H χαρά τού να μη θέλεις παιδιά

Στον παγκόσμιο χάρτη η ατεκνία παραμένει κάτι ελαφρώς πιο επονείδιστο από τον κοροναϊό MERS. Οι υπόγειες εχθροπραξίες ανάμεσα στις μητέρες και στις childfree (δηλαδή τις κατ’ επιλογήν άτεκνες), μια δημογραφική ομάδα που αριθμεί αργά αλλά σταθερά όλο και πιο πολλά μέλη, συνεχίζουν να μαίνονται. Μόνο που τώρα πλέον οι δεύτερες είναι που «βγαίνουν μπροστά» για να υπενθυμίσουν ότι η ευτυχία στη ζωή δεν καθορίζεται αποκλειστικά από το αποτέλεσμα της β-χοριακής. Στο πρόσφατο άρθρο της «None is Εnough» (Κανένα είναι αρκετό) στο «Time», η Λόρεν Σάντλερ εξερευνά τον εσωτερικό κόσμο των γυναικών που δεν θέλουν κανένα παιδί. Γυναίκες αυτάρκεις, ισορροπημένες, δημιουργικές, με συντρόφους, καριέρες και ένα εκτενές δίκτυο κοινωνικών σχέσεων.

Oι συνειδητοποιημένες childfree (όρος που αποδίδεται ως «ελεύθερες τέκνων») έχουν πλέον πλήρη επίγνωση ότι καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο (σύμφωνα με έκθεση του Pew Research Center στις ΗΠΑ το 2010, 1 στις 5 γυναίκες αφήνουν τα αναπαραγωγικά τους χρόνια να περνούν χωρίς να κάνουν παιδιά, ενώ εν έτει 1970 ήταν μόνο 1 στις 10). Ακόμη και στην Ελλάδα, η οικονομική κρίση τόνωσε αυτή τη μέχρι πρότινος «ειδεχθή» επιλογή ζωής· το «ευτυχώς που δεν έχετε και παιδιά» ακούγεται όλο και πιο συχνά. Οι childfree γνωρίζουν, όμως, ότι έχουν πολλές μάχες ακόμη να δώσουν. Πρέπει να αντέξουν το παλιρροϊκό κύμα αυτής της ναρκισσευόμενης μητρότητας (με τη «γονεϊκότητα της προσκόλλησης», τους μαραθώνιους δημόσιου θηλασμού και τα τρίκυκλα καρότσια Bugaboo που παρελαύνουν, συχνά με βρέφη-τρόπαια μέσα). Πρέπει, επίσης, να κονταροχτυπηθούν με το «glamorous martyrdom» (απαστράπτον μαρτύριο), όπως πλασάρεται πλέον η μητρότητα μέσα από εξομολογήσεις του τύπου: «Και μεσάνυχτα να γυρίσω από τη δουλειά, θα του φτιάξω το κέικ με ταχίνι και μαύρη σοκολάτα που του αρέσει».

Και βέβαια, οι εγχώριες κατ’ επιλογήν «άκληρες» πρέπει να επιζήσουν μιας τεράστιας γκάμας σχολίων, υπονοουμένων και ανηλεούς συμπόνιας. Οπως μου είχε εξομολογηθεί τις προάλλες ένα εκ πεποιθήσεως άτεκνο παντρεμένο ζευγάρι Ελλήνων που ζει εδώ και χρόνια στο Λονδίνο: «Είναι τρομερή η πίεση κάθε φορά που ερχόμαστε στην Ελλάδα. Είναι η απόκλιση από τον κανόνα που τους κάνει να ρωτούν “εσείς γιατί δεν βάζετε μπρος;”. Είναι ότι ψάχνουν συνεργούς στις δικές τους αποφάσεις; Ή μήπως τους αναστατώνει ότι η κοινότητα εκείνων που αποφάσισαν να κάνουν παιδιά έχει τελικά ρωγμές; Δεν έχουν καν το τακτ να σκεφτούν ότι ίσως να μην μπορείς να κάνεις! Αλλά ίσως αυτή την απάντηση περιμένουν για να χαρούν οι ίδιοι για την αναπαραγωγική τους ανωτερότητα. Χαρά που εκφράζεται συνήθως ως οίκτος».

Σύμφωνα με το άρθρο του «Time», η πίεση για τεκνοποίηση αφορά πλέον όλες τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, παντρεμένες ή άγαμες, γκέι ή στρέιτ. «Η λεσβιακή μητρότητα αποτελούσε κάποτε σχήμα οξύμωρο» λέει στο «Time» η Νάνσι Μέζι, συγγραφέας του βιβλίου «New Choices, New Families: How Lesbians Decide about Μotherhood», «όμως σήμερα το παιχνίδι είναι εντελώς διαφορετικό». Η επιστήμη (με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, τα καταψυγμένα ωάρια κ.ο.κ.) «σιγοντάρει». Παλαιότερα, είχες τουλάχιστον την ελευθερία να πενθήσεις το γεγονός ότι δεν θα κάνεις παιδιά. Τώρα οφείλεις να προσπαθήσεις μέχρις εσχάτων. Μόνο τελευταία ακούς για ζευγάρια που έπειτα από σωρεία εξωσωματικών εγκαταλείπουν τις προσπάθειες προκειμένου να μη διασαλευτεί τουλάχιστον ο γάμος ή η σχέση τους.

«Δεν το αισθάνομαι σαν έλλειμμα» μου εξομολογήθηκε μια 45χρονη Ελληνίδα (αρχικά κατ’ ανάγκην και ακολούθως κατ’ επιλογήν) childfree. «Νιώθω, βέβαια, ότι είναι το μεγαλύτερο θαύμα για μια γυναίκα, αλλά εγώ επέλεξα να μην το ζήσω. Σίγουρα, αν το ήθελα πολύ, θα είχα κάνει άλλες επιλογές στη ζωή μου. Πριν από μερικά χρόνια είχα περάσει δύσκολα, περιόδους κατάθλιψης, ακόμη και ζήλιας, δεν μπορούσα να δω μαμά με παιδί στον δρόμο χωρίς να κλάψω. Μεγαλώνοντας το ένιωσα όλο αυτό να καταλαγιάζει. Ακόμη και ορμονικά. Σαν να αντιστρέφεται αυτό το κλίμα της μεγάλης προσδοκίας. Σαν να άλλαξαν οι προτεραιότητές μου. Σήμερα προσδοκώ μια καλή σχέση και όχι ένα παιδί. Και χωρίς να αναφέρομαι σε “υποκατάστατα”, μια γυναίκα χωρίς παιδιά έχει τόσo πολλά να δημιουργήσει: μέσα από την κοινωνικότητά της, τη δουλειά της, τον σύντροφό της, την τρυφερότητα για τα ανίψια ή τα παιδιά των φίλων της κ.ο.κ. Ανακάλυψα ότι το να μην έχεις παιδιά δεν είναι “αναπηρία”, αλλά μία ακόμη επιλογή ζωής».