Το τελικό -ν : Γραφή και Προφορά

Υπάρχουν ορισμένες λέξεις στις οποίες το τελικό -ν άλλοτε παραμένει και άλλοτε χάνεται.
Αυτές είναι:

·         το άρθρο την

·         η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτήν, την

·         τα μόρια δεν και μην

Οι λέξεις αυτές διατηρούν το τελικό -ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν ή
από τα σύμφωνα κ, π, τ, τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ και τα διπλά ξ, ψ.
Π.χ. την είδα, την κοπέλα, την ντουλάπα, δεν ξέρω

Άρα, οι λέξεις αυτές χάνουν το τελικό -ν όταν η επόμενη
λέξη αρχίζει από ένα από τα υπόλοιπα σύμφωνα: β, δ, γ,
φ, θ, χ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ.
Π.χ. τη δασκάλα, τη θυμήθηκα, δε θέλω

Στον γραπτό λόγο, το τελικό –ν διατηρείται πάντα στον
ενικό του αρσενικού οριστικού και αόριστου άρθρου (τον,
έναν) για να αποφεύγεται η σύγχυση με το ουδέτερο ορι-
στικό και αόριστο άρθρο (το, ένα).
Π.χ. τον νέο (άντρα) αλλά το νέο (είδηση)
έναν νέο (άντρα) αλλά ένα νέο (είδηση)

Το τελικό -ν γράφεται πάντα στο άρθρο των, στην προσωπική αντωνυμία αυτόν, τον καθώς
και στο σαν.
Π.χ. των θαλασσών, αυτόν θέλει, τον φώναξε, σαν λύκος

1.      Η ελληνική γλώσσα έχει 23 φθόγγους. Αυτοί χωρίζονται
σε φωνήεντα ([α], [ε], [ι], [ο], [ου]) και σύμφωνα ([κ],
[π], [τ], [γκ], [μπ], [ντ], [γ], [β], [δ], [χ], [φ], [θ], [λ],
[ρ], [ζ], [σ], [μ], [ν]).

2.      Η ελληνική γλώσσα έχει 24 γράμματα. Αυτά είναι: α, β, γ,
δ, ε, ζ, η, θ, ι, κ, λ, μ, ν, ξ, ο, π, ρ, σ/ς, τ, υ, φ, χ, ψ, ω.

3.      Δίψηφα ονομάζονται δύο γράμματα μαζί που παριστάνουν
έναν φθόγγο. Αυτά είναι τα εξής: Δίψηφα φωνήεντα: ου,
αι, ει, οι, υι. Δίψηφα σύμφωνα: μπ, ντ, γκ/γγ

4.      Κατά την απαλοιφή φωνήεντος χάνεται ένα φωνήεν που
βρίσκεται κοντά σε ένα άλλο φωνήεν ή ανάμεσα σε δύο
σύμφωνα (π.χ. φέρε το → φέρ’ το, δεκαέξι → δεκάξι).

5.      Όταν συνδυάζουμε μια προπαροξύτονη λέξη με μία ή πε-
ρισσότερες ασθενείς αντωνυμίες, τότε χρησιμοποιούμε
έναν επιπλέον τόνο. Αυτό λέγεται έγκλιση του τόνου (π.χ.
ο δάσκαλος + μας  →  ο δάσκαλός μας).

6.      Τα σημεία στίξης είναι η τελεία, η άνω τελεία, η διπλή τε-
λεία, το κόμμα, τα εισαγωγικά, τα αποσιωπητικά, η πα-
ρένθεση, το ενωτικό, η παύλα, η διπλή παύλα, το ερωτη-
ματικό και το θαυμαστικό.

Τι να θυμάμαι όταν γράφω

Βάζω τόνο:

·         Σε κάθε δισύλλαβη, τρισύλλαβη ή πολυσύλλαβη λέξη.

·         Στο πού και το πώς όταν είναι ερωτηματικά. Στο διαζευκτικό ή.
Πού έβαλες το παζλ, Ορέστη; Πώς θα παίξω με τις φίλες μου;
Θα μου πεις ή όχι;

·         Στο δεύτερο φωνήεν όταν έχω δίψηφα φωνήεντα ή τους
συνδυασμούς αυ και ευ:
είδα, ναύτης, γεύση

Πώς βάζω την απόστροφο:

·         Όταν χρησιμοποιείται η απόστροφος, οι δυο λέξεις χωρίζονται
με ένα διάστημα:
τ’ άλογο, μου ‘ριξε, φέρ’ το

Δεν μπερδεύω:

·         Το ενωτικό (-) με την παύλα (–).

Πηγή : Νεοελληνική Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου