11. ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Παράδοση ονομάζεται το σύνολο των πολιτιστικών στοιχείων που κληροδοτήθηκαν από παλαιότερες γενιές (τρόπος ζωής, σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, θεσμοί, αξίες, ήθη και έθιμα, καλλιτεχνικά και άλλα δημιουργήματα, έργα επώνυμα ή έργα λαϊκά).
Διάκριση: Ο πληθυντικός του όρου (παραδόσεις) δηλώνει θεσμούς, ήθη και έθιμα και άλλα λαϊκά πολιτισμικά στοιχεία που μεταδίδονται προφορικά από γενιά σε γενιά. Και με μια ειδικότερη σημασία (και στον ενικό και στον πληθυντικό) η λέξη σημαίνει είδος λαϊκής αφήγησης.
Μορφές – είδη
Η παράδοση, ανάλογα με τα επιμέρους στοιχεία και με τον τομέα στον οποίο αναφέρεται, είναι: εθνική – ιστορική, πνευματική, θρησκευτική, λαϊκή, οικογενειακή.
Ανάλογα με τη μορφή που απαντάται είναι γραπτή – προφορική – μνημεία
ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (συντήρηση, προγονοπληξία, σωβινισμός)
Προκαλεί στασιμότητα στην επιστήμη, την τεχνολογία, την τέχνη, τα γράμματα και γενικότερα στον πολιτισμό
Στένεμα των πνευματικών οριζόντων
Οπισθοδρόμηση
Διατήρηση προκαταλήψεων, φανατισμού, ρατσισμού, εθνικισμού
ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ (προοδοπληξία)
- Στασιμότητα του πολιτισμού
- Πνευματικός και ηθικός μαρασμός
- Απώλεια εθνικής ταυτότητας
- Μιμητισμός, ξενομανία, πολιτιστικός εκφυλισμός
- Εξασθένιση της ιστορικής μνήμης
- Έλλειψη αυτογνωσίας
Αξία
® Ο άνθρωπος δε νιώθει μετέωρος και ξεκομμένος από τις ρίζες του και το δέσιμο με την παράδοση λειτουργεί σαν στήριγμα ψυχικό, καθώς του δημιουργούνται συναισθήματα αυτοπεποίθησης και ασφάλειας.
® Όταν αντλούνται διδάγματα από το παρελθόν και υιοθετούνται οι δοκιμασμένες αξίες του, υπάρχει κάποιος οδηγός για το παρόν και για το μέλλον.
® Η παράδοση αποτελεί το πιο βασικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας ενός λαού και σημαντικό παράγοντα για την ενότητά του.
Þ Η παράδοση έχει αξία όταν δε βιώνεται ως τυφλή και άγονη προσήλωση στο παρελθόν, αλλά όταν αντλεί από αυτό επιλεκτικά ό,τι χρήσιμο και δοκιμασμένο μπορεί να λειτουργήσει και στο παρόν, με την απόρριψη κάθε στοιχείου που είναι ξεπερασμένο και ανήκει σε άλλες εποχές.
Κρίση της παράδοσης – αίτια
1. θεωρείται στοιχείο οπισθοδρόμησης
2. σύγχρονος τρόπος ζωής – αστικοποίηση
3. μίμηση ξένων προτύπων
4. ταχύτατοι ρυθμοί εξέλιξης των σύγχρονων κοινωνιών
5. αντίδραση των νέων σε οτιδήποτε παλιό
12. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
■ Τουρισμός είναι η μετάβαση και η προσωρινή διαμονή σε ξένα μέρη μέσα στη χώρα ή έξω από αυτήν, με σκοπό τη γνωριμία άλλων τόπων και ανθρώπων, τις επισκέψεις αξιοθέατων και την αναψυχή (σκοπός ψυχαγωγικός και μορφωτικός).
Γενικά στοιχεία:
Πάντα υπήρχαν ταξιδιώτες και περιηγητές, λίγοι βέβαια στο παρελθόν
Ο τουρισμός σήμερα γίνεται κυρίως για να ξεφύγει ο άνθρωπος των σύγχρονων πόλεων από τον ασφυκτικό κλοιό της ζωής του, από το άγχος και τη μονοτονία, και να ζήσει για λίγο διαφορετικά, αφού μάλιστα έχει τις οικονομικές δυνατότητες.
Σήμερα ο τουρισμός αποτελεί ξεχωριστό οικονομικό κλάδο, ιδιαίτερα ανθηρό για πολλές χώρες, με πολυάριθμες επιχειρήσεις και σχετικά επαγγέλματα.
Μορφές:
- εσωτερικός
- εξωτερικός
Ο τουρισμός στην Ελλάδα – Ωφέλειες:
- προσοδοφόρος για την οικονομία – εισαγωγή κεφαλαίου στη χώρα
- οικονομική ενίσχυση των απομακρυσμένων περιοχών της υπαίθρου, ώστε να ανακόπτεται η αστυφιλία
- δημιουργούνται έργα υποδομής με αφορμή την προσέλευση των τουριστών
- ευρύτατη προσφορά εργασίας – καταπολέμηση της ανεργίας
- ενίσχυση της κοινωνικότητας των ανθρώπων (επικοινωνία, επαφή με άλλους πολιτισμούς)
- βελτίωση ποιότητας ζωής των κατοίκων στις τουριστικές περιοχές
- προβολή του πολιτισμού
- καλλιέργεια της φιλίας μεταξύ των λαών, φιλία, ειρήνη
Αρνητικές επιπτώσεις:
-
- στο φυσικό περιβάλλον: καταστρέφεται και αλλοιώνεται το φυσικό τοπίο, προκαλείται ρύπανση, διαταράσσεται η ισορροπία του οικοσυστήματος
- στον λαό: αλλοίωση της εθνικής φυσιογνωμίας από την αποδοχή και επίδραση ξένων πολιτισμικών στοιχείων
13. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Αθλητισμός είναι η οργανωμένη και μεθοδική προσπάθεια που καταβάλλει ο άνθρωπος (ατομικά ή ομαδικά) με σκοπό την εξάσκησή του για την κατάκτηση της νίκης σε αγώνες και την επίτευξη επιδόσεων, καθώς παράλληλα καλλιεργεί τις ψυχοπνευματικές του δυνάμεις.
→ Ο αθλητισμός στηρίζεται στην άμιλλα, στο συναγωνισμό και προϋποθέτει αντιπάλους και αγώνες (ενώ η γυμναστική είναι άσκηση του σώματος με σκοπό τη διατήρηση και τη βελτίωση της φυσικής του κατάστασης).
→ Ο αθλητισμός είχε ξεχωριστή θέση στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και το αθλητικό ιδεώδες ήταν βασικό μέσο για την αγωγή των νέων, ενώ οι αθλητικοί αγώνες, ιδιαίτερα οι πανελλήνιοι, αποτελούσαν λαμπρό θεσμό, και κατά τη διάρκειά τους έπαυαν οι εχθροπραξίες μεταξύ των εμπολέμων.
Αξία:
- σωματικά οφέλη: τόνωση ευεξίας, διατήρηση καλής υγείας
- πνευματικά οφέλη: καλλιεργούνται και αξιοποιούνται πολλές πνευματικές λειτουργίες και ιδιότητες (αντίληψη, ετοιμότητα, προσοχή, φαντασία) / η προσπάθεια να ξεπεραστούν οι ατομικές αδυναμίες οδηγούν στην αυτογνωσία
- ψυχικά οφέλη:δυναμώνει πολλές αρετές του χαρακτήρα (βούληση, αυτοκυριαρχία, επιμονή, αγωνιστικότητα) / αποφορτίζει από την ένταση / περιστέλλει τον ατομικισμό – καλλιεργεί το ομαδικό πνεύμα (κοινωνικοποίηση) / ενισχύει την ηθική συμπεριφορά (αθλητική δεοντολογία, σεβασμός αντιπάλου, αθλητικό ιδεώδες)
- συντελεί στη φιλική προσέγγιση των λαών: «ευγενής άμιλλα» / αίρει τις προκαταλήψεις και τις φυλετικές διακρίσεις
► Γενικά συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.
Αρνητικά φαινόμενα του σύγχρονου αθλητισμού
1. εμπορευματοποίηση (Μ.Μ.Ε., προβολή και διαφήμιση των αθλητών ή των αθλημάτων)
2. χρήση αναβολικών ουσιών (αλλοιώνεται το πνεύμα του «ευ αγωνίζεσθαι», δημιουργείται ένα πεδίο κέρδους και εκμετάλλευσης του αθλητή)
3. επαγγελματική ενασχόληση με τον αθλητισμό (ποδόσφαιρο, μπάσκετ ή αλλού): είναι δυνατό να οδηγήσει σε φαινόμενα αντίθετα με το αθλητικό ιδεώδες
4. κίνδυνος μαζοποίησης, φανατισμού
5. τα αθλητικά γεγονότα χρησιμοποιούνται πολλές φορές για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη και να απομακρύνουν τους πολίτες από άλλα, πιο ουσιαστικά προβλήματα.
14. ΛΑΪΚΟΤΗΤΑ – ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ
Λαϊκότητα: (στον χώρο της πολιτικής) η συμμετοχή, η παρουσία του λαού στην έκφραση και άσκηση και έλεγχο της εξουσίας. (προϋπόθεση δημοκρατίας)
Λαϊκισμός : η κατ’ επίφαση λαϊκότητα, όπου δηλ. αναγνωρίζεται τυπικά η συμμετοχή του λαού στην εξουσία, αλλά στην πραγματικότητα είναι είτε ανύπαρκτη είτε περιορισμένη. Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης όταν μιλάμε για την επιβολή ενός «χαρισματικού» ηγέτη στο λαό, ο οποίος αναδεικνύεται μέσα από ένα πρόγραμμα που ικανοποιεί τις λαϊκές διεκδικήσεις.
→ Σε πολιτισμικό επίπεδο: εκδηλώσεις που αναπαριστούν πλασματικά κάποια πολιτισμικά πρότυπα εκχυδαΐζοντας τα, ενώ υποτίθεται ότι έχουν σαν στόχο την «αναβάθμιση» του λαού (τέχνη και λαϊκισμός / μαζική κουλτούρα)
Ιστορική αναδρομή:
- Δημαγωγοί στην Αθηναϊκή δημοκρατία
- Απολυταρχικά καθεστώτα του 20ού αι. : Φασισμός – Ναζισμός (ο λαός χρησιμοποιήθηκε ως έμβλημα ιδεολογικό για τις πράξεις τους π.χ. το σύνθημα της ελληνικής χούντας: Ελλάς – Ελλήνων – Χριστιανών)
ΑΙΤΙΑ
Ψυχολογικά
- Η εκμετάλλευση από δημαγωγούς της ανάγκης του λαού για στήριξη σ’ έναν ηγέτη
- Η ψυχολογία της μάζας που κρύβει αδυναμίες, όπως η επιδίωξη της κολακείας
- Η αδιαφορία που υπάρχει σε μεγάλο μέρος του λαού σχετικά με τη δημόσια ζωή
- Οι προσωπικές φιλοδοξίες διάφορων πολιτικών
Πνευματικά
Η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας η οποία στερεί από τον πολίτη την κριτική ικανότητα να διακρίνει τους σωστούς ηγέτες από τους δημαγωγούς.
Επιτηδευμένη χρήση γλώσσας από δημαγωγούς με στόχο την παραπλάνηση του λαού.
Πολιτικά
- Η επιδίωξη χειραγώγησης του λαού, εφόσον από αυτόν αντλείται η πολιτική δύναμη
- Πολιτικές – κομματικές σκοπιμότητες
- Η προβληματική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος που επιτρέπει τη δημαγωγία δίχως συνέπειες γι’ αυτούς που την ασκούν
Κοινωνικά
- Τα διάφορα κοινωνικά προβλήματα που αυξάνονται και για τα οποία ο λαός επιζητά άμεσες λύσεις (ανεργία, βία, οικονομική δυσχέρεια)
- Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε.: προβολή / επιβολή ορισμένων ηγετών
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Παραπλάνηση του λαού, ο οποίος τελικά παραγκωνίζεται από τη δημόσια ζωή
Επιβολή ειδώλων – προτύπων ζωής (κυρίως στον καλλιτεχνικό και αθλητικό χώρο) τα οποία υποτίθεται ότι εκφράζουν το λαϊκό αίσθημα
Οποιοσδήποτε προσπαθεί να αφυπνίσει τη λαϊκή συνείδηση παραμερίζεται
Οτιδήποτε κινείται έξω από τα πλαίσια του λαϊκισμού επικρίνεται ως αντιλαϊκό (π.χ. αν κάποιος εκφράσει την ανάγκη περικοπών των δαπανών σε κάποιο τομέα)
Επιβάλλεται η υποκουλτούρα ως λαϊκή κουλτούρα
Καθετί που αποτελεί γνήσιο λαϊκό στοιχείο γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης με στόχο το κέρδος
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
- Ολοκληρωμένη παιδεία, με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, που θα διαμορφώνει πολίτες με σωστή κρίση
- Προώθηση και ενθάρρυνση οποιουδήποτε στοιχείου που εκφράζει τη λαϊκή συνείδηση
- Οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να παίξουν έναν αφυπνιστικό ρόλο συμβάλλοντας και στην εκλαΐκευση της γνώσης
- Ουσιαστική λειτουργία της δημοκρατίας, ώστε να μην προωθούνται οι δημαγωγοί
15. ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ
ΟΡΙΣΜΟΣ : Κλωνοποίηση είναι η αναπαραγωγική διαδικασία πιστών αντιγράφων μελών ή σώματος, ανθρώπων ή ζώων, σύμφωνα με τους κανόνες και τους νόμους της Γενετικής και της Βιοτεχνολογίας. Τα χαρακτηριστικά τους είναι πανομοιότυπα με εκείνα του δότη των κυττάρων από τα οποία προέκυψε ο κλώνος. Η κλωνοποίηση μπορεί να εφαρμοστεί και στην αναπαραγωγή φυτών.
ΕΙΔΗ : α) Αναπαραγωγική κλωνοποίσηση : είναι η δημιουργία πιστού αντιγράφου ενός ζώου ή ανθρώπου.
β) Θεραπευτική κλωνοποίηση : προσπαθεί να δημιουργήσει ανταλλακτικά για τους αρρώστους ,όργανα ή ιστούς προς αντικατάσταση.
ΘΕΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ
1. Με την κλωνοποίηση οργάνων του ανθρώπινου σώματος θα είναι δυνατή η δημιουργία υγιών μελών .
2. Θα προσφέρει σημαντική βοήθεια στην θεραπεία ανίατων μέχρι πρότινος ασθενειών.(π.χ. καρκίνου, αρθρίτιδα, σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτης, πάρκινσον κ.ά.)
3. Θα χρησιμοποιηθούν κλωνοποιημένα μοσχεύματα σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις.
4. Λύση του προβλήματος της έλλειψης αίματος και αιμοσφαιρίων.
5. Περιορισμός της ταχύτητας γήρανσης του ανθρώπου.
6. Αύξηση του μέσου όρου ζωής
7. Περιορισμός των πειραμάτων σε ζώα και ανθρώπους.
8. Δημιουργία καλύτερων ποικιλιών φυτών και ζώων.
9. Αύξηση της παραγωγικότητας.
10. Μπορεί να ξαναζωντανέψει ακόμη και νεκρά ζώα.
11. Γενικότερα η ορθή και μετρημένη χρήση της κλωνοποίησης είναι δυνατό να βελτιώσει πολύ την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής.
ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ
1. Η κλωνοποίηση θα οδηγήσει στις μονοκαλλιέργειες ,δηλαδή μιας μόνο ποικιλίας ενός φυτού (π.χ. του βαμβακιού), που έχουν βέβαια πρόσκαιρα θετικά αποτελέσματα, γιατί θα είναι πιο ευάλωτες και ο κίνδυνος καταστροφής της οικονομίας μιας χώρας θα είναι πάντοτε μεγάλος.
2. Δημιουργείται η εντύπωση ότι οι κλωνοποιημένοι άνθρωποι ανήκουν σε μια ανώτερη φυλή. Θα επιδιώκεται ο γάμος με «επιλεγμένους» συζύγους.
3. Κίνδυνος εκδήλωσης ρατσισμού σε βάρος των ανθρώπινων κλώνων.
4. Στη θεραπευτική κλωνοποίηση δημιουργείται ένα έμβρυο το οποίο μετά την προσφορά του στον ασθενή ,θανατώνεται. Κάτι τέτοιο θεωρείται από πολλούς εγκληματικό.
5. Γεννιούνται μεγάλα ηθικά ερωτήματα σχετικά με τα όρια της επιστημονικής ανάπτυξης.
6. Η δημιουργία πανομοιότυπων ανθρώπων καταρρίπτει θεολογικές δοξασίες και θέτει ερωτήματα για το αν ο άνθρωπος καταγίνεται με δικαιοδοσίες του Θεού.
7. Η προοπτική της ίασης αθεράπευτων μέχρι πρότινος ασθενειών ,ίσως προκαλέσει στο σύγχρονο άνθρωπο μια τάση χαλάρωσης και καταχρήσεων , διότι θα θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως με την κλωνοποίηση θα λύσει το ενδεχόμενο σοβαρό πρόβλημα υγείας στο μέλλον.
8. Ενδεχομένως τα γενετικά πειράματα και η κλωνοποίηση οδηγήσουν στην εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης ζωής .
9. Η προοπτική της εύκολης απόκτησης ενός παιδιού ,όποτε οι γονείς το επιθυμούν, ίσως αυξήσει τον αριθμό των εκτρώσεων.
10. Παραδοσιακοί θεσμοί και παραδοσιακές αξίες ,όπως η οικογένεια και ο γάμος , θα διαταραχθούν ή θα καταρρεύσουν, καθώς -για παράδειγμα- δε θα είναι απαραίτητη η συμβίωση και η σεξουαλική επαφή για την αναπαραγωγή.
11. Συναισθήματα ,όπως είναι αυτά της μητρότητας και της συντροφικότητας, θα χάσουν ενδεχομένως το σημερινό νόημά τους.
16. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ – Η/ Υ
Θετικές επιδράσεις από τη χρήση της Πληροφορικής στην εκπαίδευση
α Η ηλεκτρονική τεχνολογία χρησιμοποιείται με τρεις, κυρίως, τρόπους:
1) για την επεξεργασία κείμενου, που επιτρέπει στους μαθητές να πειραματίζονται με γράμματα και λέξεις, να γράφουν με ελευθερία και να αναπτύσσουν τις ιδέες τους. Έτσι, βελτιώνουν τις ορθογραφικές και εκφραστικές αδυναμίες τους, κατακτούν τη σημασία των λέξεων σ‘ ένα ευρύτερο κείμενο με μία διαδικασία ευχάριστη και ενδιαφέρουσα.
2) για την κατασκευή προγραμμάτων με τον Η/Υ που δίνει στο μαθητή τη δυνατότητα να προσεγγίσει και να επεξεργαστεί συνθέτες πληροφορίες με ποικίλους συνδυασμούς, να αναπτύξει την αφαιρετική του ικανότητα με νέους ελκυστικούς τρόπους.
3) για τη διδασκαλία σχολικών μαθημάτων ,που παρέχει στο νέο τη δυνατότητα να αποκτήσει νέες γνώσεις ή να ασκήσει τις ήδη υπάρχουσες και να εμπεδώσει δυσνόητες επιστημονικές θεωρίες. Παράλληλα, ο δάσκαλος μπορεί να παρακολουθεί διεξοδικά την πορεία και την πρόοδο του μαθητή.
β) Οι Η/Υ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ουσιαστική διαχείριση της σχολικής ζωής και της επικοινωνίας του σχολικού με άλλα σχολικά περιβάλλοντα αλλά και τον κόσμο εκτός σχολείου.
γ) Μέσω του Η/Υ μπορεί να εισχωρήσει σε μεγάλες βιβλιοθήκες, ν’ αντλήσει πληροφορίες, να μελετήσει άρθρα, να εχει πρόσβαση στη διεθνή βιβλιογραφία.
δ) Οι Η/Υ. λειτουργώντας ως εποπτικό μέσο, περιορίζουν τη μηχανιστική μάθηση, την αποστήθιση|.
Θετικές επιδράσεις στον επαγγελματικό/εργασιακό χώρο
α.Εμφάνιση νέων επαγγελμάτων (χειριστες Η/Υ, προγραμματιστες, αναλυτές κ.ά.).
β.Δημιουργία νέας αγοράς εργασίας και προσφοράς υπηρεσιών με ποιοτική απόδοση.
γ.Οι μικρό υπολογιστές έδωσαν το δικαίωμα για εργασία σε άτομα με ειδικές ανάγκες (τηλεργασία).
Θετικές επιδράσεις στην οικονομία
α) Καλύτερη οργάνωση των συναλλαγών. Ελάττωση του χρόνου συναλλαγών, κατάργηση του εμποδίου των γεωγραφικών αποστάσεων. Οι συναλλαγές γίνονται ταχύτατα σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και σε οποιαδήποτε συμβατή τράπεζα.
β)Βελτίωση παραγωγικότητας (ποσοτική, ποιοτική).
γ) Αναβάθμιση παρεχόμενων υπηρεσιών στη δημόσια διοίκηση και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Θετικές επιδράσεις στην επιστήμη
α). Οι ερευνητές – επιστήμονες χρησιμοποιούν τους Η/Υ, για να θεμελιώνουν και τεκμηριώνουν τα επιστημονικά του συμπεράσματα.
β) Η πρόσβαση στα τηλεοπτικά δίκτυα ευνοεί την επικοινωνία και την ανταλλαγή πληροφοριών.
γ) Διεύρυνση των ορίων της επιστημονικής έρευνας καθώς διευρύνονται τα επιστημονικά πεδία ,στα οποία εφαρμόζονται οι μεγάλες δυνατότητες των Η/ Υ.
δ) Η πρόγνωση του καιρού, η εξερεύνηση του διαστήματος, η ενδοσκόπηση του μικρόκοσμου του κυττάρου και η προσομοίωση πολύπλοκων γεγονότων αύξησε τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων.
ε) Αξιοποίηση τους στη διαγνωστική και προληπτική ιατρική (τηλεϊατρική).
Θετικές επιδράσεις στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου /στην επικοινωνία
α. Μέσω του διαδικτύου διευκολύνεται η επικοινωνία του ατόμου με άλλους λαούς και πολιτισμούς.
β. Το άτομο ενημερώνεται για την τέχνη (κινηματογράφος, μουσική, θέατρο κ.ά.’).
γ. Διευκολύνεται η εξ αποστάσεως ανάγνωση εφημερίδων (διαδίκτυο).
δ. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αποτελούν μία ελκυστική μορφή ψυχαγωγίας και άσκησης του πνεύματος.
Κίνδυνοι από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών
1. Η χρήση των υπολογιστών σε ευρεία κλίμακα στους χώρους της βιομηχανίας του εμπορίου, της δημόσιας διοίκησης είχε ως συνεπεία τη μείωση των θέσεων εργασίας.
2. Η διείσδυση της πληροφορικής σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας έκανε εύκολη την πρόσβαση και τη διαχείριση πληροφοριών που αφορούν την ιδιωτική ζωή του ατόμου. Ακόμη και συστήματα υψηλής ασφαλείας είναι δυνατό να απασφαλιστούν και να διαρρεύσουν πληροφορίες προσωπικής φύσης.
3. Περιστέλλεται η κοινωνικότητα του ατόμου από τη δυνατότητα που παρέχουν οι νεες τεχνολογίες πληροφόρησης και η τηλεματική για τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, τηλεξυπηρέτηση. Εγκλωβισμός σε μία εικονική πραγματικότητα.
4. Αρνητική επίδραση στη γλώσσα: α)καθιέρωση συνθηματικού λόγου, β) συρρίκνωση του λόγου εξαιτίας των γλωσσών προγραμματισμού (basic κ.λπ.).
5. Eθισμός του ατόμου στην ευκολία, στην άνεση, στη μείωση της ενεργητικότητας και της προσωπικής έρευνας.
6. Η χρησιμοποίηση του Η/Υ ως μέσου ψυχαγωγίας μπορεί να καλλιεργήσει την εσωστρέφεια και να διευρύνει την εξάρτηση του από το τεχνολογικό μέσο.
7. Είναι μεγάλος ο κίνδυνος να παρασυρθούν ανήλικα παιδιά κυρίως από το ευρέως διαδεδομένο στον κυβερνοχώρο πορνογραφικό, ρατσιστικό ή εγκληματικό υλικό ,με αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε παράνομες ή εγκληματικές πράξεις.
17. ΓΥΝΑΙΚΑ – ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ
Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ
– Οι απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής έχουν επιφέρει αλλαγές και ανακατατάξεις , με αποτέλεσμα να φέρουν στο προσκήνιο τη γυναίκα , που πρέπει να αναζητήσει το ρόλο της σ’ ένα μέχρι πρότινος απολύτως ανδροκρατούμενο κόσμο. Τα δύο φύλα χρειάστηκε να αναδιαμορφώσουν τους ρόλους τους.
– Η διατήρηση ωστόσο των κοινωνικών στερεότυπων παρά τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου των δύο φύλων προκαλεί συνήθως σημείο αναφοράς στη σύγκρουση των σχέσεών τους.
– Η γυναίκα ξέφυγε από τον παραδοσιακό της ρόλο (σπίτι-οικογένεια) και ανέλαβε πρωτοβουλίες: μπορεί να εργάζεται και να συμμετέχει ενεργά στον οικονομικό προγραμματισμό της οικογένειας, έχει ισότιμο λόγο στην εκπαίδευση των παιδιών , συμμετέχει σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις , καθώς και στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, αναλαμβάνει όλο και συχνότερα διοικητικές και κυβερνητικές θέσεις. Γενικότερα ,βελτιώθηκε η θέση της σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής.
Β. ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ
-Η πατριαρχική δομή της κοινωνίας (περισσότερες ευκαιρίες για τον άνδρα).
-Αυστηρότητα ηθικών αντιλήψεων κοινωνίας απέναντι στη γυναίκα.
-Ευθύνη και χρέος αποκλειστικά της γυναίκας η ανατροφή των παιδιών.
-Εξευτελισμός της από τη διαφήμιση και τα έντυπα.
–Ταπείνωση του γυναικείου φύλου από την επιθετικότητα και τη βία των ανδρών (ανεκπλήρωτα, σεξουαλικά αδιέξοδα κ.λ.π. ανδρών).
–Μεγάλο μέρος γυναικών θεωρεί το γάμο σκοπό ζωής.
-Δύσκολα επιβάλλει τη γνώμη της (στο κοινοβούλιο, στην επιχείρηση , στην παρέα κ.λπ.).
–Ισχνή η αντιπροσώπευση της σε συμβούλια, επιτροπές , κοινοβούλια , διεθνείς οργανισμούς κ.ά.
–Εξαιρέσεις οι γυναίκες που ανέβηκαν ψηλά στην ιεραρχία (Γκάντι, Θάτσερ κ.λπ.).
-Στην εργασία δεν αντιμετωπίζονται από τους εργοδότες ισότιμα με τους άνδρες.
Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ
-Δημοκρατική, αντιρατσιστική εκπαίδευση (καθοριστικός ο ρόλος του σχολείου από το νηπιαγωγείο -όχι διακρίσεις με βάση το φύλο των μαθητών).
-Καθοριστικός ο ρόλος της οικογένειας (αποφυγή διακρίσεων και στερεοτύπων από τη μικρή ηλικία μέσα στο σπίτι).
-Δραστηριοποίηση της ίδιας της γυναίκας σε όλους τους τομείς (μόρφωση, εργασία, κοινά), ώστε να είναι σε θέση ακόμη και να διεκδικήσει τον ισότιμο ρόλο της στον κοινωνικό περίγυρο.
-Αντίδραση της ίδιας της γυναίκας στην προσπάθεια εκμετάλλευσης της.
-Τα ΜΜΕ να προβάλλουν την ισότητα των δύο φύλων, να ενημερώνουν και να καυτηριάζουν την καταπίεση , την κακοποίηση και την υποβάθμισή της στην κοινωνία.
– Να αναγνωριστεί από την πολιτεία η προσφορά της γυναίκας-μητέρας και της γυναίκας-νοικοκυράς έμπρακτα ,με υλική και ηθική επιβράβευση
-Να εξαλειφθούν όλες οι διακρίσεις στους νόμους και να ολοκληρωθεί έτσι και νομικά η εξίσωση των δύο φύλων.
Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ισότητα δε σημαίνει ομοιότητα. Και αυτό που χρειάζεται δεν είναι μόνο φύλα να μπορούν να κάνουν τα ίδια πράγματα, αλλά να αντιμετωπίζονται το ίδιο. Φαίνεται ότι ακόμη έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι την πλήρη εξίσωση. Και σ’ αυτή την πορεία πρέπει να συμβάλουν με ενέργειες τους τόσο η πολιτεία όσο και τα άτομα. Και ασφαλώς και η ίδια η γυναίκα.
18. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ
Η στροφή προς την αρχαιότητα κατά την Αναγέννηση (ουμανισμός) και η πίστη στην αξία ανθρώπου. Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου (ελευθερία, αξιοπρέπεια, προσωπικότητα), η καλλιέργεια των βασικών ιδιοτήτων του, η συμφιλίωση του ανθρώπου με το συνάνθρωπο (ανθρωπιά).
ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
-Κλασικός της αρχαίας Ελλάδας (καλός καγαθός πολίτης).
-Αναγεννησιακός -ευρωπαϊκός (ο πανεπιστήμων άνθρωπος).
– Σύγχρονος -ο άνθρωπος καθαυτή αξία, σκοπός, όχι μέσον.
-Φιλολογικός ή εκπαιδευτικός – μόρφωση με βάση τα κλασικά γράμματα.
-Κοινωνικός ή ηθικός -» πίστη στην ιδέα και την αξία του ανθρώπου.
-Χριστιανικός / ο θεός κέντρο του κόσμου και ο άνθρωπος εικόνα του.
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΑ ΙΔΕΩΔΗ
-Υλικά: Τήρηση του μέτρου στις ανάγκες και τις απολαύσεις.
–Πνευματικά: Χρέος η καλλιέργεια της λογικής και του πνεύματος.
–Ηθικά: Ανάπτυξη της ηθικής συνείδησης και ευθύνης.
–Κοινωνικά: Εξύψωση και ευημερία του κοινωνικού συνόλου.
–Πολιτικά: Πολιτικοποίηση, υπέρβαση εγωιστικών ορμών και τάσεων. Συναισθηματικά: Ανυστερόβουλη αγάπη προς τον άνθρωπο (ανθρωπιά).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
-Καλλιεργεί, μορφώνει και εξημερώνει τον άνθρωπο.
-Ολοκληρώνει την προσωπικότητα του ατόμου.
-Εφοδιάζει με ατομικές και κοινωνικές αρετές.
-Καλλιεργεί τις ανθρωπιστικές αξίες (ελευθερία, αγάπη, δικαιοσύνη, αλήθεια, ειρήνη, μόρφωση, δημοκρατία, αξιοπρέπεια, ακεραιότητα, υπευθυνότητα, ευσυνειδησία, σεβασμός κ.τ.ό.).
-Δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου.
-Ευαισθητοποιεί και εκπολιτίζει τον άνθρωπο.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
–Ανθρωπιστική παιδεία και αγωγή, μελέτη κλασικών.
–Αποδοκιμασία και άρνηση της απάνθρωπης συμπεριφοράς.
-Αναγνώριση της προσωπικότητας και αξιοπρέπειας του συνανθρώπου.
– Διαρκής αγωνιστική προσπάθεια στην καθημερινή ζωή.
– Πίστη στις ανθρωπιστικές και συναισθηματικές αξίες.
–Αγώνας για προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
–Αντίδραση στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
-Σεβασμός της παράδοσης και κουλτούρας κάθε λαού.
19. ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ-ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ : Ο όρος εθνικισμός , που προέρχεται από το όνομα εθνικός ,το οποίο ανάμεσα στις άλλες σημασίες που είχε αποκτήσει από την αρχαιότητα ακόμη και τη σημασία του ειδωλολάτρη, σημαίνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη και όταν ακόμη αυτά πραγματώνονται σε βάρος άλλων εθνών. Χωρίζει έτσι ,τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα και δηλώνει τις επεκτατικές προθέσεις. Συνώνυμο του εθνικισμού είναι ο σοβινισμός. Ο όρος δεν πρέπει να συγχέεται με τον εθνισμό που δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό , τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ότι ανήκει κανείς σε κάποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό αίσθημα που πηγάζει από αυτή τη συνείδηση. Γνώρισμα του εθνισμού είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους ,χωρίς, ωστόσο, να περιφρονούνται ως υποδεέστερα τα άλλα έθνη. Δεν παρουσιάζει επεκτατικές τάσεις ,διακρίνεται από ευγένεια και υγεία κοινωνική . Δε διαιρεί τους λαούς ,αλλά τους ενώνει.
Α. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
• Μεταπολεμική Ευρώπη (1950-1990): ύφεση εθνικισμού, συμβίωση λαών-εθνών, περίοδος συμμαχιών και ψυχρού πολέμου, με ελάχιστα αυτονομιστικά κινήματα (Β. Ιρλανδία-Αγγλία, Βάσκοι-Ισπανοί).
• Πρόσφατη αφύπνιση ευρωπαϊκού εθνικισμού:
-Διαμελισμός ενωμένης Γιουγκοσλαβίας και εμφύλιος πόλεμος.
– Διάσπαση Σοβιετικής Ένωσης και εθνικιστικές συγκρούσεις.
– Αποσχιστικές τάσεις στην Κεντρική Ευρώπη (Τσεχία, Σλοβακία, Β. Ιταλία).
-Ρατσιστικές επιθέσεις κατά των ξένων στη Γερμανία.
-Αναταραχές και απειλή γενικής ανάφλεξης στα Βαλκάνια.
-Ένταση στις σχέσεις γειτονικών χωρών (Ελλάδα-Αλβανία, Σκόπια, Τουρκία).
Β. ΑΙΤΙΑ ΑΝΑΒΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ
1. Σκοπιμότητες
– Οικονομικά συμφέροντα μεγάλων κρατών και ισχυρών ομάδων.
– Εκμετάλλευση και διαιώνιση κοινωνικών διαφορών.
-Ικανοποίηση ιμπεριαλιστικών τάσεων και επιδιώξεων.
-Πολιτική προσπάθεια αποπροσανατολισμού ομάδων και λαών.
-Μέσο επίλυσης προβλημάτων (ανεργία, βιομηχανία όπλων, εμπορικές ζώνες).
2. Ψυχολογικά
– θρησκευτικοί και ιδεολογικοί φανατισμοί.
-Ομαδικά συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας.
-Σκόπιμη και κατευθυνόμενη προπαγάνδα κάθε μορφής.
– Αλαζονεία της δύναμης, της προόδου, της υπεροχής.
3. Ιστορικά
– Ιστορικές εκκρεμότητες γειτονικών κυρίως λαών.
-Πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές (τοπικιστικό πνεύμα).
-Διαχρονική αδυναμία κατανόησης εθνικών ιδιαιτεροτήτων.
Γ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΑΡΣΗΣ
–Ανθρώπινες απώλειες από πολεμικές συρράξεις και εμφύλιες διαμάχες.
-Οικονομικές (καταστροφή της οικονομίας)
– Πνευματική οπισθοδρόμηση (δογματισμός, προγονοπληξία).
-Ηθική στασιμότητα (σοβινισμός, ρατσισμός, φανατισμός, μισαλλοδοξία).
-Διατάραξη εθνικής και κοινωνικής ειρήνης, εντάσεις, πόλεμοι.
– Σπατάλη πολύτιμου εθνικού δυναμικού (έμψυχου και άψυχου).
– Κίνδυνοι συρράξεων και εξαφάνισης των μικρών και αδύνατων λαών ή εθνικών ομάδων
ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
Η αξία που έχει ο πατριωτισμός για ένα λαό
- προσδιορίζει την εθνική ταυτότητα που είναι σημαντική για τη συνοχή του συνόλου. Καθορίζει μια πολιτιστική ομοιογένεια που μας διαφοροποιεί δημιουργικά από τους άλλους λαούς.
- η συνείδηση της ιστορικότητας προσφέρει την αίσθηση της αυτοπεποίθησης στα μέλη της κοινότητας με συνακόλουθη την ασφάλεια που προκύπτει από
τη γνώση του κοινού παρελθόντος. Παράλληλα ενεργοποιεί την αίσθηση του σκοπού, της συνέχειας και προβάλλει προοπτικές για το μέλλον
- ικανοποιεί την ανάγκη του ανήκειν, τη συλλογικότητα και διευκολύνει τις
κοινωνικές συναλλαγές με βάση την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη που
αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας εθνικής ομάδας
- προτάσσει το κοινό καλό με αντίστοιχες αξίες που δημιουργεί. Ενεργοποιεί το δυναμικό μιας χώρας περιορίζοντας την αυθαιρεσία του ατομικού
συμφέροντος
- λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τα μέλη του συνόλου (και για τη νέα γενιά) που είναι καθοριστικό γεγονός σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης ,όπως οι σημερινές
- προσφέρει ιδανικά απορρίπτοντας την υλιστική προσέγγιση του
καταναλωτισμού
- στρέφει την προσοχή μας στον πλούτο του παρελθόντος ξεφεύγοντας από την υπεραπλουστευτική κυριαρχία του προσωρινού και του εφήμερου που
επιβάλλουν οι σύγχρονες κοινωνίες
- ωστόσο ο πατριωτισμός δεν να αλλοιώνεται παράγοντας συντηρητικούς και εθνικιστικούς μύθους γεννώντας στερεότυπα ρατσιστικά εναντίον άλλων λαών και να καθηλώνεται σε απλοϊκά σχήματα που αρνούνται την εξέλιξη στο όνομα μιας υποτιθέμενης «εθνικής καθαρότητας»
20.ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
1. ΕΝΝΟΙΑ
Είναι η αβίαστη έκφραση της βούλησης του ατόμου, χωρίς να παρεμποδίζεται το αντίστοιχο δικαίωμα των άλλων. Βασικό της γνώρισμα είναι η σχετικότητα της: η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει του άλλου.
2. ΜΟΡΦΕΣ
α) Εθνική ελευθερία: Είναι η μορφή εκείνη ελευθερίας κατά την οποία ένα έθνος διατηρεί την ανεξαρτησία του, δηλαδή είναι σε θέση να καθορίζει αυτόβουλα, χωρίς εξαναγκασμό και πίεση, την εσωτερική και εξωτερική του πολιτική.
6) Φυσική ή ζωτική ελευθερία: Σημαίνει την αποδέσμευση του ανθρώπου από παράγοντες που του προκαλούν πόνο ή ενόχληση, και την άσκηση της φυσικής λειτουργίας να συμπεριφέρεται όπως επιθυμεί. Πηγάζει από την ικανοποίηση των βιολογικών του αναγκών, όπως η τροφή, η ανάπαυση, η άνεση, η ενδυμασία κ.ά.
γ) Ηθική ελευθερία: Είναι η απαλλαγή από τα πάθη και τις αδυναμίες μας, η αποδέσμευση από τον ίδιο μας τον εαυτό.
δ) Ατομικές ελευθερίες: Είναι τα δικαιώματα που έχει κάθε άτομο που βρίσκεται μέσα σε μια χώρα, είτε είναι πολίτης του κράτους αυτής είτε όχι. Στις ατομικές ελευθερίες υπάγονται το δικαίωμα ζωής, η ελευθερία λόγου, η προσωπική ελευθερία κ.ά.
ε) Πολιτικές ελευθερίες: Είναι οι ελευθερίες που έχουν μόνο οι πολίτες ενός κράτους. Συνήθως λέγονται πολιτικά δικαιώματα και περιλαμβάνουν το δικαίωμα του εκλέγειν, του εκλέγεσθαι κ. ά.
στ) Ελευθερία βουλήσεως: Είναι η ελευθερία εκλογής των αποφάσεων μας. Ενώ των προηγουμένων μορφών ελευθερίας την έλλειψη την αισθανόμαστε, δε συμβαίνει το ίδιο και με την ελευθερία της βούλησης. Το ότι παίρνουμε μια συγκεκριμένη απόφαση δε σημαίνει ότι τούτο είναι αποτέλεσμα της δικής μας βούλησης. Είναι δυνατό κάποιος εξωτερικός παράγοντας να μας επηρέασε και να καθόρισε τη λήψη της απόφασης μας, υποστηρίζουν οι αρνητές της ελευθερίας αυτής. Αυτό όμως δεν το αντιλαμβανόμαστε πάντα, γι’ αυτό και η ελευθερία αυτή, που κείται στη βάση των άλλων επιμέρους ελευθεριών, είναι ασυνείδητη. Είναι από τις μορφές εκείνες που απασχόλησε πολύ την επιστημονική σκέψη και δέχτηκε διαμετρικά αντίθετες ερμηνείες.
3. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Πολύ συχνά γίνεται λόγος για τη σημασία της ελευθερίας. Είναι ίσως το αγαθό που δέχτηκε τους περισσότερους επαίνους και θεωρήθηκε η προϋπόθεση των πάντων. Η ελευθερία δεν είναι μέσο. Αρχικά είναι σκοπός. Όλες οι προσπάθειες του ανθρώπου εκεί κατατείνουν: πως δηλαδή να απελευθερωθεί απ’ οτιδήποτε την καταπιέζει. Όλη η ζωή του ανθρώπου είναι ένας αγώνας για την κατάκτηση και διατήρηση της ελευθερίας του. Αγωνίζεται εναντίον του περιβάλλοντος, φυσικού και κοινωνικού, για να απελευθερωθεί από τις πιέσεις που προέρχονται απ’ αυτό.Η ελευθερία ως σταθερό πλαίσιο δράσης (εθνική, πολιτική, ατομική) είναι προϋπόθεση για κάθε πρόοδο του ανθρώπου.
α) Ελευθερία και οικονομική πρόοδος: Οι οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου, που του επιτρέπουν να αντιμετωπίζει τις υλικές του ανάγκες, είναι αποδοτικότερες όταν είναι ελεύθερος. Το άτομο που μπορεί να εκλέγει με δική του πρωτοβουλία την επαγγελματική του κατεύθυνση και να δρα χωρίς καταναγκασμό και πίεση, αξιοποιεί πληρέστερα τις ικανότητες του, αποδίδει περισσότερο και συνεπώς αναπτύσσεται οικονομικά.
β) Ελευθερία και πνευματική πρόοδος: Ελευθερία και πνευματική πρόοδος είναι δύο έννοιες πολύ στενά δεμένες μεταξύ τους. Η μια αποτελεί προϋπόθεση της άλλης.
Η πνευματική πρόοδος και καλλιέργεια δεν επιτυγχάνονται, όταν η προσπάθεια που καταβάλλεται από το άτομο για την ανάπτυξη όλων των πνευματικών και ψυχικών ικανοτήτων του κατευθύνεται και επιβάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες. Η έλλειψη εξαναγκασμού και ελέγχου, ο ελεύθερος στοχασμός είναι απαραίτητες προϋποθέσεις της πνευματικής καλλιέργειας.
γ) Ελευθερία και ηθική πρόοδος: Η ελευθερία αποτελεί τον πυρήνα της ηθικής ζωής του ανθρώπου.
δ) Ελευθερία και πολιτισμός: Όλη η ζωή του ανθρώπου —είπαμε παραπάνω— έχει ένα μοναδικό σκοπό: την απόκτηση και διατήρηση της ελευθερίας του. Το αποτέλεσμα του αγώνα του αυτού είναι ο πολιτισμός (τεχνικός και πνευματικός). Η πείνα, το κρύο, οι δυσκολίες της ζωής, η άγνοια κ.ά. είναι σημεία έλλειψης της ελευθερίας. Στην προσπάθεια του να καλύψει τις ελλείψεις αυτές ο άνθρωπος δημιούργησε την τεχνική και την οικονομία, την επιστήμη και την τέχνη, την ηθική και τη θρησκεία. Όλα αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία, που είναι αποτέλεσμα των συνεχών προσπαθειών του για την κατάκτηση της ελευθερίας του, είναι σταθμοί και μέσα της ελευθερίας του.