλωση των βαθύτερων αισθημάτων της ηρωίδας, ε) προσδίδει στην πράξη της ηρωίδας τη χροιά του ασυνήθιστου, του παράξενου, της ανατροπής της φυσικής τάξης των πραγμάτων με την υπέρβαση των περιορισμών της γυναικείας φύσης, σύμφωνα με τις αντιλήψεις εκείνης της εποχής.
Στ.423-425: Ο ποιητής παρομοιάζει την Αντιγόνη με πτηνό που θρηνεί για την απώλεια των παιδιών του. Μ’ αυτή την παρομοίωση επιδιώκει να τονίσει την ένταση και το βάθος της αγάπης που η Αντιγόνη αισθάνεται για τον αδελφό της, καθώς η αδελφική αγάπη αίρεται στο ύψος της μητρικής, από την οποία δεν υπάρχει εντονότερη.
Στ.423-431: Κάποιοι ερμηνευτές υποστηρίζουν ότι η πρώτη ταφή ήταν μυστικό έργο της Ισμήνης, αλλά αυτή η άποψη δε στηρίζεται σε κανένα χωρίο. Η παρατήρηση μάλιστα του φύλακα ότι, όταν η Αντιγόνη βρήκε το πτώμα απογυμνωμένο από τη σκόνη, ξέσπασε σε κατάρες για εκείνους που το έκαναν, αποδεικνύει ότι σχετίζεται με την ταφή.
Η διπλή ταφή ήταν δραματικά απαραίτητη. Η πρώτη ταφή έδωσε τη δυνατότητα στον ποιητή: α) να εμπλουτίσει το έργο με τη σκηνή του φύλακα, που διακρίνεται για τη ζωντάνια και την εκφραστικότητα της και να εξασφαλίσει κάποια εσωτερική ισορροπία στο έργο με το κωμικό στοιχείο που προσφέρει, β) να παρουσιάσει τη μορφή και το χαρακτήρα του Κρέοντα και να δημιουργήσει τραγικές ειρωνείες ανυπέρβλητης δραματικής αξίας, γ) να μακρύνει το διάστημα ανάμεσα στη διαπίστωση της ταφής του Πολυνείκη και τη σύλληψη του δράστη, πράγμα που συντελεί στην προοδευτική ένταση και την κλιμάκωση των συναισθημάτων του θεατή, δ) αφήνει το Χορό να σχολιάσει αντικειμενικά και χωρίς συναισθηματικές επιρροές την πράξη της ταφής στο Α’ στάσιμο.
Με τη δεύτερη ταφή η Αντιγόνη όχι μόνο ολοκληρώνει το χρέος προς τον αδελφό της με τον απαραίτητο θρήνο και τις τρίσπονδες χοές, αλλά πετυχαίνει να πετυχαίνει να προκαλέσει την εξουσία. Καθώς χωρίς προφυλάξεις και με βέβαια την τιμωρία, προκαλεί η ίδια τη σύλληψή της. Μ’ αυτό τον τρόπο ολοκληρώνεται η παρουσίαση του χαρακτήρα της ηρωίδας και τονίζεται η ακρότητά του, έτσι ώστε πλέον στη συνείδηση του θεατή να είναι δικαιολογημένη η τελική τιμωρία της. Επίσης υπογραμμίζεται η αγάπη που τρέφει η ηρωίδα για τον αδελφό της και προβάλλεται το βασικό κίνητρο της συμπεριφοράς της.
Αξιοσημείωτη στη σκηνή αυτή είναι η σιωπή της Αντιγόνης, η οποία δείχνει την αταραξία της και την περιφρόνηση του διαλόγου του φύλακα και του Κρέοντα.
Στ.438: Ο φύλακας νιώθει συμπάθεια για την Αντιγόνη, επειδή είχε καλή ανάμνηση από τη βασιλεία του Οιδίποδα. Παράλληλα η στάση του προοικονομεί τη στάση και των υπόλοιπων πολιτών που συμμερίζονται το ορθό της ταφής του νεκρού.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ
Ο φύλακας είναι χαρούμενος και μπαίνει με ύφος θριαμβευτικό. Ανυπομονεί να βρει τον Κρέοντα για να θριαμβολογήσει μπροστά του για το κατόρθωμά του (εκδηλώσεις μικρού παιδιού ή απλοϊκού ανθρώπου). Δε νιώθει δέος πια απέναντί του. Μπορεί στο τέλος να εκφράζει μια συμπάθεια για την Αντιγόνη για την επικείμενη τιμωρία της αλλά αποδιώχνει αυτό το συναίσθημα μπροστά στη δική του χαρά. Δεν έχει καμιά συνείδηση του δράματος ούτε του μεγαλείου της Αντιγόνης, δε συμμετέχει σε υψηλά συναισθήματα. Είναι μικρός και εκφράζει την αφελή όψη της ζωής, το κωμικό της στοιχείο. Είναι φλύαρος. Όση ώρα μιλά κρατά την Αντιγόνη.
Η Αντιγόνη όλη την ώρα παραμένει σιωπηλή. Έχει το βλέμμα της στραμμένο στο έδαφος σε ένδειξη περιφρόνησης προς τον Κρέοντα. Είναι περήφανη και αποφασιστική. Είναι η ηρωίδα που έχει ξεπληρώσει το χρέος της και είναι έτοιμη να δεχτεί με αταραξία το μαρτύριό της. Διακρίνεται η τόλμη της από τη διήγηση του φύλακα, καθώς και η προσήλωσή της στο χρέος, αφού για δεύτερη φορά πάει να προσφέρει νεκρικές τιμές στο νεκρό.
Ο Χορός εκφράζει τη συμπόνια του προς την Αντιγόνη αλλά παραμένει πιστός υπηρέτης του άρχοντα.
Ο Κρέων από την άλλη, τηρεί στάση παθητική. Μένει βυθισμένος στους συλλογισμούς του. Αυτή η στάση έρχεται σε αντίθεση με την προηγούμενη σκηνή που ήταν οργίλος όσο και με την επόμενη που θα ακολουθήσει.
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %